СПІС КАРАЛЁЎ ВЕСТГОТАЎ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

-        нач. IV cn. : Аліка

-        1-я палова IV ст: Арыарых

-        сяр. IV ст. : Аорых

-        365 - 381 : Атанарых

-        370 - 380 : Фрыдыгерн

-        382 - 410 : Аларых I

-        410 - 415 : Атаульф

-        415 - 415 : Сігерых

-        415 - 419 : Валія

-        419 - 451 : Тэадарых I

-        451 - 453 : Тарысмунд

-        453 - 467 : Тэадарых II

-        467 - 485 : Эйрых

-        485 - 507 : Аларых II

-        507 - 511 : Гезалех

-        507 - 531 : Амаларых

-        531 - 548 : Тэудыс

-        548 - 549 : Тэудыгізел

-        549 - 554 : Агіла I

-        554 - 567 : Атанагільд

-        568 - 573 : Ліува I

-        568 - 586 : Леавігільд

-        586 - 601 : Рэккарэд I

-        601 - 603 : Ліува II

-        603 - 610 : Віттэрых

-        610 - 612 : Гундэмар

-        612 - 620 : Сісебут

-        620 - 621 : Рэккарэд II

-        621 - 631 : Свінціла

-        631 - 636 : Сісенанд

-        636 - 640 : Хінціла

-        640 - 641 : Тульга

-        641 - 652 : Хіндасвінт

-        649 - 672 : Рэккесвінт

-        672 - 680 : Вамба

-        680 - 687 : Эрвіг

-        687 - 701 : Эгіка

-        697 - 709 : Віціца

-        710 - 711 : Родэрых

-        711 - 714 : Агіла II

-        714 - 721 : Ардо

Крыніца -

«http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АЛІКА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Аліка - правадыр вестготаў, кіраваў напачатку IV стагоддзя. Кіраваў готамі, якія ваявалі ў 324 годзе на баку імператара Ліцінія супраць імператара Канстанціна Вялікага.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  правадыр вестготаў - пачатак IV стагоддзя.

Пераемнік: Арыарых

Літаратура

• Иордан. О происхождении и деянии гетов
• Аммиан Марцеллин. Деяния
• Хервиг Вольфрам. Готы. От истоков до середины VI века / Перевод с немецкого Б. Миловидов, М. Щукин. — СПб.: Ювента, 2003. — 654 с. — (Историческая библиотека). — 2 000 экз. — ISBN 5-87399-142-1

АРЫАРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Арыарых (Ariarich) - правадыр вестготаў, кіраваў у 1-ай палове IV стагоддзя. Арыарых быў першым вестготцкім правадыром, імя якога данеслі да нас, як Кассіадор, так і іншыя антычныя крыніцы. Ён, верагодна, быў першым вестготцкім "суддзём" (kindins) які нам вядомы. Кастусь Вялікі ў 332 годзе  склаў з ім звяз, па ўмовах якога готы за штогадовую грашовую ўзнагароду пастаўлялі вызначаную колькасць дапаможных атрадаў і маглі аднавіць жыццёва неабходны для іх гандаль з рымскімі суседзямі на Дунаі. Варта, верагодна, выказаць здагадку, што готы яшчэ да 332 года былі рымскімі федэратамі, але звяз з Канстанцінам - гэта першая дамова паміж Рымам і гоцкім народам, пра які паведамляюць сучаснікі. Сын Арыарыха адправіўся ў якасці закладніка ў Канстанцінопаль. Цалкам магчыма, што яго клікалі Аорых і ён быў бацькам Атанарыха.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Аліка - правадыр вестготаў  - 1-я палова IV стагоддзя

Пераемнік: Аорых

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АОРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Аорых (Aorich) - правадыр вестготаў, кіраваў у сярэдзіне IV стагоддзя. Магчыма, сын Арыарыха. У 348 годзе праводзіў пераследы хрысціян. Біскуп готаў  Вульфіла быў змушаны пакінуць народ вестготаў і разам са сваімі паслугачамі бегчы ва Ўсходне-рымскую імперыю. Канстанцый II прыняў выгнаных "з ушанаваннямі" і пасяліў іх у Нікапаля (суч. Стары  Нікюп) у сённяшняй Балгарыі. Тут паўстаў "шматлікі і неваяўнічы народ малых готаў".

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Арыарых - правадыр вестготаў  - сярэдзіна IV стагоддзя

Пераемнік: Атанарых

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АТАНАРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Гравюра XVIII стагоддзе

Атанарых  (готцк. Aþanareiks, лат. Atanaricus )- правадыр вестготаў, кіраваў у 365 - 381 гадах. Сын Аорыха. Дынастыя  балтаў (Г.А.: звярніце увагу – балты гэта дынастычны род вестготаў, магчыма племя, магчыма ад імя правадыра так называўся звяз варварскіх плямёнаў, а нейкі зусім асобы этнас, як напрыклад, вугра-фіны са сваёй гаплагрупай ДНК).  Вера - язычнік. Атанарых лічыцца першым персанажам гоцкага палітычнага жыцця, пра які вядома больш, чым толькі яго імя.

Атанарых - "суддзя" вестготаў

У 365 году ён стаў аднаасобным ваенным правадыром вестготаў. Хоць яшчэ ў VII веку вестготы ўспаміналі пра Атанарыха, як пра свайго "караля-заснавальніка", рымскія назіральнікі апісваюць Атанарыха хутчэй як прадстаўніка ці выканаўца волі большасці "каралёў готаў" ці "аб'яднаных каралёў", чым як караля ці князя, які валодае паўнамоцтвамі манарха. Атанарыха крыніцы  завуць "суддзём". Верагодна, у падставе словаўжывання крыніц ляжыць нейкі невядомы нам гоцкі тэрмін. Атанарых сам патрабаваў ад рымлян зваць яго не каралём, а суддзём, бо першае мяркуе аўтарытэт, а другое мудрасць. Па ўсёй бачнасці, вестготы лічылі, што каралю ўласціва не толькі ўлада, якой, несумнеўна, валодаў Атанарых, але і вызначаная сакральнасць. Функцыі Атанарыха па большай частцы складаліся ў ваенным кіраўніцтве. Ён выступаў у якасці вайскавода, кіраваў вонкавымі зносінамі і валодаў судовымі паўнамоцтвамі. Яго ўлада распаўсюджвалася на ўвесь вестготцкі  народ.

Войны з рымлянамі

Ўлетку 365 года  імператар Валент атрымаў трывожнае паведамленне ад сваіх камандуючых памежнымі войскамі: "Народ готаў, даўно пакінуты ў супакоі і таму ў вышэйшай ступені дзікі, утварыў звяз і рыхтуе напад на суседнія фракійскія правінцыі". Імператар Валент паслаў конніцу і пяхоту ў вобласці, якім пагражала ўварванне готаў. Аднак калі гэтыя элітныя часткі праходзілі праз Канстанцінопаль, Пракоп прыцягнуў іх на свой бок і з іх дапамогай абвясціў сябе імператарам. Пракоп уступіў з Атанарыхам у перапіску і апошні паслаў на дапамогу ўзурпатару 3000 адборных вестготцкіх ваяроў. Аднак гэтыя ваяры не заспелі ўжо Пракопа ў жывых; 27 траўня 366 года  ён быў пакараны. І хоць яго сваяк Марцэлл (узурпатар) паспрабаваў з дапамогай гоцкага корпуса стаць імператарам, гэта ў яго не атрымалася. Затым вестготы павярнулі назад, аднак на зваротным шляху да Дуная, над  імі была здабыта бяскроўная перамога, а самі яны былі інтэрнаваны ў розныя гарады Фракіі. Атанарых па гэтай нагодзе заявіў пратэст, але Валент не выдаў палонных. Абодва бакі пачалі рыхтавацца да вайны.

Увесну 367 года  Валент пачаў ваенныя дзеянні. У Трансмарыскі (суч. Тутракан)  рымляне перайшлі Дунай і паглыбіліся на тэрыторыю вестготаў.  Аднак  Атанарыху атрымоўвалася ўвесь час умела ўхіляцца ад імперскага войска, і ён адвёў у Карпаты асноўную частку даверанага яму племяннога звяза. Рымляне спустошылі  краіну, пераследваючы разрозненыя групы жыхароў, але і самі папакутавалі ад нападаў партызан. "Пасля гэтага імператар са сваімі атрадамі бесперашкодна павярнуў назад, не зробячы ворагу сур'ёзнай шкоды  і не папакутаваўшы ад яго". Паводка 368 года перапыніла ваенныя дзеянні, бо Валент не змог перайсці Дунай.

На трэці год вайны (369 год) Валент перайшоў раку ў Новіодуна (суч. Ісакча). Пры гэтым ён спачатку сутыкнуўся з остготамі, якія прыйшлі, магчыма, на дапамогу вестготам. Вершнікі остготаў хутка адступілі, і імператарскія войскі рушылі далей. Чым глыбей яны пранікалі ў вобласць паміж Дубцом і Днястром, тым мацней станавіўся супраціў вестготаў, пакуль, нарэшце, перад рымскімі войскам не з'явіўся Атанарых. Дзіўна, але Атанарых уступіў у бітву толькі з часткай ваяроў племя. Хутчэй за ўсё, ён зусім не збіраўся даваць рымлянам вырашальнай бітвы, якую яго племянны звяз ці ледзь мог выйграць. Готы прайгралі бітву, але пад правадырствам Атанарыха пазбеглі знішчэння. Пасля тактычна  пісьменнага адступу гоцкі "суддзя" пачаў перамовы з рымлянамі. Разумеючы, што спробы атачыць у вышэйшай ступені рухомую групу плямёнаў і зрабіць ёй рашучую паразу дарэмныя, Валент схіліўся на тое каб пагадзіцца на мірныя прапановы Атанарыха. Канчатак ваенных дзеянняў адпавядаў, зразумела, і інтарэсам готаў, якія з-за паходу рымлян 367 года  і прыроднай катастрофы 368 года, якая знішчыла ўраджай, усталі перад сапраўднай пагрозай голаду. Акрамя таго, адсутнічаў гандаль з рымлянамі, які  быў  патрэбны  для бесперабойнага забеспячэння.

Мірная дамова з Імперыяй

У верасні 369 года  Валент быў змушаны скласці з Атанарыхам мір. Перамовы вяліся "ва ўмоўленым месцы" ў лодках, якія стаяць пасярод Дуная. Была складзена новая дамова, якая  хоць аднаўляла "сяброўства" паміж Імперыяй і готамі, але яе ўмовы былі нашмат горшымі  у параўнанні са звязам 332 года. Гандаль паміж дунайскімі правінцыямі і вестготамі, які  вёўся  дагэтуль вольна, рымскі бок абмежаваў двума месцамі на мяжы. Дунай прызнаны быў мяжой паміж Імперыяй і вестготамі. Рым як бы прызнаваў суверэнітэт готаў. Былі ўсталяваны выплаты для федэратаў, готы перадалі закладнікаў, і імператар вярнуўся ў Канстанцінопаль, дзе прыняў пераможны тытул "Гоцкага". У Атанарыха былі развязаны  рукі для таго, каб працягнуць пераслед хрысціян, пачаты  яшчэ яго бацькам Аорыхам.

Ганенні на хрысціян

Другая хваля ганенняў на хрысціян працягвалася з 369 да 372 года, і яна праводзілася непараўнальна больш сістэматычна, чым у сярэдзіне стагоддзя. У аснове гэтых пераследаў ляжалі антырымскія настроі, надзвычай моцныя сярод вестготаў. Відаць, усе хрысціяне, па-за залежнасцю ад таго, да якой плыні і царквы яны прыналежалі, лічыліся варожымі паслугачамі. Пераследы гэтыя праводзіліся пад кіраўніцтвам Атанарыха, які ажыццяўляў іх па рашэнні рады шляхты (мегістанаў). Атанарых загадаў правезці на возе па краіне "нешта падабенства малюнку бога" і прыносіць яму ахвяры. Тых, хто адмаўляўся, спальвалі разам з яго жыллём. Каля яго каралі і тых, хто пераступіў "чароўны закон" племя. Шматлікія з хрысціян сталі пакутнікамі, паколькі не пагадзіліся прыносіць ахвяры ідалам (напрыклад, вялікапакутнік Мікіта). Асноўная маса хрысціян была змушаны пакінуць землі вестготаў і сысці на рымскія тэрыторыі.

Барацьба Атанарыха з Фрытыгернам

Ва ўмовах пераследу хрысціян Фрытыгерн, адзін з правадыроў вестготаў, убачыў, верагодна, магчымасць самому захапіць вярхоўную ўладу. Таму Фрытыгерн завязаў адносіны з Валентам, дамогся імператарскай падтрымкі ў абмен на згоду перайсці ў арыянства, і напаў на Атанарыха. Вайна гэта, верагодна, вялася дзесьці паміж 372 і 376 гадамі, але дакладных дат заблытанае паданне не паведамляе. Пасля таго, як быў дасягнуты нетрывалы поспех, Атанарых зноў атрымаў вярхоўную ўладу, бо ў якасці "суддзі" ўсіх вестготаў заняўся арганізацыяй абароны супраць гунаў.

Барацьба з гунамі

Ў 376 годзе гуны, перамогшы остготаў, напалі і на заходніх іх суседзяў. Улетку 376 года  Атанарых з моцным войскам адправіўся на заходні бераг Днястра. Тут, на старой мяжы,  двух гоцкіх народаў, вестготцкі "суддзя" загадаў разбіць лагер. Два знакамітых правадыра, Мундэрых і Лагарыман, перавялі авангард праз раку на ўсход "прыкладна на дваццаць міль"; яны павінны былі назіраць за перасоўваннем гунаў. Аднак кантакты паміж вестготамі і остготамі наладжаны не былі, хоць частцы пабітых гунамі остготаў атрымалася адарвацца ад пераможцаў і сысці на захад. Гуны ж абыйшлі бокам выстаўлены вестготамі авангард і, прадэманстраваўшы добрыя веды мясцовасці, месяцовай ноччу пераправіліся праз Днестр, і нечакана абрынуліся на Атанарыха. Нягледзячы на гэта, гоцкаму "суддзі" зноў, як і ў вайне з Валентам, атрымалася адступіць без істотных страт. Верагодна, гуннскае войска не было гэтак шматлікім, каб распачаць далейшыя дзеянні; хутчэй гэта быў гуннскі  перадавы атрад, якому было даручана адкінуць Атанарыха з яго абарончай пазіцыі. Буйнейшае гуннскае войска не дазволіла  б сысці ні авангарду Мундэрыха, ні войску Атанарыха.

Атанарых адступіў за Траянаў вал паміж Дубцом  і Сірэтам, і заняў там умацаваную абарону. Тут на яго зноў абсалютна нечакана напалі гуны. Гэтым разам вестготы Атанарыха зніклі б, не перашкодзь іх ворагам занадта багатая здабыча.  Як відаць, гуны, абцяжараныя здабычай, вярталіся дахаты, пасля спусташальнага набегу на краіну вестготаў, калі сутыкнуліся з ваярамі Атанарыха.

З-за распачаўшагася  ў краіне голаду і сталых набегаў гунаў, сярод вестготаў зноў пачаўся разлад. У гэты момант рэальнай альтэрнатывай апынуліся прадстаўнікі апазіцыі, сябры Рыма і хрысціяне, гэта значыць старыя супернікі вестготцкага"суддзі". Яны ўзялі ініцыятыву ў свае рукі і сцвярджалі, што ўцёкі ў Рымскую імперыю з'яўляюцца адзіным сродкам да выратавання. З  прычыны гэтага вялікая частка вестготаў пакінула Атанарыха і была прынята ў Рымскай  імперыі; яе правадырамі былі Алавіў  і Фрытыгерн. Атанарых жа, каб выратаваць сваіх готаў выдаліўся да Карпацкіх гор, пацясніўшы жыўшых  там сарматаў. Пасля гэтага, відаць, Атанарыха пакінула значная частка племя, якая адышла ў вобласць, пазней атрымаўшая  назву  Сяміграддзя. На час смут наступных чатырох гадоў готы Атанарыха зніклі ў Карпацкіх горах, і пра  іх нічога не было чуваць.

Мір  з рымлянамі. Смерць Атанарыха

Пасля падаўлення выступу готаў  Фрытыгерна, імператар Хвядос, каб папярэдзіць магчымасць новых рухаў паміж імі, запрасіў пасяліцца ў рымскай зямлі і Атанарыха, які, па невядомых чынніках, не змог утрымацца ў Трансільваніі. Гэтым стваралася супрацьвага готам-арыянам у готах-язычніках. Атанарых адразу ж склаў мір з Хвядосам Вялікім, і 11 студзеня 381 года  з вялікімі ўшанаваннямі  быў прыняты імператарам у Канстанцінопалі. Імператар асабіста выйшаў яму насустрач. Але ўжо праз два тыдні, 25 студзеня 381 года, гоцкі князь памёр. Яшчэ ў большай ступені, чым бліскучы прыём, імператарскую ўладу і веліч змаглі ўражліва прадэманстраваць дзяржаўныя пахаванні, якія, паводле рымскага рытуалу, хрысціянін Хвядос уладкаваў язычніку Атанарыху. Прычым імператар сам на пахаваннях ішоў перад насілкамі. Скон яшчэ не старога Атанарыха быў нечаканым; хадзілі нават чуткі пра гвалтоўную смерць.

Хоць Атанарых і памёр, тым не менш, дамова падпісаная  ім з Імперыяй, заставалася ў сіле да самай смерці Хвядоса. Шматлікія шляхетныя вестготы паступалі ў рымскае войска і часта дасягалі бачных становішчаў.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Аорых - правадыр вестготаў  - 365 - 381

Пераемнік: Фрытыгерн

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ФРЫТЫГЕРН

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Фрытыгерн (лат. Fritigernus; магчыма ад готцк. Frithugairns - "Ахвотнік свету") - правадыр вестготаў, кіраваў прыблізна ў 370 - 380 гадах.

Ва ўмовах пераследу хрысціян, якое разгарнуў вярхоўны правадыр вестготаў Атанарых з 369 да 372 года, Фрытыгерн, адзін з правадыроў вестготаў, убачыў, верагодна, магчымасць самому захапіць вярхоўную ўладу. Таму Фрытыгерн завязаў адносіны з імператарам Валентам, дамогся імператарскай падтрымкі ў абмен на згоду перайсці ў арыянства, і напаў на Атанарыха. Вайна гэта, верагодна, вялася дзесьці паміж 372 і 376 гадамі, але дакладных дат заблытанае паданне не паведамляе.

Рассяленне на рымскай тэрыторыі

Ў 376 годзе  пад ударамі гунаў Фрытыгерн адвёў частку вестготаў да левага берага Дуная, рыхтуючыся ў выпадку немінучай небяспекі пераправіцца ў імперскія вобласці. Фрытыгерн адправіў амбасадараў да імператара Валента  з просьбай, каб ён даў вестготам зямлі; у падзяку яны абяцалі ахоўваць межы Рымскай імперыі. Пры тагачасных акалічнасцях такая просьба зусім не была незвычайнай. І да гэтага рымскія імператары прымалі і рассялялі на сваіх землях варварскія народы. І ўсё ж уступ  у межы імперыі цэлага племя стварыла цяжкія палітычныя і эканамічныя праблемы. Забеспячэнне  гэтак вялікай колькасці перасяленцаў і іх рассяленне таксама ставілі перад рымскай адміністрацыяй надзвычай сур'ёзныя задачы. Ці  ўсведамляў імператар Валент магчымыя наступствы сваіх дзеянняў, калі згаджаўся на просьбу вестготаў, нам невядома. У любым выпадку ён мог разлічваць на істотнае павелічэнне ваеннай моцы Імперыі, ужо доўгі  час,  якая пакутавала ад недабору навабранцаў.

Як бы там ні было, але Валент даў дазвол пасяліцца, ў Мезіі, вестготам  Алавіва і Фрытыгерна. Хоць апошні, як прадстаўнік хрысціянскай гоцкай партыі,  верагодна,  шмат  чакаў ад імператара, можа быць нават быў злучаны з ім дамовай, і абедзве гэтыя акалічнасці павінны былі ісці на карысць яго рэпутацыі, але здаецца, што Алавіў, пра якога  больш нічога не вядома, быў князем больш высокага рангу. Толькі пасля яго смерці Фрытыгерн атрымаў уладу над  усімі прынятымі ў Рымскую імперыю вестготамі.

Увосень 376 года  племя ваяўнічых вестготаў, з жонкамі і дзецьмі (прыкладна 8000 ваяроў, а ўсяго каля 40 000 душ),  перайшло праз Дунай у  Дурастора (суч. Сілістрыя).  Прахарчаванне мноства людзей прывяло да вялікіх цяжкасцяў.  Да таго ж рымскія саноўнікі Лупіцын і Максім абыйшліся з імі вельмі нялюдска. Іх прымушалі купляць па надмерных коштах  харчы і прытым , часта самай горшай якасці. Спачатку готы, не маючы наяўных грошай, плацілі адзежай, дыванамі, зброяй і іншымі каштоўнымі прадметамі. Калі  іх сродкі знясіліліся, яны былі змушаны прадаваць у рабства, нават,  сваіх дзяцей. Напруга, якая расла  сярод готаў, вымусіла камандуючага рымскімі войскамі ва Фракіі Лупіцына накіраваць частку сваіх атрадаў для аховы готаў. Гэтыя мерапрыемствы праводзіліся ў шкоду суцэльнай аховы  Дуная. Таму, сама меней, тры групы варвараў, праход якім,  дагэтуль,  быў зачынены, бескантрольна пракраліся ў Рымскую імперыю. Гэта быў остготцкі звяз трох народаў (готаў, аланаў і гунаў) Алатэя і Сафрака, атрад Фарнобія, таксама, верагодна, які складаўся  з остготаў, і дунайскіх тайфалаў. Пяройдучы на паўднёвы бераг Дуная, апошнія два атрада аб'ядналіся, у той час як Алатэй і Сафрак усталявалі сувязь з Фрытыгернам.

У давяршэнне ўсяго,  Лупіцын запрасіў  Алавіва, Фрытыгерна  і іншых гоцкіх правадыроў на абед  у Маркіянаполь (суч. Дзеўня).  Яны прынялі запрашэнне. Але недавер і, верагодна, няслушная адзнака сітуацыі,  неўзабаве прывялі да некантралюемых дзеянняў абодвух бакоў. Паміж світамі гоцкіх князёў і рымскай вартай разгарэлася спрэчка, якая моцна ўсхвалявала размясціўшыйся ў горадзе  натоўп  вестготаў. Тыя, каго не ўпусцілі ў горад, запатрабавалі адчыніць браму і забяспечыць іх прадуктамі. У адказ на гэта Лупіцын загадаў засекчы спадарожнікаў гоцкіх князёў. Ва ўсеагульнай мітусні Фрытыгерну атрымалася бегчы, у той час як імя Алавіва  ў апошні раз згадваецца ў сувязі з гэтым балем.

Паўстанне вестготаў

Пачатак Гоцкай вайны, вясна-лета 377. Готы разбілі пад Маркіянаполем рымлян і пасля няўдалай аблогі Адрыянаполя разышліся для рабавання Фракіі.

Фрытыгерн устаў на чале сваіх  людзей і пачаў адкрыты бунт. Гаручы помстай,  готы з  агнём і мячом рушылі па краіне. Напачатку 377 года Лупіцын паспешна сабраў  усе свае войскі, але ў дзевяці мілях ад Маркіянаполя быў пабіты і бег.  Эфект ад першай перамогі  готаў  на зямлі Імперыі апынуўся падобным звону. Зараз  да Фрытыгерна далучыліся фракійскія працоўныя горных рудняў, пазбаўленыя сродкаў да існавання, рымскія нізы, рабы  з ліку готаў  і іншых варвараў.  Адначасова на бок мяцежнікаў  перайшла і  складаючаяся  з вестготаў рымская вайсковая частка, пад камандаваннем Сверыды (Г.А.: пар. прозвішча Свірыдаў)  і Коліі. Не атрымаўшы абяцаную плату яны збунтаваліся і, аб'яднаўшыся з атрадамі Фрытыгерна, пачалі сумесную аблогу Андрыянаполя, зрэшты, беспаспяховую. Аднак у мецяжы ўдзельнічалі не ўсе готы Мезіі. Людзі вестготцкага  біскупа Вульфілы ставілі рэлігійнае адзінства вышэй  этнічнага і засталіся дакладнымі рымлянам. Таму яны падвергліся нападу з боку вестготаў і ледзь паспелі выратавацца ў гарах (Г.А.: вось прыклад прамывання мазгоў. Людзі былі вернымі царкоўным канонам і не заўважалі мучэнняў супляменнікаў) .

Імператар Валент і яго асяроддзе не адразу ўсвядомілі пагражальнай небяспекі. На фракскім тэатры ваенных дзеянняў з'явіліся камандуючы пяхотай Траян і камандуючы кавалерыяй Прафутур з часткай тых атрадаў, якія былі разгорнутыя ў Арменіі. Свайго пляменніка і суправіцеля Грацыяна Валент прасіў пра падтрымку з захаду. У адказ на гэта прыбыў Фрыгерыд, дасведчаны дукс (герцаг) паннонскага  войска. Спачатку здавалася, што прадпрынятых мер цалкам досыць. Яшчэ да таго, як прыбыў Фрыгерыд, некалькі элітных частак войска Ўсходу ўжо выканалі важную папярэднюю задачу і адціснулі готаў  да  Добруджа (Г.А.: пар. назоў беларускага горада Добруш)  і блакавалі іх там, чакаючы, што голад хутка прымусіць мяцежнікаў да капітуляцыі.  Да наяўных трох груп рымскіх войскаў далучылася некалькі гальскіх частак, якімі кіраваў коміт дамесцікаў  Рыхамер. Аднак рымскія атрады лікава ўсё ж яшчэ саступалі готам, а, акрамя таго, кіраўніцтва не прыйшло да адзінага меркавання, як патрэбна  змагацца з супернікам.

Гоцкая вайна, лета-зіма 377.  Готы былі адціснуты  з Фракіі да ніжняга Дуная свежымі сіламі рымлян, там яны пад Саліцыем разбілі рымлян. Адтуль готы зноў прасунуліся ў цэнтр раўніннай Фракіі, дзе разышліся для рабавання.

Вестготы ўсталі ў Саліцыі, абкапаліся ва ўмацаваным лагеры (вагенбурге) і пачувалі сябе ў поўнай бяспецы. Бітва, якая адбылася ў канцы лета 377 года, таксама не прынесла вырашальнай перамогі ніводнаму  з бакоў. Абодва суперніка панеслі цяжкія страты: готы цэлы тыдзень не пакідалі свайго вагенбурга, у той час як рымляне адышлі да Маркіянаполя. Аднак ім атрымалася зачыніць праходы праз Балканы. Яны таксама сканцэнтравалі свае запасы харча ў гарадах, якія так і засталіся недаступнымі для готаў. Рыхамер адправіўся ў Галію, каб атрымаць там падмацаванне. Вайскавод Фрыгерыд таксама пакінуў тэатр ваенных дзеянняў і чакаў у Іллірыі  новага загада свайго імператара Грацыяна. Валент паслаў Сатурніна, які выконваў абавязкі камандуючага конніцай войска Ўсходу, для падтрымкі Траяна і Прафутура. Мерапрыемствы па блакаванні суперніка прынеслі свае плады; здавалася, што атрымаецца ўзяць готаў  зморам у трыкутніку паміж Дунаем, Балканамі і Чорным морам. У гэтым цяжкім становішчы Фрытыгерн цудоўна выявіў сябе. Ён угаварыў Алатэя і Сафрака далучыцца да яго. Конніца остготаў, гунаў і аланаў неадкладна актывізавала дзеянні. Ужо ўвосень 376 года першыя кантакты паміж імі і вестготамі прынеслі поспех. Вельмі хутка Сатурнін  быў змушаны здаць горныя перавалы.

Наступствы адступу рымлян былі найцяжкімі. Але, нягледзячы на гэта, Сатурніна не асуджалі, бо, як здаецца, яго пазіцыю і немагчыма было ўтрымаць. Такім чынам, уся Фракія ад Радопскіх гор да Чорнага мора апынулася ва ўладзе  варвараў, якія пачалі свайго роду паход месці супраць рымлян. У Дыбальта (суч. Дэвелт), зблізку цяперашняга Бургаса  на Чорным моры гоцкі выведвальны атрад нагнаў элітную рымскую вайсковую частку  як раз у той час, калі яна  абкопвалася. Яе камандзір быў забіты, атрад знішчаны, зрэшты, толькі пасля таго з'явілася буйнейшае гоцкае коннае злучэнне.

Па загаду  Грацыяна Фрыгерыд, тады, верагодна, прызначаны ў камандзіры іллірыйскімі  войскамі, ізноў уступіў у Фракію. Пры  Берое (суч. Старая-Загора), на найважнай дарозе,  якая вядзе ад перавала Шыпка ў даліну Марыцы,  ён паспрабаваў стварыць умацаваную лінію. Готы з усіх бакоў сталі сцягваць сілы да яго пазіцыі. Каб пазбегнуць акружэння, іллірыйскі  галоўнакамандуючы ачысціў вобласць вакол Бероі  і ў другі раз адступіў на захад. На шляху  праз горы рымляне Фрыгерыда нагналі остгота-тайфальскі  конны атрад Фарнобія. Бой скончыўся згубай Фарнобія і поўным разгромам яго ваяроў. Пакінутыя ў жывых, пераважна тайфалы, здаліся пераможцу.

Узімку 377/378 гадоў  Грацыян пажадаў паспяшацца на дапамогу свайму дзядзьку Валенту, але яго адцягнула ўварванне алеманнаў  у Рэцыю. Тым часам,  Фрыгерыд умацаваў горны перавал Сукці  (так званыя Траянавы вароты)  паміж Сердзікай (суч. Сафія) і Філіпполем (суч. Плоўдзіў). У гэты вырашальны момант правераны вайскавод Фрыгерыд быў заменены на чалавека, які змяніў у бітве пры Сукці (377 год). Рушылі ўслед і змены ў вярхоўным камандаванні войска Ўсходу; відавочна бясталентны Траян быў змешчаны з паста камандуючага пяхотай, але ўсё ж застаўся пры фракійскім войску. Яго пераемнікам стаў прыбыўшы з Заходняй імперыі Себасцьян (канец траўня 378 года). Напачатку чэрвеня Себасцьян пачаў аперацыі ў раёне Ніка, невялікага мястэчка ў 22 км паўночней Адрыянаполя. Тут Себасцьян здолеў удала зрабіць дзёрзкі напад. Размяшчаючы дзвюма сотнямі адборных ваяроў, ён знішчыў гоцкую калону, якая складалася галоўным чынам з рабаўнікоў-горнарабочых з правінцыі Радопа.

Бітва пры Адрыянаполі

Гоцкая вайна, лета 378. Готы разбілі пад Адрыянаполем рымлян, затым пасля няўдалай аблогі Канстанцінопаля рассыпаліся атрадамі па Фракіі  і Мезіі.

Валент падрыхтаваў галоўнае войска, каб канчаткова выгнаць захопнікаў. Імператар Заходняй Рымскай імперыі Грацыян паабяцаў сваю дапамогу і рушыў са сваім войскам на Балканы. Фрытыгерн пачаў збіраць  сваіх готаў  ў горада Кабіле. У сярэдзіне ліпеня  378 года Валент асабіста прыбыў у Адрыянаполь  (суч. турэцкі горад Эдырне). Тут яго чакалі добрыя навіны: поспех  Себасцьяна, набліжэнне Грацыяна, які, хоць і пакутаваў ад малярыі, але ўжо ўступіў у Кастра Мартыс  у паўночна ўсходняй Балгарыі, і, акрамя таго, паведамленне, што готы колькасцю толькі ў 10 000 чалавек рухаюцца ў кірунку вёскі Ніка. Колькасць жа войска  Валента дасягала 40 тысяч салдатаў. Вярнуўшыйся з Галіі Рыхамер перадаў настойлівую просьбу Грацыяна атакаваць Фрытыгерна толькі пасля злучэння двух імперскіх войскаў. Складаўшыйся,  пераважна з аланаў атрад остгоцкай конніцы,  напаў на лёгкаўзброеныя атрады  Грацыяна пад Кастра Мартыс  і нанёс  ім некаторыя страты. Зыход бою ў горшым выпадку ўспрымаўся як невялікая параза рымлян. Але нечаканасць, з якой вораг напаў і зноў знік, прымушала задумацца пра небяспеку  хуткай барацьбы.

І ўсё ж  Валент уступіў у бой, не дачакаўшыся  Грацыяна. Раніцай 9 жніўня 378 года  імперскае войска пакінула Адрыянаполь, дзе пад прычыненнем сцен засталіся абоз, дзяржаўная казна і імперскія інсігніі. Готы чакалі рымлян, як звычайна, усярэдзіне свайго вагенбурга і каля яго. Рымляне павінны былі пераадолець 18 км пад пякучым сонцам з поўнай выкладкай, перш чым пасля шматгадзіннага марша яны ўступілі ў першы судотык з супернікам. Людзі  і жывёлы пакутавалі ад голаду і смагі, дарога была дрэнная, а, акрамя таго, готы падпалілі сухую траву і хмызняк, каб узмацніць спякоту першых папаўдзённых гадзін. І тут у давяршэнне ўсяго рымскі перадавы атрад выявіў, што готы былі значна шматлікія, чым меркавалася дагэтуль.

Ледзь пачалася бітва, як вокамгненны напад гоцкай конніцы вырашыў зыход бітвы.  Нібы з засады остгота-аланскія  коннікі  Алатэя і Сафрака абрынуліся на правы фланг рымлян і скамячылі яго ўзбоч. Затым частка гоцкай конніцы вярнулася назад, абыйшла рымлян і напала на левае крыло, паўтарыўшы сваю тактыку. Тым часам пяхотнікі Фрытыгерна пакінулі вагенбург і атакавалі  суперніка з фронта. Акружанае з усіх бакоў рымскае войска было цалкам разбіта. На поле бітвы пала дзве траціны рымскага войска, абодва вайскавода і не меней трыццаці пяці камандзіраў вышэйшага рангу;  сам Валент, быўшы паранены дзідай, бег ў адзін  з навакольных маёнткаў каля Адрыянаполя,  але быў выяўлены і спалены готамі. Тыя хто выратаваўся, былі абавязаны жыццём,  не ў апошнюю чаргу той акалічнасці, што бітва пачалася пад вечар і бязмесячная ноч абцяжарвала пераслед. Заходне-рымскі імператар Грацыян з'явіўся са сваімі дапаможнымі войскамі занадта позна і ўжо не змог прадухіліць жудаснага бедства.

Падзеі пасля перамогі

Готы ніяк не змаглі выкарыставаць сваю перамогу.  З 10 па 12 жніўня 378 года  яны, нягледзячы на дапамогу здраднікаў і перабежчыкаў, беспаспяхова штурмавалі Адрыянаполь, дзе знаходзілася імператарская казна. Утрымаліся таксама Філіпполь і Перынф, а рух на Канстанцінопаль, першапачаткова,  быў  асуджаны  на няўдачу. Адзінага поспеху  готы  дамагліся пад Нікаполем (суч. Старыя Нікюп), над  гарнізонам,  які  не жадаў ваяваць.  Ва  ўсіх іншых пунктах мясцовыя апалчэнні  ўтрымалі ўмацаваныя гарады. Готы не мелі ні адпаведнай матэрыяльнай базы, ні досведу, каб браць гарады. Але ў гарадах знаходзіліся не толькі скарбы рымлян, але і харч, у якім готы востра  мелі патрэбу. Народ ізноў стаў галадаць. Войска готаў  разбрылося па краіне, ператварыўшыся ў банды рабаўнікоў, якія  усё спальваюць, забіваюць і якія бяруць у палон на сваім шляху. Склалася парадаксальная сітуацыя: выйграная бітва раскалола войска Фрытыгерна і прыслабіла яго пазіцыі. Фрытыгерн не мог ні сабраць разам свае войскі, ні ажыццявіць вызначаны план.

Кіруючыя кругі  імперыі атрымалі час для таго, каб, нягледзячы на катастрафічны недахоп войскаў, распачаць меры, якія перашкодзілі б распаўсюду гоцкага мецяжу. Так, галоўнакамандуючы войскамі Ўсходу Юлій загадаў захапіць і перабіць у адзін  і той  жа  час падпарадкаваныя яму гоцкія гарнізоны ў Малой Азіі, асцерагаючыся, што яны пяройдуць на бок паўстаўшых. Пасля смерці свайго дзядзькі Валента, Грацыян 19 студзеня 379 года прызначыў імператарам усходніх краін свайго вайскавода Хвядоса. Новы імператар з рэдкім уменнем выканаў сваю задачу: падняўшы дысцыпліну войска і, пазбягаючы вялікіх бітваў з готамі, ён, аднак, прымусіў варвараў спыніць спусташэнні; нямала дапамагло яму і тое, што тым часам памёр Фрытыгерн (к. 380 года). Вынікам палітыкі Хвядоса было тое, што да 382 года  вестготы супакоіліся, і змесцаваліся па Фракіі на правах саюзнага народа.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: - Атанарых правадыр вестготаў  - к. 370 - к. 380

Пераемнік: Аларых I

Літаратура

Крыніца -

«http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АЛАРЫХ I

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Гравюра XVIII стагоддзі,  вера -  хрысціянства, арыянскай  плыні,  нарадзіўся  каля 370 года, на выспе  Пеўка, пахаваны ў  410 годзе на Бузенто,  з дынастычнага рода  Балтаў.

Аларых I (у пер. са стара-герман. - "Магутны кароль") - правадыр і першы кароль вестготаў, кіраваў у 382 - 410 гадах.

Нараджэнне і выхаванне

Аларых, калі верыць Клаўдзіяну, нарадзіўся прыкладна ў 370 годзе, ці нешматлікім пазней, на ляжаўшай  у вусці  Дуная выспе Пеўке, і прыналежаў да роду Балтаў (гэта значыць "Адважных"). (Г.А,: дынастычны род Балтаў быў другім родам па значэнню пасля Амалаў. Балты – гэта род, магчыма племя, магчыма звяз плымёнаў ад імя правадыра, але не асобы этнас з асобай гаплагрупай ДНК).  Калі адпаведнае месца ў пісьменніка тлумачыцца дакладна, то  валодаць зброяй і страляць з лука хлопчыка Аларыха вучыў "замест бацькі" выхавальнік, а гэта дазваляе зрабіць выснову, што Аларых рана страціў бацьку. Калі шукаць выбітнага і  валодаючага  высокім статутам вестгоцкага  правадыра, імя якога перагукваецца з імем Аларыха і які памёр у канцы 70-х гадоў  IV стагоддзя, то сам сабой напрошваецца Алавіў, які разам з Фрытыгернам, але, быўшы названым першым, прывёў вестготаў у Рымскую імперыю, і, па ўсёй верагоднасці, памёр самае позняе ў 377 годзе. Але  гэта толькі здагадка, бо больш дакладныя звесткі да нас не дашлі.

Пачатак кіравання

Першае згадванне

Хоць дамова 382 года спыніла вайну  вестготаў з імперыяй, становішча на Балканскім паўвостраве заставалася нестабільным. Вестготы не жадалі ператварацца ў мірных аратых і турбавалі наваколлі рабаўніцкімі набегамі. У той жа час, відаць, вызначанае становішча  сярод вестготаў набыла антырымская партыя. Паміж 391 і 394 гадамі час ад часу адбываліся бітвы, і хоць вестготы ўвесь час трымалі няўдачы, агульная сітуацыя станавілася ўсё больш і больш нявызначанай.

У канцы лета ці ўвосень 391 года  злучэнні, у якія, акрамя готаў, ўваходзілі і іншыя варвары, перайшлі праз Балканы і рушылі на поўдзень: верагодна, яны жадалі ўсталяваць адносіны з варварамі, прыхільнікамі ўзурпатара Максіма, якія,  пасля пакарання смерцю апошняга,  атуліліся ў цяжкадаступным раёне ў вусце Аксія (суч. Вардар)  заходней Фесалонікаў. Часткай гэтага прадпрыемства быў гот з Мезіі  Аларых, імя якога сустракаецца тут упершыню. Невядома, ці быў ён тады правадыром усяго племя. Верагодна, Аларых першапачаткова быў абвешчаны герцагам, гэта значыць - вайскаводам. На чале войска  імператар Хвядос Вялікі асабіста адправіўся супраць ворага, але занядбаў мерамі  бяспекі на маршы. Рымскія войскі былі заспеты знянацку на Гебры  (Марыце) і пабіты, так майстэрскаму, што  камандуючаму Прамоту толькі з велізарнай цяэкасццю  атрымалася выратаваць імператара. Затым гэты вайскавод працягнуў аперацыі супраць Аларыха, якія не пазней канца 391 года  каштавалі яму жыцця. Пераемнікам Прамота стаў Стыліхон, які ў 392 годзе перамог і атачыў Аларыха, аднак па загаду імператара пасля падпісання звяза змушаны быў яго адпусціць.

На службе ў імператара Хвядоса

Ў 394 годзе, калі імператар вёў вайну супраць узурпатара Яўгена і вайскавода Арбагаста, вестготы, выконваючы абавязкі рымскіх федэратаў, пастаўлялі ў рымскае войска свае дапаможныя войскі. Іх кантынгенты, відавочна, складалі вялікую частку баяздольных войскаў, бо яны выставілі 20 000 ваяроў. Гэтых ваяроў прывёў Аларых, але ён не атрымаў ні самастойнага камандавання, ні паста ў рымскім войску. Насупраць, ён быў падпарадкаваны Гайне, які хоць і быў супляменнікам Аларыха, але не "меў паходжання". Аларых быў яшчэ чалавекам маладым, ва ўзросце прыкладна дваццаці гадоў, але ён адчуў сябе абіжаным.

5 і 6 верасня 394 года  Хвядос I Вялікі разбіў узурпатара Яўгена. Бітва адбылася на Фрыгідзе (суч. Віппах-Віпава),  левым прытоку Ізонцо. Першы дзень бітвы скончыўся тым, што авангард Хвядоса, які складаўся з готаў, атрымаў зруйнавальную паразу. Як паведамляецца, палова яго загінула. Вестготы злічылі, што гэта было падстроена Хвядосам для паслаблення іх племя. Незадаволеныя готы, пад кіраўніцтвам Аларыха, былі адасланы ў зваротны  шлях. Умовы гэтага паходу абвастрылі і без таго напружаную сітуацыю. Прыгатаваныя запасы былі выдаткаваны і готы ў адкрытую пачалі рабаваць тыя мясцовасці, па якіх праходзілі.

Парыў звяза

17 студзеня 395 года памёр Хвядос I Вялікі і звяз, падпісаны ў 392 годзе, спыніў сваё існаванне, бо адзін з партнёраў па дамове сышоў з жыцця. Да новага звяза ніхто не імкнуўся, і готы паднялі адкрытае паўстанне. Аларых быў абвешчаны,  рушыўшыміся за ім плямёнамі,  іх "каралём". Яго прыходу да ўлады, несумнеўна, спрыяла паходжанне з роду Балтаў, знатнейшага гоцкага роду пасля Амалаў, і ўсё  ж толькі ваенныя поспехі далі яму ў вачах супляменнікаў права называцца "Магутным Каралём". Умацаванне  аўтарытэту Аларыха выявілася, першым чынам, у тым, што ён выступаў прадстаўніком свайго племя ў перамовах з рымлянамі і складаў дамовы. І ўсё ж па істоце яго ўлада была нешматлікім больш улады герцага. Перад прыняццем важных рашэнняў Аларых раіўся з "апранутым у шкуры сенатам готаў".

Паход у Грэцыю

Фотагравюра якая паказвае Аларыха. З карціны Людвіга Тырша. 1894 год.

Няўдалы паход на Канстанцінопаль і адступ у Фесалію

Ў канцы вясны 395 года  пад правадырствам Аларыха былыя федэраты пакінулі дунайскія правінцыі і падступілі да Канстанцінопаля, але не змаглі ўзяць гэтай магутнай крэпасці. Дачаснік усходне-рымскага імператара Аркадзь Руфін, адправіўшыся ў іх лагер, угаварыў Аларыха адвесці сваё войска ад горада на захад (пачатак лета 395 года). Аларых выступіў з раўнін  Мезіі  і Фракіі, але рушыў не на захад, а на поўдзень, у грэцкія вобласці. Нягледзячы на цяжкія страты, готам не атрымалася прайсці  праз даліну Тэмпы. Але Аларых здолеў абыйсці абарону атрадаў фессалійскага  апалчэння  і ўздоўж паўднёвых перадгор'яў Алімпу прайсці  ў даліну Ларысы. Прыбыўшы сюды, готы неадкладна ўмацаваліся ў сваім вагенбурге, каб дачакацца войска  Стыліхона, пра рух якога  ім было вядома. Арганізацыя дзейснага адпору Аларыху на пачатковых этапах абцяжарвалася спрэчкай паміж рымскім і канстанцінопальскім дварамі за права  на валоданне Ўсходняй Іллірыей. Хоць гэта тэрыторыя бясспрэчна знаходзілася ў валоданні Ўсходняй імперыі, але  Стыліхон, які быў тады, фактычным кіраўніком палітыкі Заходняй Рымскай імперыі, спасылаючыся нібы на выкананне перадсмяротнага распараджэння памерлага імператара Хвядоса, патрабаваў яе перадаць  Ганорыю і Заходняй імперыі.

Стыліхон выступае супраць Аларыха

Ўлетку 395 года  абое войскі некалькі месяцаў стаялі сябар супраць сябра. Пры гэтым Стыліхон не шукаў бітвы, а Аларых не мог атрымаць свабоду перасоўвання. Нарэшце загад Аркадзя прымусіў  Стыліхона пакінуць сваю фессалійскую пазіцыю. Мабыць, дачаснік Аркадзя Руфін асцерагаўся празмернага ўзмацнення  Стыліхона ў выпадку яго перамогі над готамі. Аднак 27 лістапада 395 года Руфін быў забіты, магчыма, не без удзелу Стыліхона.

Пагром, учынены готамі ў Грэцыі

Вестготы Аларыха, спусташаючы ўсё на сваім шляху, прайшлі Фермапілы і запоўнілі Беотыю і Атыку. Фівы выстаялі, але Пірэй быў захоплены. Афіны былі некрануты толькі дзякуючы велізарнаму грашоваму выкупу. Тым не менш, Аларых з найблізкім асяроддзем быў дапушчаны ў горад, дзе іх з пашанай прынялі. Затым вестготы рушылі да Пелапоннесу. Па дарозе туды яны разрабавалі знакамітае свяцілішча Дземетры ў Элеўсіне. Па незразумелым чынніку,  не сустрэўшы супраціву на Істмійскім пярэсмыку, готы прабраліся  на паўвостраў. Тут перад імі ляжалі па большай частцы не ўмацаваныя гарады. Карынф, Аргос, Спарта былі разрабаваны і спалены;  усе сляды цывілізацыі былі знішчаны дзікімі ваярамі. Толькі маленькі горад Тэгея ў Аркадзі змог паспяхова абараняцца,  дзякуючы ініцыятыве мясцовых натабляў. Готы прыйшлі таксама ў Мікены і Алімпію. На працягу года Аларых са сваім войскам заставаўся на Пелапоннесе, так што здавалася, быццам ён задумаў пасяліцца тут надоўга.

Стыліхон атачае готаў, але затым выпускае іх

Вясной 397 года  Стыліхон ізноў рушыў на ўсход. Ён высадзіўся на паўночным, пелапоннескім узбярэжжы  Карынфскага заліва. На пласкагор'і  Фалоя ў Элідзе, паўночна-усходней  Алімпіі яму атрымалася пасля некалькіх бітваў блакаваць готаў. Аларых патрапіў у найцяжкае становішча, готы сталі пакутаваць ад недахопу вады, ежы і ад эпідэмій. І ўсё ж,  Стыліхон  даў вестготам сысці.  За што?  Хутчэй за ўсё, несправядліва.  Быў абвінавачаны ў здрадзе. Нам невядома, што прычына  такіх дзеянняў рымскага вайскавода - яго ўласныя цяжкасці з забеспячэннем войска ці палітычныя меркаванні. Найпознія паводзіны  Стыліхона паказваюць  на думку, што ён уключыў Аларыха ў свае палітычныя разлікі  і імкнуўся, у далейшай перспектыве, да падпісання з ім дружалюбнага звяза.

Пасля адыходу Стыліхона  Аларых уварваўся ў Эпір, які ўваходзіў у валадарствы Ўсходняй Рымскай імперыі. Імператар Аркадзь, зайздросцячы поспехам Стыліхона, склаў мір  з Аларыхам  і ўзнагародзіў яго высокай пасадай. Па звестках крыніц, ён быў прызначаны магістрам войска Іллірыка (397 год). Аларых выкарыстаў сваё становішча для таго, каб забяспечыць вестготаў зброяй рымскай вытворчасці.

Уварванне ў Італію

Канстанцінопаль падгаворвае Аларыха ўварвацца ў Італію

Ўвосень 401 года  Аларых са сваім племем рушыў на захад і больш не трывожыў Усходнюю імперыю. Аларых сышоў з Эпіра, хутчэй за ўсё таму, што знясіленая зямля больш не магла прахарчаваць яго народ. У Італіі, на якую пасля гэтага рушылі вестготы, яны разлічвалі на багатую здабычу, бо гэта краіна,  дагэтуль,  не падвяргалася нападам варвараў. Відаць, да нападу на Італію Аларыха падбіваў  і канстанцінопальскі двор.  Этнічны склад племя Аларыха насілу паддаецца вызначэнню, бо падчас міграцый ён падвергся значным зменам. Ужо ў Фракіі да вестготаў далучыліся  рудакопы. Да іх дадаліся остгоцкія, аланскія  і гуннскія  атрады. Увесь гэты народ з жонкамі і дзецьмі перайшоў праз Альпы і ўварваўся ў Паўночную Італію.

Першыя сутыкненні на італійскай зямлі

Ўжо 18 лістапада 401 года  Аларых быў у Італіі, не сустрэўшы істотнага супраціву. Нясмелыя спробы супраціву рымлян на рэках Ізонца  і Цімава  скончыліся няўдачай. Такім чынам,  даволі  хутка готы прасунуліся да Аквілеі,  якая, аднак, змагла вытрымаць аблогу. Узімку 402 года  готы скарылі мноства неназваных гарадоў і раўнінную частку Венецыі. У Рыме спешна аднаўлялі гарадскія сцены,  часоў  Аўрэліяна. Зараз готы сталі пагражаць Медзіолану (Мілан),  у якім знаходзіўся імператар. Нясмелы і спешчаны заходне-рымскі імператар Ганорый у страху гатовы  быў бегчы ў Галію, але Стыліхон угаварыў яго застацца. Рымскае войска, узмоцненае аланскай конніцай з Панноніі  і зноў прынятымі федэраламі-вандаламі, своечасова прыбыла на дапамогу Медзіолану. Напачатку сакавіка 402 года  Стыліхон, зробячы дзёрзкую аперацыю, перайшоў праз Адду, пасля чаго Аларых быў змушаны зняць аблогу сталіцы. Шок, выкліканы знаходжаннем готаў  пад сценамі Медзіолана, прывёў да пераносу сталіцы ў непрыступную Равенну, якую было лягчэй забяспечваць усім неабходным.

Бітва пры Палленцыі

Войска готаў  сышло па левым беразе ракі  Па, угару па плыні, на захад. Здавалася, што готы збіраюцца рушыць у Галію. Але нечакана Аларых перайшоў раку ў верхняй плыні і стаў наступаць на поўдзень, пагражаючы лігурыйскім Апенінам, багатай Тусцыі  і, магчыма,  як сцвярджалі сучаснікі, самому Рыму. Пры  спробе заняць горад Гаста (суч. Асці  на Танаро),  вестготы,  панеслі цяжкія страты, пасля чаго далейшыя  рухі  Аларыха сталі падобныя на адступ. На Вялікдзень, 6 красавіка 402 года,  адбылася крывавая бітва пры Палленцці  (цяпер Палленцо на левым беразе Танаро, недалёка ад Турына). Стыліхон перадаў вярхоўнае камандаванне правадыру аланаў,  язычніку Саўлу, і той раптам напаў на готаў.  Вестготы не чакалі нападу рымлян, бо меркавалі, што хрысціяне не ваююць на Вялікдзень. Готы панеслі велізарныя страты, але Аларыху атрымалася захаваць сваю кавалерыю. Падчас контратакі аланы былі адкінуты, а Саўл  - забіты. Зрэшты, гэта бітва не прынесла канчатковай перамогі ніводнаму  з бакоў, але  рымлянамі быў захоплены гоцкі лагер і ўся здабыча, прычым у палон патрапіла і сям'я Аларыха, яны прыпісалі перамогу сабе. Падчас трыумфу Стыліхона і  Ганорыя жонка Аларыха ішла за калясніцай, на якой везлі статую яе мужа, закованую ў ланцугі. Стыліхону атрымалася скласці з вестготамі  дамову, па якой  Аларых павінен быў пакінуць Італію. Ці былі запалоненыя вестготы выдадзены сваім супляменнікам,  ці засталіся на рымскай ваеннай службе ў якасці наймітаў, невядома.

Бітва на рацэ Атэзіі

Тым не менш, па невыразных чынніках, вестгоцкі  кароль пры адыходзе спыніўся ў Вероны. Стыліхон  зноў заступіў шлях Аларыху і  ў ліпені ці жніўні 402 года  разграміў яго на рацэ Атэзіі, пры Вероне. Пры адступе вестгоцкае войска патрапіла ў акружэнне і стала пакутаваць ад голаду, хвароб  і дэзертырства.  Вершнікі  і пяхота пакідалі  Аларыха  цэлымі атрадамі.  Верагодна, тады  шматлікія готы перайшлі непасрэдна на службу імперыі.  Да  іх племя, хутчэй за ўсё, прыналежалі  Сар,  які у наступныя гады  адыграў  значную ролю  ў якасці  рымскага вайскавода, і  Ульфіла, стаўшы  потым камандуючым. І ўсё ж,  Стыліхон,  як і ў 396 годзе,  упусціў  магчымасць  знішчыць вестгоцкае племя, і склаў з Аларыхам федэратыўную  дамову, з прычыны чаго,  вестготы былі расселены ў вобласці Савы.

Падпісанне міру і ўварванне на рымскую зямлю іншых варвараў.

Стыліхон склаў з Аларыхам дамову, па якой  кароль вестготаў павінен быў дапамагчы адваяваць у Канстанцінопаля Ўсходні Іллірык. Аднак планы Стыліхона засталіся нерэалізаванымі. Спачатку ў 405 годзе  іх ажыццяўленню перашкодзіла ўварванне Радагайса; перашкодзіла яно, відавочна, і палітыцы Аларыха, бо ён паводзіў сябе спакойна. Толькі ў 407 годзе  Стыліхон  зноў змог вярнуцца да ідэі пра напад на Ўсходнюю імперыю. Прызначаны іллірыйскім камандуючым,  Аларых уступіў у Эпір, яго павінен быў падтрымаць рымскі флот. Але ў гэты момант цалкам развалілася абарона імперыі на Рэйне. Нястрымным струменем аланскія, вандальскиія і свеўскія  атрады разышліся па Галіі.

Скарыстаўшыся бяссіллем урада Заходняй імперыі, узурпатар Канстанцін  захапіў уладу над Брытаніяй, Галліяй  і часткай Іспаніі, пасля чаго рушыў  услед шэраг падобных пераваротаў. У дадатак да ўсяго ў Равенне распаўсюдзіўся слых пра смерць Аларыха. У гэтым цяжкім становішчы Стыліхон  змушаны быў пайсці на саступкі і пачаў перамовы з канстанцінопальскім дваром. Хоць працэс пагаднення паміж дзвюма часткамі імперыі  ішоў павольна, але у склаўшайся сітуацыі Аларых і яго готы сталі не патрэбныя.

Новая дамова

Ўвесну,  408 года  готы зноў рушылі на захад.  Спачатку яны накіраваліся на Эмону (суч. Любляна),  які адносіўся  да Італіі.  Хоць далей яны не прасунуліся,  але ўсё ж,  яны  занялі  тэрыторыю,   ўваходзіўшую  ў Норык.  Адначасова,  Аларых запатрабаваў ад Ганорыя  кампенсаванне ў памеры 4000 фунтаў (каля дзвюх тон) золата, у выпадку адмовы, пагражаючы ўварвацца ў Італію. На гэту велізарную суму,  ў 288 000 салідаў,  маглі б вельмі нядрэнна жыць больш  90 тысяч чалавек, што адпавядае меркаванай колькасці племя. Стыліхон угаварыў  супраціўляйшыйся сенат саступіць патрабаванням Аларыха і зноў прыняць готаў  на рымскую службу. Зараз,  у якасці гальскага галоўнакамандуючага,  Аларых павінен быў весці рымскія атрады і сваіх готаў  супраць узурпатара Канстанціна.

Забойства Стыліхона

Ў сувязі з гэтым дамовай прыдворныя Ганорыя западозрылі, што Стыліхон жадае аставіць імператарскі пасад свайму сыну. Яны даклалі пра свае падазроны Ганорыю, і той загадаў 14 жніўня рушыць, а затым 22 жніўня 408 года  і забіць свайго здольнейшага  міністра і вайскавода Стыліхона, з усімі яго сябрамі і прыхільнікамі і адмовіўся ад выплаты даніны Аларыху. Пачаліся забойствы сем'яў германскіх салдатаў, якія жылі ў італьянскіх гарадах, пасля чаго тыя, натуральна, сталі сыходзіць з імператарскай службы і далучацца да вестготаў.  Па некаторых дадзеных, тады да іх перайшло 30 000 чалавек, у тым ліку 12 000 адборных ваяроў, якіх  Стыліхон успадкаваў ад Радагайса.

Барацьба за Рым

Першая аблога Рыма

Пасля пакарання смерцю Стыліхона Аларых ізноў рушыў у Італію. Ганорый са сваімі прыдворнымі атуліўся ў добра ўмацаванай Равенне. Вестгоцкія  патрабаванні пра грашовыя выплаты і рассяленне  ў Панноніі  былі адхілены. Не сустрэўшы на сваім шляху супраціву, Аларых прабраўся ў Італію, і аблажыў Рым. Паводле крыніц, увесь марш па Італіі заняў у Аларыха толькі адзін месяц - кастрычнік  408 года.  Рымлянам, харчы якіх неўзабаве знясіліліся, прыйшлося ўступіць у перамовы з абложваючымі. Аларых згаджаўся зняць аблогу толькі ў тым выпадку, калі яму выплацяць 5000 фунтаў золата, 30 000 фунтаў срэбра, 4000 шаўковых сукенак, 3000 покрываў, афарбаваных пурпурам, і 3000 фунтаў перцу. Звыш таго, рымляне павінны былі адпусціць да Аларыха  ўсіх рабоў, якія знаходзіліся на той момант у горадзе. Усе яго патрабаванні былі выкананы. Да Аларыха  перайшло прыблізна 40 000 рабоў, якіх ён прыняў у сваё  войска.

Перамовы з імператарам

У канцы 408 года  готы адступілі на раўніны Тусціі,  і Аларых  уступіў у перамовы з равеннскім дваром. Ганорый адхіліў істотна ўзросшыя патрабаванні  Аларыха. Той  патрабаваў выплату штогадовай даніны, забеспячэнне готаў  збожжам, падаць землі для селішча ў Венецыі, Далмаціі  і Норыку  (што адкрыла б вестготам  дарогу на Рым, а сам імператар апынуўся  б у поўнай залежнасці ад волі Аларыха),  а таксама вышэйшы вайскаводніцкі пост,  які даў бы яму права аднаасобна камандаваць і  без таго  развальваючымся  заходне-рымскім войскам. Пасля адмовы,  Аларых скараціў свае патрабаванні да перадачы аднаго Норыка і пастаўкі збожжа і адмаўляўся ад ваеннага паста і  грошай, але,  пасля некаторых ваганняў,  Ганорый злічыў неабходным вырашыць вестгоцкую праблему ваенным шляхам.

Другая аблога Рыма

Тады  Аларых,  у 409 годзе,  другасна з'явіўся перад Рымам. Заняткам гавані Остціі  з хлебнымі запасамі, ён хутка давёў горад  да самага крайняга становішча і вымусіў сенат абвясціць імператарам прэфекта горада Прыска  Атталу. Калі б Аларыху атрымалася дамагчыся ўсеагульнага прызнання Атталы, вестготы маглі разлічваць на выкананне ўсіх сваіх патрабаванняў. Але і гэты спрытны ход не прынёс жаданага выніку. Атталу  прызнавалі  імператарам толькі там, дзе ў дадзены момант стаялі гоцкія войскі.  Хоць язычнік  Аттал  і дазволіў хрысціць сябе гоцкаму біскупу і прыняў хрысціянства ў арыанскім  варыянце, ён не пагадзіўся пераправіцца з готамі  ў Афрыку, каб захапіць багатыя хлебам правінцыі. Несумнеўна, па-антыгерманску настроены Аттал,  зусім не жадаў аддаваць вестготам правінцыі, меўшыя  ключавую ролю ў забеспячэнні Рыма. Раз Аттал таксама не мог  забяспечыць вестготаў тэрмінова патрабаваўшыміся запасамі хлеба, то Аларых уступіў у новыя перамовы з Ганорыем.

Падзенне Рыма

Падзенне Рыма. Французская мініяцюра XV стагоддзя.

Трэцяя аблога Рыма і захоп горада

Вестгоцкі  правадыр пакінуў  Атталу, і асабіста сустрэўся з Ганорыем у наваколлях Равенны, але калі на яго лагер напала варожае германскае войска на чале з Сарам,  Аларых перапыніў перамовы, падазраючы, што гэты напад адбыўся з ведання імператара. Калі  ж равенскі  двор, падбадзёраны прыбыццём дапаможнага войска, зноў адпрэчыў прапановы Аларыха, апошні ў трэці раз падступіў да сцен Рыма. Сенат вырашыўся на адчайны супраціў, але голад у горадзе (сярод насельніцтва паўстала людаедства) і безнадзейнасць становішча паднялі сацыяльныя рухі сярод насельніцтва, якое  кідалася паміж нямоглым сенатам,  далёкім і малаўплывовым імператарам і нёсшым, здавалася, нейкае вызваленне,  варварскім правадыром. Рабы  масамі пераходзілі на бок Аларыха. Хутчэй за ўсё, менавіта рабы  24 жніўня 410 года  адкрылі Саларыйскія  вароты перад Аларыхам, хоць легенда заве набожную Пробу, якая, жадаючы спыніць голад, загадала адчыніць браму і тым самым паскорыла перамогу  аблажыўшых.

Рабаванне Рыма

Грубымі варварамі былі знішчаны ўсе творы мастацтва, аднак пры гэтым Аларых пашкадаваў цэрквы і святое начынне. Асцярожнае стаўленне да рымскіх цэркваў,  кажа пра ўзросшыя хрысціянскія перакананні вестготаў. Сам Аларых сказаў, што ён ваюе з рымлянамі, а не  Апосталамі.  Адняўшы ў рымлян багацце, разбурыўшы і спаліўшы некаторыя часткі горада, вестготы сышлі на трэці дзень.

Наступствы ўзяцця горада

Падзенне Рыма, усё яшчэ які лічыўся сталіцай імперыі і незахопліваўшыйся  з часоў нападу галаў у IV веку да н. э. (гэта значыць на працягу больш  800 гадоў), патрэсла сучаснікаў. Стала выразна бачнай  слабасць імперыі і навісшая над  ёй пагроза. У кансерватыўных кругах адраджалася паганства; падзенне Рыма тлумачылі адступніцтвам ад старажытных богаў. Але вестготам захоп змучанага горада не прынёс  ніякіх выгод. Ім трэба было збожжа. Гэта прадпрыемства можна растлумачыць толькі тым, што Аларых пераацаніў палітычны эфект захопу Рыма. Ганорый, які знаходзіўся ў Равенне і што адчуваў сябе ў поўнай бяспецы, не  быў больш размешчаны да перамоў, чым да падзення сталіцы. Становішча Аларыха не палепшыла нават тое, што ў рукі готаў  патрапіла Гала Плацыдыя, сястра імператара.

То, што за паходамі вестготаў зусім не стаяў план знішчэння Рымскай імперыі, паказвае, першым чынам, палітыка Аларыха, які заўсёды імкнуўся да перамоў з рымскімі ўладамі. Так, Аларых абвясціў свайго імператара, толькі калі высвятлілася, што Ганорый ухіляецца ад падпісання  міру. Зрэшты, і гэты ўчынак, у сутнасці, не пагражаў самой сістэме:  ён з'явіўся прызнаннем унутраных асноў Рымскай імперыі. Аларых лічыў, што абавязкова  варта імкнуцца да ўсталявання дамоўных адносін хоць з якім-небудзь імператарам. Ён ніколі не разглядаў магчымасці утварэння  ўласнай, цалкам юрыдычна незалежнай  ад Рыма,  дзяржавы.

Паход на поўдзень Італіі. Смерць Аларыха

Смерць Аларыха I і пахаванні яго на дне ракі Бусенто. Літаграфія 1895 года.

Пасля захопу Рыма войска Аларыха, абцяжаранае багатай здабычай, рушыла праз Кампанію ў Паўднёвую Італію. Аларых меў далейшай мэтай пераправу на выспу Сіцылію, а адтуль на паўночнае ўзбярэжжа Афрыкі, бо спадзяваўся знайсці там шмат зямлі, багатай хлебам, для плямёнаў, якія ён вёў, але гэта задума правалілася з-за буры ў Мессінскім праліве, якая затапіла вялікую частку судоў Аларыха. Страціўшы значную частку войска, Аларых павёў свае войскі зваротна на поўнач, маючы, відаць, мэтай паход у Галію. У гэтым паходзе ў канцы 410 года  40-летні Аларых на 28-ом годзе  кіравання сканаў ад хваробы і быў пахаваны ў горада Кансенцыі  (суч. Козенца) на дне ракі Бузент (цяпер Бусенто, прыток ракі Краці, у Калабрыі). Каб ніхто не мог пазнаць месца  апошняга спачынку караля, палонныя, якія адводзілі раку і капалі магілу, былі забіты. Паколькі Аларых памёр, не пакінуўшы пасля сябе падыходных крэўных спадчыннікаў, гоцкім каралём стаў яго швагер Атаульф.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Фрытыгерн  - кароль вестготаў - 382 - 410

Пераемнік: Атаульф

Літаратура

• Исидор Севильский. История готов.
• Прокопий Кесарийский. Война с вандалами. Кн. 1. Гл. 1-11.
• Олимпиодор. История. Гл. 1-12.
• Хроника вестготских королей.
• Хервиг Вольфрам. Готы. От истоков до середины VI века / Перевод с немецкого Б. Миловидов, М. Щукин. — СПб.: Ювента, 2003. — 654 с. — (Историческая библиотека). — 2 000 экз. — ISBN 5-87399-142-1
• Клауде Дитрих. История вестготов / Перевод с немецкого. — СПб.: Издательская группа «Евразия», 2002. — 288 с. — 2 000 экз. — ISBN 5-8071-0115-4

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АТАУЛЬФ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Атаульф ("Высакародны воўк") - кароль вестготаў, які кіраваў у 410 - 415 гадах.  Брат жонкі Аларыха.  Атаульф, як швагер і крэўны сваяк Аларыха прыналежаў да роду Балтаў.

Атаульф у Італіі

Першае згадванне Атаульфа

Ўвосень 408 года Аларых выказаў жаданне, каб Атаульф, змешчаны ў Верхняй Панноніі,  далучыўся да ўварвання ў Італію. У сувязі з гэтым у крыніцах упершыню з'яўляецца імя Атаульфа. У канцы 410 года пасля смерці Аларыха, Атаульф быў абраны каралём вестготаў. На працягу 411 года  готы яшчэ  заставаліся ў  Італіі, дзе дзеялі страшныя бясчынствы. Аднак падрабязнасці гэтага невядомыя.

Атаульф – раманізіраваны варвар

Атаульф уяўляў сабою тып ужо раманізаванага варвара. Ён зразумеў, што варварам нельга трывала ўладкавацца на рымскай зямлі, не прыняўшы законаў і ўстаноў культурнага грамадства. Таму  галоўнае імкненне яго было ў тым, каб зблізіцца з рымлянамі.  Пазней,  падчас свайго знаходжання ў Нарбонне ён сказаў, што спачатку ён жадаў разбурыць Рымскую імперыю, каб усталяваць на яе месцы імперыю готаў.  Аднак , нязвычка яго супляменнікаў да законаў і дысцыпліны пераканала яго ў тым, што будзе лепш, калі вестготы ўвойдуць у гісторыю, як стваральнікі  Рымскай імперыі. Калі  ўважліва разгледзець палітыку Атаульфа ў адносінах да Рыма, асаблівую  вагу набывае паведамленне Ярдана пра намеры Аларыха. Як паведамляе Ярдан, ён прасіў Ганорыя пасяліць вестгоцкае племя ў Італіі, каб яно жыло побач з рымлянамі і абодва народа сталі як бы адзіным цэлым. Такім чынам, ужо Аларых імкнуўся да збліжэння рымлян і вестготаў, якое павінна было ў выніку прывесці да зліцця. Устойліва прагоцкая палітыка  Стыліхона мяркуе, што гэты рымскі вайскавод цалкам абгрунтавана спадзяваўся  знайсці  разуменне сярод готаў. Такім чынам, канцэпцыя Атаульфа паўстала зусім не на пустым месцы; хутчэй яна ўяўляецца натуральным працягам ранейшых тэндэнцый. Рухальнымі чыннікамі такой палітыкі былі з'явы, як матэрыяльнага, так і ідэйнага парадку. Вестготы павінны былі на ўласным горкім досведзе зразумець, што  ўсе перамогі над Рымскай імперыяй не маюць ніякага кошту, калі не атрымоўваецца здабыць харч. Акрамя таго, правадыры вестготаў даволі рана маглі ацаніць значэнне дзяржаўнай арганізацыі; у словах Атаульфа выразна гучыць павага да ладу і парадку рымскай дзяржавы. Яго скаргу на готаў  варта разумець у тым сэнсе, што ён лічыў  іх няздольнымі стварыць арганізацыю, хоць бы аддалена  нагадваўшую  рымскую.

Абавязанне імператару адваяваць Галію

Ён аднавіў перамовы з равеннскім дваром, просячы рукі Галы Плацыдзіі, выдатнай сястры Ганорыя, якая была ўзята ў палон Аларыхам яшчэ падчас аблогі Рыма ў 409 годзе  і аддадзена Атаульфу. Атаульф адмовіўся ад афрыканскіх планаў Аларыха і абавязваўся адваяваць для імператара Галію, калі яго прызначаць галоўным рымскім вайскаводам. У канцы 412 года  готы ачысцілі сярэднюю і паўднёвую Італію і адправіліся праз Альпы на захад.

Атаульф у Галіі

Становішча ў Галіі

Палітычнае становішча ў Галіі было надзвычай заблытана. Узурпатар Канстанцін  III увосень 411 года скарыўся Ганорыю, але замест яго пра свае дамаганні на імператарскі трон, пры падтрымцы двух варварскіх правадыроў (аланскага - Гоара і бургундскага – Гунтыарыя) абвясціўся  новы прэтэндэнт - прадстаўнік вышэйшай гальскай шляхты Іовін. Улада Іовіна  распаўсюджвалася на Брытанію і на паўднёвую Галію, але ўзурпатар імкнуўся ў Італію. У Іовіна  быў разлік на садзейнічанне Атаульфа ў барацьбе супраць Ганорыя, але спробы Іовіна дамовіцца з Атаульфом скончыліся правалам. Прэфект прэторыі  Дардан, вышэйшая службовая асоба ў Галіі, заахвоціў Атаульфа ўступіць у перамовы з Ганорыем. На гэты раз, абодва бакі былі гатовы  да кампрамісу. Вестготы задавальняліся  перадачай ім для селішча правінцыі Аквітанія і сумежных земляў у Новемпопулане і I-ай Нарбоннскай правінцыяй. Звыш таго, яны атрымалі згоду на пастаўкі гэтак неабходнага ім збожжа. Са свайго боку, вестготы абавязаліся ваяваць за імперыю ў якасці федэратаў. Ужо  ў 413 годзе  готы ўспрымаліся як аквітанскія федэраты. Горад  Бардо адчыніў браму і дружалюбна прыняў готаў. Перададзеныя вестготам тэрыторыі ахоплівалі значную частку заходняй і паўднёва-заходняй Францыі з гарадамі Бардо, Тулузай і Пуаць’е. З  другога боку, вестготы не атрымалі выйсця да Міжземнага мора, захаванне ўлады над якім заставалася першачарговай задачай імператара.

Атаульф змагаецца з узурпатарамі

Пасля гэтага Атаульф стаў рэзка варожы да Іовіна  і не толькі не стаў садзейнічаць яму ў барацьбе супраць Ганорыя, але адкрыта прыняў бок імператара. Незадаволенасць Іовіна ўзрасла  яшчэ больш, калі Атаульф выступіў супраць свайго даўняга ворага гота Сара. Сар таксама збіраўся з'явіцца да Іовіна. Cap пакінуў Ганорыя таму, што пасля забойства Беллерыда яго даместыка, імператар, пакінуў забойства без увагі і не загадаў зрабіць расследаванне. Атаульф, пазнаўшы пра гэта, сабраў дзесяць тысяч ваяроў і пайшоў насустрач Сару, з якім было толькі васямнаццаць ці дваццаць чалавек. У  завязаўшайся бойцы Сар здзейсніў гераічныя подзвігі, годныя здзіўлення, і яго насілу ўзялі ў палон, заціснуўшы паміж шчытамі, але потым забілі. Неўзабаве пасля таго,  як  Іовін, насуперак  жаданню Атаульфа, абвясціў суправіцелем свайго брата Себастыана, Атаульф захапіў апошняга і абезгаловіў, а яго галаву адправіў імператару. Затым ён абсадзіў Валенсію, куды бег сам Іовін. Іовін здаўся яму і быў адпраўлены да імператара; эпарх Дардан уласнаручна забіў яго. Разам з ім былі пакараны і яго набліжаныя - прэфект Дэцімій Рустык, прыміцэрый натарыяў  Агроэцый і іншыя. Галовы абодвух узурпатараў - Себастыана і  Іовіна - былі выстаўлены насажанымі  на дзіды, для ўсеагульнага агляду, за сценамі горада Равенны.

Готы спусташаюць Галію

З прычыны непаразуменняў ваенныя дзеянні супраць рымлян неўзабаве аднавіліся. Вестготы, прыйдучы ў новую краіну і парушыўшы працу  мясцовага земляробчага насельніцтва, апынуліся перад пагрозай не толькі недахопу ў хлебе, але сапраўднага голаду. Кіраўнік  Афрыкі Іракліан абвясціў сябе імператарам і законная ўлада апынулася не ў стане выканаць абяцаныя пастаўкі хлеба. Вестготы злічылі гэта парушэннем дамовы, Атаульф адказаў адмовай на патрабаванне вызваліць Галу Плацыдзію і пачаў спусташаць паўднёвую Галію. Нарбонна і Тулуза палі, і готы паспрабавалі захапіць важны порт Массалію (суч. Марсэль) (413). Тут яны атрымалі паразу ад рымскага вайскавода Баніфацыя, прычым Атаульф  быў паранены асабіста Баніфацыем і, ледзь унікшы смерці, адступіў.  З пачатку 414 года абодва бакі пайшлі на саступкі, не пытаючы гэтым разам імператара.

Вяселле Атаульфа і Галы Плацыдзіі

Статуя ў Мадрыдзe.

1 студзеня 414 года  адбыўся шлюб Атаульфа і Галы Плацыдзіі  у Нарбонне. Шлюб гота з рымлянкай быў з шэрагу прэч выходзіўшай падзеяй, асабліва калі ўспомніць, што змяшаныя шлюбы былі забаронены аж да VI стагоддзя. Пра палітычную значнасць гэтага вяселля можна судзіць па выбары імя для дзіцяці, названага ў гонар свайго дзеда Хвядосам. У гэтым Атаульф адступіў ад звычаю даваць вестгоцкім каралевічам германскія імёны, няўхільна які выконваўся да VII стагоддзя. Акрамя таго, імя Хвядос кажа пра тое, што гэта дзіця магло прэтэндаваць на імператарскі трон. З прычыны бяздзетнасці Ганорыя падобныя надзеі зусім не былі безгрунтоўныя. І сапраўды, пазней Заходняй Рымскай імперыяй 30 год  кіраваў сын Галы Плацыдзіі  ад другога шлюбу Валентыніан III. Імя Феадосія адначасова ўтрымоўвае дэманстратыўны намёк на прагоцкую палітыку Хвядоса I, якога Ярдан назваў "сябрам міру і готаў". Падобнае разуменне палітыкі Хвядоса паказвае, якія надзеі тады меў Атаульф; яго праграму можна абагульніць у словах "мір  шляхам як мага больш цеснага рымска-гоцкага звяза". У якасці сына Атаульфа Хвядос у перспектыве мог быць абвешчаны каралём вестготаў. Тады ён адначасова ўстаў бы на чале Рымскай імперыі і гоцкага племя. Аднак  дзіця памерла праз некалькі месяцаў пасля нараджэння, гэтым планам не наканавана было ажыццявіцца.

Атаульф у Іспаніі

Нягледзячы на гэты крок, які істотна  ўмацаваў прарымскія  тэндэнцыі ў вестгоцкай палітыцы, мір  атрымалася скласці далёка не адразу, бо на Гале Плацыдзіі  жадаў жаніцца і Канстанцый, найуплывовы чалавек пры равеннскім двары. Атаульф вярнуў з палітычнага нябыту напаўзабытага Аттала і зноў узвёў яго на імператарскі трон. Голад,  які быў  ў Галіі  і выступ войскаў вайскавода Канстанцыя, вымусілі вестготаў сысці з Галіі. Пры адступе адбываліся жудасныя рэчы. Нават дружалюбны готам  Бардо быў адданы агню. Готы і аланы, якіх Атаульф набраў з апошніх прыхільнікаў Іовіна, а таксама суседнія звязы багаудаў,  аблажылі Вазат (Базас).  Але,  атуліўшамуся ў горадзе,  нейкаму  Паўліну,  які  ведаў асабіста, і даволі добра,  аланскага  караля Гоара,  атрымалася распаліць супярэчнасці паміж аланамі і готамі.  Ён пасварыў абложваючых  і  ўвёў у горад аланаў  для абароны ад  іншых варвараў.  Пасля чаго, готы адступілі. Урэшце, готы, якіх Канстанцый  блакаваў як на сушы, так і на моры, ачысцілі марское ўзбярэжжа Галіі.  Але,  напачатку 415 года,  яны яшчэ былі ў Нарбонне. Узімку 415 года  Атаульф перайшоў Пірэнэі  і, падчас войны з вандаламі, скарыў паўночна-усходнюю Іспанію. Абвешчаны імператарам Аттал,  быў выведзены за Пірэнэі, але па шляху страчаны, пасля чаго ён патрапіў у рукі прыхільнікаў імператара. Маленькі Хвядос памёр ужо ў Барселоне.

Смерць Атаульфа

Атаульф кіраваў 5 гадоў і быў забіты ў канцы жніўня - пачатку верасня 415 года  ў Барселоне. Алімпіадор распавядае, што Атаульф быў забіты ў той час як ён, па сваім звычаі, знаходзіўся ў стайні, назіраючы за сваімі канямі. Забойца - дружыннік з яго асабістай аховы нейкі Дувій - нібы, такім чынам, адпомсціў каралю за смерць свайго ранейшага спадара, правадыра з нацыянал-гоцкай партыі, прыхільніка палітыкі самастойнасці і прамой варожасці  ў стаўленні да імперыі, забітага па загаду  Атаульфа "задоўга да гэтага".  Магчыма,  гэтым неназваным правадыром,  быў Сар. У карысць гэтай версіі кажа і той факт, што пасля забойства Атаульфа,  да ўлады прыйшоў брат Сара, Сігерык. Ярдан жа кажа, што Атаульф паў, працяты ў жывот мячом Эвервульфа,  таго самога Эвервульфа, над ростам якога ён меў звычай кпіць. Як бы там ні было, відавочна, што Атаульф паў  ахвярай сваёй палітыкі,  за свае сімпатыі да Рымскай імперыі і мірныя адносіны з імператарам Ганорыем.  Павел Арозій прама кажа, што Атаульф быў забіты за тое, што стараннай  выявай вынікаў сваёй жонцы  Галы Плацыдзіі, просьбам і прапановам пра мір. Алімпіадор апавядае,  што, паміраючы, Атаульф загадаў свайму брату аддаць Галу Плацыдзію імператару,  калі яны змогуць, захаваць сяброўства з рымлянамі.  Калі 24 верасня 415 года,  вестка пра смерць Атаульфа дайшла да Канстанцінопаля, то там гэту падзею  адсвяткавалі гульнямі і ілюмінацыяй.

Ад сваёй першай жонкі (на падставе часткова захаванага падання яна была сармацкага паходжання) Атаульф меў шасцярых дзяцей.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Аларых I - кароль вестготаў  - 410 - 415

Пераемнік: Сігерык

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

СІГЕРЫК

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Сігерык. Гравюра XVIII стагоддзя

Сігерык (ці Сігерых; літар. "Царскі пераможца";  лат.  Sigericus;  розум. у 415  - кароль вестготаў, кіраваў у 415 годзе.  Брат Сара, забітага па загаду  Атаульфа.  Алімпіадор кажа, што Сігерык  прыйшоў да ўлады хутчэй сваімі стараннямі і сілай, чым па ўспадкоўванню  і па закону, але  Сігерык загадаў забіць, нягледзячы на заступніцтва біскупа Сігесара, шасцярых дзяцей ад першага шлюбу Атаульфа, ён, відаць, лічыў магчымым пераход  да яго ўлады па праву ўспадкавання. Імператрыцу ж Галу Плацыдзію Сігерык  загадаў, у насмешку  над Атаульфам, прымусіць  разам з іншымі палонніцамі ісці перад сваім канём. Зневажэнне Галы Плацыдзіі, удавы Атаульфа, падкрэслівае агульную  незадаволенасць палітыкай звяза і сяброўствы з імперыяй. Той факт, што брат Сара наогул стаў каралём,  дазваляе зрабіць заключэнне пра адпаведную падтрымку, якую меў  род Сара сярод готаў.

Ісідар Севільскі апавядае, што Сігерык  імкнуўся да дасягнення міру з рымлянамі. Павел Арозій таксама кажа пра міралюбнасць Сігерыка. Праз тыдзень пасля ўступа на пасад Сігерык  гэтак  жа быў забіты сваімі людзьмі з "нацыянал-гоцкай" партыі, варожай рымлянам.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Атаульф - кароль вестготаў  - 415

Пераемнік: Валія

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ВАЛІЯ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Валія - кароль вестготаў, кіраваў у 415 - 418/419  гадах. Паходжанне Валіі  невядома, магчыма ён быў братам Атаульфа. У сярэдзіне верасня 415 года, з некалькіх прэтэндэнтаў на пасад, Валія быў абраны каралём готаў. Мабыць, узвядзеннем на пасад Валія быў абавязаны сваім антырымскім настроем. Ярдан характарызуе Валію як чалавека вельмі строгага і разважлівага. Палітыка Валіі  была востра варожая ў стаўленні да Рымскай імперыі. Павел Арозій кажа, што Валія быў абраны готамі для таго, каб парушыць мір  з імперыяй.

Войны Валіі у Іспаніі

Спроба пераправіцца ў Афрыку

Валія прайшоў усю Іспанію да паўднёвых берагоў. Кароль Валія жадаў перавесці вестготаў далей, праз Гібралтарскі праліў, у Афрыку, відаць, з той жа мэтай, якая была ў Аларыха ў 410 годзе  - падаць свайму народу мірную  краіну  для пражывання.  Ён падрыхтаваў марскі флот, але, патрапіўшы ў сур'ёзны шторм у Гібралтарскім праліве, і, памятаючы пра караблекрушэнні, якія здарыліся ў часы Аларыха, вырашыў не спакушаць лёс, і вярнуўся ў Іспанію (канец 415 года). Тады, верагодна, ад асноўнага племя адлучыліся першыя з тых груп, якія потым рушылі ўслед  за вандаламі ў Афрыку.

Дамова з Рымам

Валія апынуўся ў цяжкім становішчы з прычыны недахопу  харчоў. Тым часам супраць Валіі  выступіў са значным войскам вайскавод Ганорыя Канстанцый.  Ганорый асцерагаўся, як бы Валія не парушыў звяза, некалі заключанага з Атаульфом, і, нароўні з гэтым ён жадаў вызваліць сваю сястру Галу Плацыдзію ад ганьбы падначалення варварам, дамовіўшыся з Канстанцыем, што калі той ці вайной, ці мірам,  ці любым іншым спосабам, як толькі зможа, верне яе ў яго дзяржаву, то ён аддасць яе яму ў жонкі.  Падчас перамоў,  Валія пагадзіўся на дамову з Ганорыем і паступіў на рымскую службу.  Ісідар Севільскі апавядае: "Ён быў абраны готамі, каб весці вайну, але накіраваны чароўным провідам да міру".  Валія, у абмен на 600 000 кентынарыяў (гэта значыць к. 19 620 тон) хлеба, з пашанай вярнуў сястру імператара  Галу Плацыдзію, выдаў шляхетных закладнікаў і абяцаў імператару выстаўляць войскі на боку Рымскай дзяржавы (вясна 416 года). Атрыманага хлеба хапіла  б на пражытак 15-20 000 ваярам  разам з іх сем'ямі, на працягу года.

Вайна з вандаламі, аланамі і свевамі

Стаўшы рымскім вайскаводам, Валія на працягу двух гадоў паспяхова ваяваў з  пасяліўшыміся ў Іспаніі германскімі плямёнамі - вандаламі, свевамі, а таксама аланамі. Ён разграміў у бітве і знішчыў вандалаў-сілінгаў  у Бетыке, а кароль сілінгаў  Фрыдубальд быў узяты ў палон і дасланы да імператара. А аланаў, якія кіравалі вандаламі і свевамі, ён знішчыў так грунтоўна, што калі іх кароль Атакс быў забіты, нешматлікія, хто выжыў, падпарадкаваліся каралю вандалаў з Галісіі Гундэрыху, а свевы былі адціснуты ў Галісію (416 - 417 гадах).  Дачка Валіі  была замужам за прадстаўніком свеўскай  шляхты і, магчыма, гэта выратавала свеваў  ад  поўнага  разгрому.  Вандалы-асдзінгі таксама былі дараваны пры тым, што менавіта яны былі вечнымі ворагамі готаў. Вайскавод Канстанцый даў Валіі  скончыць летні паход 418 года  ў Іспаніі, а затым, мабыць, асцерагаючыся празмернага ўзмацнення готаў, "адклікаў" готаў  назад у Галію.

Тулузскае каралеўства

Памеры каралеўства

Прыкладныя межы каралеўства вестготаў у Аквітаніі

Ў якасці прызнання заслуг, імператар адвёў гоцкім федэратам даліну Гаронны  "ад Тулузы да Бардо" і, акрамя таго, вылучыў  атлантычнае ўзбярэжжа ад  Ландаў і перадгор'яў Пірэнэяў на поўдні да самай Луары на поўначы. Вобласць рассялення готаў  ахоплівала гарадскія акругі ўсёй правінцыі Ніжняя Аквітанія, а таксама некаторыя гарадскія акругі суседніх правінцый - Новенпопуланы і Нарбонскай I, куды ўваходзіла, першым чынам, Тулуза. Затое ад Міжземнага мора готы апынуліся адрэзаны. Праўда Аквітанія і Новемпопулана лічыліся багацейшымі абласцямі, чым гальская "марка". Тут  Валія заснаваў першае вестгоцкае каралеўства, якое атрымала, па галоўным горадзе Тулузе, назву  "Тулузскага" (418 год).

Абарона ад багаудаў

Выбар месца для рассялення вестготаў было  не выпадковым. Пагроза, якая прымусіла Канстанцыя пасяліць вестготаў да поўдзень  ад Луары, зыходзіла ад багаудаў Армарыкі.  Вялікая заваёва Галіі вандаламі, аланамі і свевамі, распачатая  ў апошнюю ноч 406 года, дала шанец сялянам Армарыкі, і яны паднялі паўстанне супраць існага парадку. Яны выгналі імперскіх службоўцаў, захапілі ў палон землеўладальнікаў і заснавалі ўласную незалежную дзяржаву. Паўстанне не абмежавалася межамі Армарыкі, і на працягу дзесяці гадоў сяляне захоўвалі сваю  волю. Гэта было самае працяглае і паспяховае з усіх вядомых нам паўстанняў багаудаў. У 417 годзе, за год  да рассялення вестготаў,  да поўдзень  ад Луары, Экзуперанцый здушыў паўстанне ў Армарыке. Наўрад  ці можна лічыць супадзеннем тое, што вестготам было загадана спыніць вайну ў Іспаніі і пасяліцца на мяжы з Армарыкай менавіта ў той год, калі Экзуперанцый зламаў супраціў багаудаў.  Зусім відавочна, што войска, змесцаванае ў Аквітаніі II, мела ідэальныя пазіцыі для абароны ад нападу з боку Армарыкі.

Умовы рассялення вестготаў

Селішча вестготаў праводзілася ў адпаведнасці з законамі, якія прадугледжвалі, што прышэльцам павінна адысці частка маёмасці ранейшага насельніцтва. Вестготы атрымалі ў валоданне не закрытую вобласць, адкуль было б выгнана карэннае насельніцтва, але пасяліліся побач з рымлянамі; правінцыялы павінны былі паступіцца толькі часткай сваіх валадарстваў. І ўсё ж, хоць рымскія законы прадпісвалі перадачу адной траціны зямельных угоддзяў, вестготы атрымалі дзве траціны. Якім чынам гэта адбылося, невядома. Саступка дзвюх трацін ворных земляў, на першы погляд, здаецца празмеру цвёрдай умовай, але варта ўлічваць той факт, што з прычыны варварскіх набегаў шырокія тэрыторыі з 407 года  заставаліся неапрацаванымі і не прыносілі сваім уладальнікам ніякіх прыбыткаў.  Да таго ж, відаць, рымляне атрымалі права самім абраць сваю частку, так што яны пакінулі ў сябе найболей каштоўныя землі. Звыш таго, яны ўтрымалі ў сваёй уладзе дзве траціны нявольнага насельніцтва. З прычыны недахопу працоўных рук,  гэта было надзвычай спрыяльнае для рымлян рашэнне. Сенажаці і лясы выкарыстоўваліся вестготамі і рымлянамі сумесна; пазней адбылося дзяленне, па якім яны былі напалову падзелены паміж абодвума ўласнікамі.

Становішча рымлян на вестгоцкай тэрыторыі

Тое, што дзяленне  земляў ніякім чынам не прывяло  да выселення рымлян, пацвярджаецца тым фактам, што і пасля 418 года  багатыя сенатары жылі ў вестгоцкай вобласці; павінна быць, яны захавалі значную частку сваіх зямельных валадарстваў. Гальская частка вестгоцкага  каралеўства не была закранута хваляваннямі. Шматлікія рымляне беглі да вестготаў ці да багаудаў, каб вырвацца з-пад прыгнёту падаткаў. Рымляне, якія жылі на вестгоцкіх землях, па звестках крыніц, маліліся пра тое, каб ніколі зноў не апынуцца пад уладай імператара. Колькасць вестготаў пры рассяленні ў Галіі ацэньваецца прыблізна ў 100 000 чалавек.

Смерць Валіі

Як толькі дамова з вестготамі  была  падпісаны і пачалося размеркаванне зямлі ў Аквітаніі, Валія памёр ад хваробы ў канцы 418 ці напачатку 419 года. Палітыка Валіі  да канца яго кіравання сведчыла пра тое, што ён быў  паслухмянай прыладай у руках рымлян, таму смерць яго напэўна была для Канстанцыя жорсткім ударам.

Валія кіраваў 3 гады.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Сігерык - кароль вестготаў  - 415 - 418

Пераемнік: Тэадарых I

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТЭАДАРЫХ I

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тэадарых I (стара-герман. "Кароль народа") - кароль вестготаў, кіраваў у 418/419 - 451 гадах.  Сын, ці  больш верагодна, зяць Аларыха I, паколькі ёсць сведчанне, што яго сын Тэадарых II быў унукам Аларыха. Пасля смерці  Валіі  Тэадарых I быў абраны каралём на агульным зборы готаў. Па словах Ярдана: "Ён быў чалавекам, вышэйшай асцярожнасці і  ўмеўшый  выкарыстоўваць як душэўныя, так і целавыя свае здольнасці". Сам факт шматгадовага кіравання Тэадарыха I кажа пра тое, што ён умеў лавіраваць паміж абедзвюма часткамі свайго народа: так, з аднаго боку, ён быў досыць варожы да Рыма, каб не падзяліць удзелы Атаульфа і Сігерыка; а з другога боку, яму атрымалася ўлагоджваць вестгоцкую знаць і ўмацаваць яе становішча, як земляробчай арыстакратыі і кіруючага класа. То, што мы ведаем пра яго дзейнасць, кажа пра то, што да Рыма ён ставіўся з выбарчай і асцярожнай варожасцю. У гады яго валадарання вестготы ўсё яшчэ значна саступалі рымлянам у ваеннай сіле, і Тэадарых I ніколі не здзяйсняў нападаў  на рымскую тэрыторыю, не пераканаўшыся спачатку, што рымляне заняты тым часам чымсьці іншым.

Пачатак кіравання

Прыбыццё Берэмуда з  Віцірыхам

Прыкладныя межы каралеўства вестготаў у Аквітаніі

Ў самым пачатку кіравання Тэадарыха I вестготы атрымалі падмацаванне з боку атрада остготаў на чале з Берэмудам і яго сынам Віцірыхам, якія імкнуліся пазбавіцца ад гуннскага валадарства  (419 год).  Берэмуд быў сынам остгоцкага  караля Торысмунда і прыналежаў да роду Амалаў, ён спадзяваўся з часам стаць кіраўніком вестготаў. Аднак каб не бянтэжыць усталяванага парадку, ён схаваў сваё паходжанне. Але, нягледзячы на гэта, ён разам са сваім сынам быў прыняты каралём Тэадарыхам з вышэйшымі ўшанаваннямі, аж да таго, што кароль не лічыў яго чужым ні ў радзе,  ні на балі.

Умацаванне пазіцый у Аквітаніі

Прыход да ўлады Тэадарыха па часе супадае з каланізацыяй вестготамі правінцыі Аквітанія II і памежных частак суседніх правінцый. Ісідар Севільскі апавядае: "Не задаволіўшыся Аквітанскім каралеўствам, ён адпрэчыў мірную дамову з Рымам і разрабаваў мноства рымскіх гарадоў, суседніх з яго землямі". Па ўсёй бачнасці, спачатку вестгоцкае племя было цалкам  занята засваеннем гэтых земляў, бо першыя згадванні пра вестготаў зноў з'яўляюцца ў крыніцах толькі ў 422 годзе. Сёлета яны сумесна з рымскім вайскаводам Кастынам выступілі супраць вандалаў, якія пасяліліся ў Бетыке. Калі перамога была ўжо блізкая, готы ударылі сваім саюзнікам у тыл, і рымляне атрымалі цяжкую паразу. Загад пра гэта, верагодна, аддаў сам Тэадарых. Як бы там ні было, ніякіх наступстваў гэта здрада не мела.

Войны за выйсце да Міжземнага мора

Першы напад на Арль

Найважнай рысай, якая вызначала вестгоцкую палітыку на працягу наступных дзесяцігоддзяў, было імкненне займець выйсце да Міжземнага мора, што на першую пару выказалася ў спробах захапіць гарады Арль і Нарбонну. Калі пасля смерці Ганорыя ў 423 годзе імператарскі трон узурпаваў Іяан, Тэадарых I выкарыстоўваў гэту смуту для пашырэння меж сваёй дзяржавы. Пад выглядам абароны законнага імператара супраць узурпатара, ён напаў на Арль, найважны горад усіх 7-мі гальскіх правінцый, месца штогадовых збораў духоўных і свецкіх натабляў Галіі, ключ да даліны Роны. Тэадарых аблажыў яго з велізарнымі сіламі, але напад не атрымаўся, дзякуючы пільнасці гальскага намесніка, знакамітага Аэцыя (425 год). Ці ўключала дамова, падпісаннем якой ў 425 годзе  завяршылася вайна з Рымам, пункт пра скасаванне федэратыўных адносін, невядома. Шматлікае кажа пра захаванне статуту федэратаў Тэадарыхам I, бо перадача імперскіх земляў без федэратыўнай дамовы, у тыя часы была б чымсьці нечуваным. Поўнага суверэнітэту дасягнуў толькі вандальскі  кароль Гейзерых у 442 годзе. Падобная саступка вестготам у больш ранні перыяд знайшла б сваё адлюстраванне ў крыніцах. Зрэшты, вестготы і без таго парушылі гэту дамову ўсяго толькі праз некалькі гадоў.

Другая спроба захапіць Арль

У 427 годзе  готы ваявалі з ворагамі імперыі ў Іспаніі, аднак неўзабаве, скарыстаўшыся вайной Рыма з франкамі, вестготы паўтарылі спробу захапіць Арль (430 год).  Новы  напад на Арль зноў быў адбіты  Аэцыем, прычым кіруючы  войскам вестготаў вайскавод Анаольс патрапіў да рымлян у палон, а яго ваяры перабіты, хаця магчыма, што гэты вестгоцкі  атрад дзейнічаў незалежна ад караля Тэадарыха I і без яго відавочнай ухвалы. Падобна, Анаольс, якога храніст  Ідацый прылічае да шляхты, вёў сваю "дружыну" на прыватную разбойніцкую экспедыцыю, калі яго захапіў і забіў Аэцый. Хоць вестготы пасля канчатка вайны ў цэлым выконвалі ўмовы дамовы, іх пасольства, накіраванае ў 431 годзе  да свеваў, здаецца, вяло перамовы пра заключэнне антырымскай кааліцыі; пра гэта кажа тон апавядання Ідацыя. Аднак у той час свевы не імкнуліся  да палітычных авантур.

Барацьба за Нарбонну

Ў 436 годзе, калі імперскія войскі былі заняты барацьбой супраць бургундаў і багаудаў у Армарыке, Тэадарых  скарыстаўся  выпадкам адлучыцца ад свайго небяспечнага суперніка  вайскавода Аэцыя, уступіўшы ў звяз з кіраўніком Афрыкі Баніфацыем, які спрабаваў вырваць у Аэцыя першынства ў Заходняй імперыі, і паспрабаваў захапіць Нарбонну. Ён сам павёў войска на Нарбонну, дзе заставаўся да 437 года, абложваючы горад. Да ўзяцця горада заставалася зусім трохі, калі з'явіўся  замяшчаўшый  Аэцыя рымскі вайскавод  Літорый, прарваў са сваімі гуннскімі  вершнікамі кальцо гоцкай аблогі, звярнуў готаў  ва ўцёкі і на першыя часы забяспечыў галоднае насельніцтва збожжам.

Працяг вайны і паўстанне Віцірыха

Нажаль, мы размяшчаем надзвычай беднымі звесткамі пра далейшы ход барацьбы. Мы ведаем толькі то, што падзеі сталі разгортвацца не ў лепшы бок для вестготаў: 438 год  не прынёс готам поспехаў, і Літорый у 439 годзе  стаяў перад варотамі Тулузы. Да гэтага часу, калі Вестгоцкае каралеўства знаходзілася на валасінку ад згубы, адносіцца паведамленне ад 439 года: паўстаў  Віцірых з роду Амалаў, які ў свой час разам з бацькам знайшоў сховішча у вестготаў. Ён перайшоў да рымлян і выявіў сябе ў іх на службе, як таленавіты вайскавод. Можа быць, ён жадаў з рымскай дапамогай зрынуць Тэадарыха і самому стаць каралём. Упэўнены ў сваёй перамозе,  Літорый адхіліў просьбы пра мір, пра які звяртаўся  да яго пры дапамозе каталіцкіх біскупаў абложаны Тэадарых. У вырашальнай бітве, якая скончылася ў карысць рымлян,  рымскі вайскавод быў смяротна паранены. Пасля гэтага  Авіт, асабісты сябар вестгоцкага  караля, стаў  ў 439 годзе  прэфектам прэторыя Галіі, палічыў за выгоду скласці з вестготамі мірную  дамову.  Прычынай таго, што на працягу наступных дзесяцігоддзяў не адбывалася ваенных сутыкненняў з удзелам вестготаў, ляжала, магчыма, у цяжкіх стратах, панесеных вестготамі ў баях з найманымі  Літорыем гунамі.

Вонкавая і ўнутраная палітыка Тэадарыха

Вестготы - федэраты Рыма

Нягледзячы на гэтыя канфлікты, дамова 418 года, па якой  вестготы сталі саюзнікамі - федэратамі Рыма, заставалася ў сіле на працягу амаль усяго валадарання Тэадарыха. Верагодна, дамова не дзейнічала падчас войн 425 года  і 436 - 439 гадоў,  а таксама нейкі час каля 430 года, калі Анаольс  дзейнічаў у раёне Арля. Аднак,  ва ўвесь астатні час валадарання Тэадарыха,  вестготы заставаліся саюзнікамі - федэратамі Рымскай імперыі, прызнавалі вярхоўную ўладу імператара і падлягалі закліку на ваенную службу Рыма. Праўда, за ўвесь гэты час яны аказвалі Рыму ваенную дапамогу ўсяго тры ці чатыры разы, але гэта не азначае, што рашэнне пасяліць іх  у Аквітаніі было з боку Рыма хібным. Рымляне ніколі не рабілі спроб перагледзець гэта сваё рашэнне і ніколі не праводзілі ваенных аперацый супраць вестготаў, акрамя тых выпадкаў, калі тыя першымі нападалі на гарады ў даліне Роны. Можна зрабіць выснову, што ў планы афіцыйнай рымскай палітыкі не ўваходзіла высяленне вестготаў з Тулузы і спыненне дзеяння дамовы 418 года. Насупраць, рымляне былі настолькі задаволены вынікамі гэтай дамовы, што яны працягвалі добраахвотна рассяляць іншыя варварскія плямёны ў іншых частках Галіі практычна на тых жа ўмовах,  на якіх былі расселены вестготы ў Аквітаніі.

Няўдалы звяз з вандаламі

Ў замежнапалітычнай сферы Тэадарых дамогся аднаго буйнага поспеху: ён заручыў адну са сваіх дочак з Хунерыхам, сынам караля вандалаў Гейзерыха. У аснове гэтага шлюбнага звяза, відавочна, ляжаў звяз палітычны, лязо якога магло быць накіравана толькі супраць Рыма. Сумесны выступ вестготаў і вандалаў мог  зрабіць імперыі  фатальны  ўдар. Да шчасця Валентыніяна III гэтаму не наканавана было спраўдзіцца. У 442 годзе  Гейзерых склаў з Рымам мірную  дамову. Неўзабаве пасля гэтага паўстала магчымасць вяселля яго сына Хунерыха з рымскай прынцэсай і  Гейзерых абвінаваціў сваю вестгоцкую ятроўку ў змове. Няшчаснай адрэзалі нос і вушы, і ў такім выглядзе адправілі да бацькі. Такім чынам, вандала-вестгоцкі  звяз распаўся.

Звяз са свевамі

У 446 годзе гоцкія дружыны зноў знаходзяцца на рымскай службе ў Іспаніі,  дзе вядуць вайну супраць свеваў, падчас якой готы захапілі багатую дабычу. Але пераследваючы свае асабістыя мэты, Тэадарых, праз два-тры гады,  уступіў у зносіны са свевамі, а затым склаў з іх каралём Рэхіарам звяз, і ў 449 годзе  выдаў за яго сваю дачку. Вяселле адбылося ў Тулузе. Затым Рэхіар, пры падтрымцы свайго цесця і з дапамогай гоцкіх кантынгентаў спустошыў наваколлі Сарагосы і ваеннай хітрасцю захапіў Ілерду (Лерыду).  Магчыма, што гэтым ён дзейнічаў  у згодзе з рымлянамі;  падобна, даліна Эбро была захоплена паўстаўшымі багаудамі.

Бітва на Каталаўнскіх палях

Нашэсце гунаў

Напружанымі  заставаліся і адносіны з Рымам. Чыннік  гэтага варта шукаць у палітыцы  Аэцыя, які абапіраўся на наймітоў-гунаў,  каб захоўваць максімальную незалежнасць ад вестготаў. Неўзабаве вестгоцкі  кароль павінен быў падумаць пра найцесны звяз з імперыяй, бо з усходу насоўвалася дзікая гуннская арда, якая пагражала знішчыць увесь культурны хрысціянскі свет. Ганорыя, дачка Галы Плацыдзіі  і сястра Валентыніяна III, якую вымусілі даць зарок вечнай некранутасці, захацела ўзяць шлюб з Атылай, які пасля гэтага запатрабаваў у пасаг палову імперыі. Затым, калі яго дамаганні былі адпрэчаны, кароль гунаў паспрабаваў сутыкнуць паміж сабой  вестготаў і рымлян. Аднак Тэадарых усведамляў, што ў канчатковым выніку,  Атыла быў гэтак жа небяспечны і для вестготаў. Спачатку Тэадарых думаў чакаць напад гунаў на межах уласных валадарстваў, але  Авіт пераканаў яго ў небяспецы такога манеўру, і вестгоцкі кароль, пакінуўшы дома  чатырох сыноў, а менавіта: Фрыдэрыха, Эйрыха, Рэтэмера і Хімнерыта, і ўзяўшы з сабой для ўдзелу ў бітвах толькі старэйшых па нараджэнні, Торысмунда і Тэадарыха, прывёў сваё войска да Аэцыя. Вестготы складалі, мабыць, вялікую і, ва ўсякім разе, самую баяздольную частку яго ваяроў.

Збор сіл для барацьбы з гунамі

Патрыцый Аэцый, каб не апынуцца няроўным супраць лютай і незлічонай арды гунаў і іх саюзнікаў, сабраў ваяроў з усіх народаў,  якія пражывалі ў той час у Галіі. Акрамя рымлян і вестготаў,  у яго былі дапаможныя атрады рэйнскіх франкаў, брэтонаў, сармацкіх і германскіх летаў (ваенных пасяленцаў з варвараў, пераважна ў Галіі), бургундаў, гальскіх саксаў. Да іх адносіліся і арлеанскія  аланы пад кіраўніцтвам свайго караля-федэрата Сангібана, вельмі ненадзейнага саюзніка ў барацьбе з Атылай. Кароль аланаў, у страху перад будучымі падзеямі,  абяцаў здацца Атыле і перадаць у падначаленне яму гальскі горад  Аўрэліян (Арлеан).  Аэцый і Тэадарых, як толькі даведаліся  пра гэта, адразу ж рушылі да Арлеана, знялі гуннскую аблогу, а горад умацавалі вялікімі землянымі насыпамі. Каб аланы не змаглі ні перабегчы да суперніка, ні пакінуць поле бою, Аэцый быў змушаны паставіць іх паміж сваімі людзьмі і вестготамі.

Смерць Тэадарыха

15 ліпеня 451 года на Каталаўнскіх,  дакладней на Маўрыякскіх палях, паміж Труа і Шалонам-на-Марне адбылася вялікая бітва. Войска Атылы, нягледзячы на поспех у цэнтры  сваіх пазіцый,  дзе яны моцна пацяснілі аланаў, франкаў, бургундаў і іншых саюзнікаў Аэцыя, было абыдзена з флангу вестготамі, і ў бязладзіцы адступіла ў свой умацаваны лагер. Настаўшая ноч выратавала іх становішча. Хоць ніводны  з супрацьстаялых бакоў не атрымаў  канчатковай перамогі, гэта гістарычная бітва развеяла міф  пра непераможнасць Атылы. Састарэлы Тэадарых паў  ў гэтай "бітве народаў", адважна ваюючы наперадзе сваіх  ваяроў. Важны той факт, што ў гэтай бітве готы ваявалі супраць готаў, бо з гунамі прыйшлі, як роднаснае готам племя гепідаў, так і остготы, не падпарадкоўваныя Рыму.  Гэтыя остготы пад кіраўніцтвам трох братоў-каралёў з роду Амала - Валаміра, Тэадэміра і  Відзіміра стаялі непасрэдна супраць вестготаў. Амал па імі Андагіс нібы нават кінуў дзіду, якая  забіла вестгоцкага  караля Тэадарыха. Сыход вестготаў пад правадырствам Торысмунда з поля бітвы на наступны дзень, даў магчымасць Атыле з гонарам адступіць.

Тэадарых кіраваў  33 гады, істотна ўмацаваў каралеўскую ўладу, бо пасля яго смерці крыніцы больш нічога не паведамляюць пра выбары караля.

Жонкі і дзеці

Імёны і колькасць жонак Тэадарыха невядомыя. У Тэадарыха было шэсць сыноў:

-        Торысмунд

-        Тэадарых II

-        Фрыдэрых

-        Эйрых

-        Рэтэмер (Рыкімер)

-        Хімнерыт

Акрамя сыноў, вядомыя таксама дзве дачкі Тэадарыха:

-        адна выйшла замуж за Хунерыха, сына караля вандалаў Гейзерыха

-        другая ў 449 годзе стала жонкай свеўскага  караля Рэхіара.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Валія - кароль вестготаў  - 419 - 451

Пераемнік: Торысмунд

Літаратура

Крыніца— «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТОРЫСМУНД

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Торысмунд (ці Торысмонд) - кароль вестготаў, кіраваў у 451 - 453 гадах. Старэйшы сын караля Тэадарыха I.

Удзел у бітве на Каталаўнскіх палях

Разам са сваім бацькам Тэадарыхам I і братам Тэадарыхам II удзельнічаў у бітве на Каталаўнскіх палях з дзікай процьмай Атылы 15 ліпеня 451 года  і нават быў паранены ў гэтай бітве. Пасля згубы бацькі ў гэтай бітве,  вестгоцкае войска абвясціла каралём Торысмунда.  Існуе паданне,  што Торысмунд парываўся адпомсціць за смерць бацькі, але Аэцый  утрымаў яго ад нападу на лагер Атылы, асцерагаючыся, каб знішчэнне гунаў не зрабіла вестгоцкага  караля поўным  гаспадаром у Рымскай  імперыі.  Па парадзе  Аэцыя, Торысмунд паспяшаўся ў Тулузу, каб перашкодзіць сваім братам захапіць уладу. То, што падобныя асцярогі не былі выдумкай рымскага вайскавода, пацвярджае забойства Торысмунда ў 453 годзе. Адыход вестготаў дазволіў Аэцыю даць сысці пераможаным гунам.

Характарыстыка Торысмунда

Ярдан і Ісідар Севільскі пакінулі дзве прама процілеглыя характарыстыкі Торысмунда. Так, па меркаванню  Ярдана ён быў "настолькі ўмераны, што ні ў каго не з'явілася і ў думках пачаць барацьбу за ўспадкаванне".  Ісідар Севільскі ж апісвае яго як запальчывага і несправядлівага кіраўніка, які стварыў "шмат благога" і што ўзбудзіў супраць сябе варожасць. Праўда, абодва яны не былі сучаснікамі Торысмунда, таму невядома, які з партрэтаў найболей пэўны.

Заваявальная палітыка

Падобна бацьку, Торысмунд пераследваў палітыку заваёвы. Калі ў 452 годзе  Аэцый адбіваў  ўзнавіўшыяся напады гунаў на Італію, то Торысмунд выступіў супраць аланаў, саюзнікаў Рыма, што ўгрунтаваліся ў раёне сярэдняй плыні Луары і падпарадкаваў сабе вобласць вакол Арлеана. Гэты напад быў антырымскай  акцыяй па сваёй сутнасці, бо аланы былі рымскімі федэратамі, паселенымі ў Арлеане. Відавочнай мэтай яго было адрэзаць Армарыку  ад астатняй Галіі. Аднак перамога над арлеанскімі  аланамі не была канчатковай, з ім прыйшлося мець справу яшчэ франкам Хільдэрыка I. Гэта падзея паказвае, што за апошнія гады ўлада вестготаў распаўсюдзілася на поўнач, бо гэтыя землі не межавалі з тэрыторыямі,  якімі вестготы валодалі па дамове 418 года.

Затым Торысмуд зацікавіўся Арлем, які займаў важнае месца і ў планах яго бацькі. Здавалася, Торысмуд збіраецца працягнуць тую  ж палітыку, якую спрабаваў праводзіць і яго бацька ў першае дзесяцігоддзе свайго кіравання, - палітыку, накіраваную на захоп урадлівай даліны Роны, якая належала рымлянам. Аднак, гальскаму прэфекту прэторыі  Тананцыю Феррэолу атрымалася з дапамогай дыпламатыі - ён быццам бы запрасіў караля на прошаны баль, і, верагодна, падарыў яму цяжкае блюда, упрыгожанае каштоўнымі камянямі - адгаварыць яго ад намераў захапіць горад.

Забойства Торысмунда

Пасля двух гадоў кіравання сярод готаў паўстала  супраць яго змова, душой якой  былі браты караля, Тэадарых і Фрыдэрых, якія абапіраліся на рымскую партыю і на тых готаў, якія не ўдзельнічалі ў абранні Торысмунда. Браты лічылі, што дзеянні Торысмунда пагражаюць мірнаму суіснаванню з Рымам. Адносіны паміж рымлянамі і вестготамі з 439 года, калі Тэадарых вярнуўся да дамовы 418 года, заставаліся цалкам дружалюбнымі. Калі Торысмуд разграміў аланаў, федэратаў Рыма ў цэнтральнай Галіі, і рыхтаваўся напасці на Арль, былі зроблены спробы пераканаць яго адмовіцца ад такой палітыкі, але ўсе яны апынуліся беспаспяховымі. На трэці год валадарання, у 453 годзе Торысмунд захварэў і, калі яму выпускалі кроў з вены, быў забіты, таму што нейкі Аскальк, яго кліент, які быў  варожы яму, прыбраў у хворага яго зброю. Аднак, перш чым памерці, пры дапамозе адной рукі, якая заставалася ў яго вольнай, ён схапіў  лаўку, і забіў некалькі чалавек, якія квапіліся на яго.

Торысмунд кіраваў 3 гады. Торысмуд быў забіты па чынніку, процілегламу  таму, па якім  былі забіты Атаульф і Сігерых.  Яны загінулі, таму што жадалі дамовіцца з Рымам, а Торысмуд - з-за сваёй варожасці да Рыма.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Тэадарых I - кароль вестготаў  - 451 - 453

Пераемнік: Тэадарых II

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТЭАДАРЫХ II

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тэадарых II (стара-герман. "Кароль народа") - кароль вестготаў, кіраваў у 453 - 466 гадах. Сын Тэадарыха I, унук Аларыха I. Авалодаў пасадам пасля гвалтоўнай смерці брата Торысмунда. Другому брату Фрыдэрыху, які ўдзельнічаў у змове, Тэадарых павінен быў саступіць званне галоўнакамандуючага гоцкімі войскамі.

Тэадарых II як асоба

Сідоній Апалінарый сучаснік Тэадарыха так апісвае гэтага вестгоцкагоа караля:

«Итак, Теодорих II был силен телом, а ростом он был немного выше среднего. Волосы спадали ему на уши, как это было принято у вестготов. Кожа короля была белой, как молоко, он легко краснел, но не от гнева, а от застенчивости. Он был широк в бедрах, а руки его обладали большой силой. После пробуждения на рассвете его ожидали арианские священники, с которыми он отправлялся на богослужение. Впрочем, придворные рассказывали, что Теодорих так проводил начало дня скорее из привычки, чем из ревности к вере. Вслед за этим он занимался государственными делами. При этом он сидел на стуле, а рядом с ним стоял его оруженосец. Толпа одетых в шкуры — видимо, его свита — должна была оставаться в передней комнате, чтобы не мешать своим шумом королевским занятиям и всё же быть постоянно под рукой. Теодорих принимал послов; при этом он внимательно слушал, но сам говорил мало. Во втором часу дня, то есть примерно через два часа после восхода солнца, король поднимался со своего места и шёл осматривать конюшню и казну».

Было б хібным на падставе апошняга дзеяння рабіць высновы пра асаблівую прагнасць Тэадарыха. Каралеўская скарбніца была чымсьці большым, чым установай для задавальнення сіюмомантавых фінансавых запатрабаванняў дзяржавы. У ранняе Сярэднявечча каралеўская казна лічылася абавязковым атрыбутам улады. Як раз у вестгоцкіх крыніцах яна часта згадваецца ў цеснай сувязі з кіраўніком і племем. Яна была важным складнікам  каралеўскай добрай якасці. Вестгоцкая скарбніца была незвычайна багатай. У ёй захоўвалася здабыча, вывезеная ў 410 годзе Аларыхам I з Рыма, у тым ліку, прынамсі, нейкая частка скарбаў з юдзейскага Храма, дастаўленых з Іерусаліма ў Рым імператарам Цітам. Арабы, у рукі якіх гэта скарбніца патрапіла ў 711 - 712 гадах, склалі падрабязнае, хоць і перабольшанае апісанне  знаходзіўшыхся ў ёй прадметаў, сярод якіх адмысловую ролю адыгрывае зроблены з золата "стол цара Саламона".

«После занятий государственными делами Теодорих часто отправлялся на охоту. При этом сопровождавшие гнали на него зверя, в которого он стрелял из лука».

Паляванне таксама было, як і агляд скарбніцы, не гэтулькі задавальненнем, колькі актам дэманстрацыі каралеўскай улады. Кароль атрымліваў магчымасць публічна паказаць свой спрыт у звароце са зброяй і тым самым сваю гатоўнасць да вайны.

«После возвращения устраивался обед. Все блюда были хорошо приготовлены. Серебряная столовая посуда не была особенно дорогой. Во время еды велись по большей части серьёзные разговоры. Только в конце недели Теодорих II обедал в одиночестве. После завершения трапезы король не шёл спать (а послеобеденный сон уже тогда вошёл в привычку в Южной Галлии), но приказывал принести ему игральные кости. Если ему удавался хороший бросок, он молчал, а при плохом — смеялся. Даже в игре он боялся внушить чувство страха своему окружению. Игра в кости приводила Теодориха в столь хорошее расположение, что можно было обращаться к нему с просьбой, определенно рассчитывая на её удовлетворение. К девяти часам он вновь занимался государственными делами, удерживавшими его до ужина. Во время трапезы часто выступали весельчаки, которые, впрочем, не осмеливались шутить по поводу расходов присутствующих. После ужина ворота дворца запирались, и перед ними выставлялась вооруженная охрана».

У сваёй дзяржаўнай дзейнасці кароль карыстаўся парадамі шляхты. Сідоній Апалінарый заве круг людзей, да якіх прыслухоўваўся манарх, сенатам і таму падкрэслівае стары ўзрост дараднікаў. Дараднікі з'яўляліся ў палац з першымі прамянямі сонца. У яго кіраванне, як і ў кіраванне яго папярэднікаў,  назіраецца дружалюбнае суіснаванне артадоксаў і арыан. Але хоць Тэадарых II і займаў у рэлігійных пытаннях  досыць адхіленую пазіцыю, тым не менш, ужо ён падтрымліваў арыанскага  місіянера Аякса ў свеваў.

Сяброўства з Рымам

Адхіленне Торысмунда і ўзыходжанне Тэадарыха было справай рымскай партыі ў Тулузскім каралеўстве, і кароль, натуральна, праводзіў прарымскую палітыку і аднавіў федэратыўныя адносіны. Калі тым самым новы кароль прызнаў тэарэтычнае вяршэнства Рымскай імперыі, то разам з тым узрасла  і палітычная вага Вестгоцкай  дзяржавы. Тэадарых жадаў стаць асноўнай апорай Рыма. Ужо ў 454 годзе вестгоцкае войска пад правадырствам яго брата Фрэдэрыха, выконваючы даручэнне імперскага ўрада, рушыла ў Іспанію, каб задушыць паўстанне багаудаў у Таррагонскай Іспаніі. Багауды атрымалі жорсткую паразу.

Смерць Аэцыя (21 верасня 454 года), забойства Валентыніяна III (16 сакавіка 455 года) і вайна імперыі з Гейзерыхам зрабілі ў Галіі глыбокае хваляванне. На асабістым спатканні з Тэадарыхам прэфект Галіі Авіт, які пазнаёміў вестгоцкага караля ў часы яго юнацкасці з рымскай культурай (ён навучаў яго рымскаму праву і лацінскай літаратуры), угаварыў караля прызнаць імператарам Пятронія Максіма і дакладна служыць яму. Калі 12 чэрвеня 455 года той быў у сваю чаргу забіты, і, пазнаўшы пра ўзяцце Рыма Гейзерыхам, гоцкія правадыры ў Арле абвясцілі імператарам самога Авіта (10 ліпеня 455 года). У суправаджэнні вестгоцкіх войскаў,  Авіт 9 ліпеня 456 года прыбыў у Італію.

Вайна са свевамі

Рэхіар даў згоду да нападу на вестготаў.

Зрэшты,  вялікая частка войска вестготаў, на чале з Тэадарыхам II,  рушыла ў Паўночную Іспанію,  каб адбіць напады свеваў,  рабаваўшых рымскія землі. Справа ў тым, што свеўскі кароль Рэхіар, абапіраючыся на сваё сваяцтва з Тэадарыхам  (ён быў жанаты на сястры вестгоцкага караля)  вырашыў, скарыстаўшыся цяжкасцямі рымлян, захапіць ці ледзь не ўсю Іспанію. Аднак, з прычыны свеўска-рымскіх трэнняў, адносіны  паміж Рэхіарам і яго швагерам значна пагоршыліся. Магчыма, менавіта пад ціскам вестготаў,  свевы былі змушаны вярнуць рымлянам  Карфагенскую Іспанію. Шматлікія рымскія пасольствы, якія жаліліся Рэхіару на ўварванні свеваў  на рымскую тэрыторыю, не знаходзілі ніякага водгуку, хоць за іх спіной стаяла магутная Вестгоцкая дзяржава. Як паведамляюць, Рэхіар ганарыста адказаў пасланцам Тэадарыха II, што ў далейшых скаргах ён, Рэхіар, убачыць толькі нагоду самому з'явіцца ў Тулузу. Тады Тэадарых убачыць, як ён абараняе свае правы.

Бітва пры Кампус Парамус

Тэадарых II, заручыўшыся, на гэты раз, згодай імператара Авіта, і, склаўшы з каралямі бургундаў Гундзіохам і Хільперыкам звяз, у якім асноўную сілу складалі вестготы, выступіў у паход, каб пакараць напышлівага суседа. Кароль свеваў  Рэхіар паспяшаўся з войскам, каб сустрэць яго ў дванаццаці мілях ад горада Асторга, на рацэ Арбіго, паміж Асторгай і Леонам.  У бітве пры Кампус Парамус, якая адбылася 5 кастрычніка 456 года,  Рэхіар атрымаў зруйнавальную паразу. Кароль свеваў  быў паранены і бег у Порту,  дзе сеў на карабель, але, адкінуты назад бурай, патрапіў у рукі вестготаў. У снежні 456 года ён быў пакараны.

Поўны разгром свеўскай дзяржавы

Такім чынам, у часы Тэадарыха II готы распачалі цвёрдую ваенную акцыю супраць свеваў. Тэадарых, разам з бургундамі заваяваў свеўскую сталіцу Брагу (Бракору) (Г.А.: пар. назоў з назовам беларускага раённага паселішча Брагін). Хто выжыў  пасля першай бітвы здаліся - частка з іх была, тым не менш, пакарана - каралеўства свеваў  было амаль знішчана і фактычна перастала існаваць. Тэадарых II прызначыў намеснікам захопленых земляў Агрывульфа  з роду Варнаў, які  хоць і не прыналежаў да шляхты і, верагодна, быў нават каралеўскім рабом ці вольнаадпушчанікам, затым абвясціў сябе каралём свеваў. Ярдан называе  яго кліентам караля і папракае: «Ни к свободе не прилежал, ни верности патрону не соблюдал»."  Практычна адначасова пра свае дамаганні на пасад заявіў свеў Мальдра. Хоць Агрывульф быў пераможаны і пакараны вестготамі (чэрвень 457 года), хваляванні не спыняліся. На сцэне з'яўляліся ўсе новыя і новыя прэтэндэнты. Нароўні з Мальдрай, вядомы таксама Фрамтан, Фрумар і Рэхімунд.

Змена курсу ў адносінах з Рымам

Звяржэнне дружалюбнага готам імператара Авіта.

Адсутнасць Тэадарыха адыграла фатальную ролю ў лёсе яго стаўленіка Авіта: імператар паў ахвярай інтрыгі рымскага патрыцыя Рыцімера (456 год), які па матчынай лініі быў пляменнікам караля вестготаў Валіі. Паведамленне пра смерць Авіта, напачатку 457 года,  заспела вестгоцкага  караля ў Лузітаніі,  дзе ён спрабаваў разрабаваць горад Эмерыту (суч. Мерыда).  Паданне кажа, што Тэадарых зняў аблогу горада, бо быў напалоханы знакамі святога пакутніка Еўлалія. Але, мабыць, ён больш турбаваўся пра надзейнасць свайго становішча ў Галіі. Ён хутка адступіў з усім войскам і вярнуўся ў Галію, наказаўшы сваім вайскаводам працягваць вельмі цвёрдую іспанскую вайну супраць свеваў. Забойства Авіта прывяло да фундаментальных змен у вестгота-рымскіх адносінах. Калі спачатку Тэадарых II, відаць, спрабаваў працягваць палітыку Атаульфа і падтрымліваць Рымскую імперыю ваеннай моцай вестготаў, для чаго былі створаны самыя спрыяльныя перадумовы, бо Тэадарых і  Авіт былі сябрамі, то зараз кароль вестготаў адмовіўся ад Рыма, дапамагаць якому і далей было, відавочна, бессэнсоўна. Зараз гаворка магла ісці толькі пра то, каб выняць як мага больш выгод з склаўшася становішча. У гэтым імкненні ён знайшоў падтрымку ў гальскай арыстакратыі, якая пасля забойства Авіта адчула, што яе пазбавілі магчымасці браць удзел у палітычным кіраўніцтве імперыяй. Пачуцці гальскай арыстакратыі часам прымалі нават ярка выяўленыя сепаратыскія  рысы. У апошнія гады кіравання, паміж 462 і 466 гадамі, СІдоній Апалінарый зваў Тэадарыха II «превзошедшим своего могущественного отца, славой готов, столпом и спасением римской нации».

Дзеянні вестгоцкіх войскаў у Галіі

Ўлетку 457 і ўвесну 458 гадоў атрады Тэадарыха II беспаспяхова абложвалі Нарбонну. Можа быць, да канца 459 года  горад паў (але пасля рымская ўлада ў ім была адноўлена, бо да 461 года мы зноў ненадоўга бачылі  яго пад уладай Рыма). Ва ўсякім разе, да канца 459 года гоцкая пагроза навісла ўжо над Аралатам (цяпер Арль).

Аднаўленне федэратыўнай дамовы

Імператар Майорыан, які ўспадкоўваў Авіту, узімку 458/459 года прыбыў у Галію і энергічна ўмяшаўся ў мясцовыя справы. Гэта быў апошні ўладар Рыма, які прадпрымаў энергічныя спробы аднаўлення былой магутнасці. Стаўшы вайскаводам і патрыцыем Эгідзій, пераемнік Аэцыя, далучыўся да свайго сябра Майорыана. Эгідзій абапіраўся,  галоўным чынам,  на салічаскіх франкаў пад правадырствам Хільдэрыка I. З агнём і мячом Эгідзій рушыў уніз па Роне, падпарадкаваў у 458 годзе сваёй уладзе  Лугдун (цяпер Ліён) і ў наступным годзе быў абложаны вестготамі ў Арле. Але пад сценамі гэтага горада готы былі  пабіты вайскаводамі Майорыана -  Эгідзіем і Непацыанам. Майорыан накіраваў да готаў амбасадараў і Тэадарых II склаў з Рымам звяз, выгадны абедзвюм дзяржавам, і які аднавіў федэратыўныя адносіны.

Падзеі ў Іспаніі

Захоп вестготамі Бетыкі

Яшчэ ў 458 годзе Тэадарых II паслаў у Бетыку войска пад камандаваннем нейкага Сірыллы. Не сустрэўшы супраціва, вестготы размясцілі ў Бетыке свой гарнізон. Але ці наўрад яны маглі пакінуць вялікую частку свайго войска на такой вялікай адлегласці ад Тулузы: цяжка паверыць, каб іх гарнізон налічваў тысячы салдатаў, хутчэй, гаворка ішла пра некалькі сотнях ваяроў. Аднак, гэта стала пачаткам новага перыяду ў гісторыі Іспаніі. Ідацый кажа пра гэту падзею без каментароў, як бы, між іншым, таму што, ён не мог прадбачыць яго наступстваў.  А тым часам,  наколькі вядома, готы так ніколі і не сышлі з гэтай паўднёвай правінцыі.  Пачынаючы  з гэтага моманту і аж да з'яўленні маўраў у 711 годзе  (гэта значыць толькі праз два з паловай стагоддзя), вестготы валодалі  Бетыкай, самай паўднёвай правінцыяй паўвострава. І гэта пры тым,  што яна знаходзілася  далей усіх ад Тулузы  і, па вядомых звестках, з усіх правінцый у Бетыке асела менш усяго готаў.

Вестготы і рымляне дзейнічаюць заадно

Тым часам імператар Майорыан вырашыў распачаць паход праз Іспанію ў Афрыку супраць вандалаў. Заадно было задумана  знішчыць і рэшткі свеўскай  дзяржавы ў Іспаніі, мабыць, якая знаходзілася ў звязе з вандаламі. У гэтай вайне,  паводле складзенага звяза, рымляне дзейнічалі заадно з вестготамі.  Хутчэй за ўсё,  готы самі прапанавалі імператару дапамогу,  разумеючы, што са свевамі прыйдзецца ваяваць, і знішчылі  аб'яднанымі сіламі свайго суперніка ў Іспаніі, пры гэтым выявіўшы ўсе знакі пэўнасці  Рыму:  уласна, на падобных хадах звычайна і будавалася палітыка Тэадарыха II, раманафіла і сябра імперыі, аднак ён ніколі не забываў  пры гэтым пра інтарэсы свайго народа.

Вайна са свевамі

Рымскі магістр Непацыан высадзіўся ў Новым Карфагене, перасек  усю Іспанію з усходу на паўночны захад і пачаў заваёву Галісіі. Да таго часу гоцкі вайскавод  Сірылла быў скінуты і адкліканы ў Галію. На яго месца кароль прызначыў Суніерыха, які неадкладна аб'яднаўся з Непацыанам.  З аповяду Ідацыя вядома таксама, што нейкія Аспіній і Асканій,  рымляне з мясцовых, у 459 годзе пастаўлялі звесткі пра свеваў  войску Суніерыха і Непацыана.

Пад Лукой (Аў’едо), другім па значэнні горадам  Галісіі, Непацыан і Суніерых атрымалі перамогу над свевамі.  Незадоўга  да гэтага (па словах Ідацыя, "у велікодны тыдзень") у той жа Лукі  свевы перабілі мясцовых жыхароў разам з імператарскім намеснікам Галісіі  (такі ў 460 годзе  яшчэ меўся). Затым рушылі на поўдзень праз Бракару да Скаллабісу (цяпер Сантарам),  размешчанаму ледзь паўночней цяперашняга Лісабона, і ўзялі гэты горад. Майорыан тым часам знаходзіўся ў Цэзарэе  Аўгусце (цяпер Сарагоса),  а пасля накіраваўся да Новага Карфагена, куды прыбыў да траўня 460 года.

Смерць Майорыана

Аднак вандальскі  кароль Гейзерых, які яшчэ ў 457 годзе  спрабаваў пагадніць свеваў  і готаў, каб сфармаваць траісты звяз супраць імперыі, абараняўся вельмі паспяхова. Пад Картахенай Майорыан страціў флот, і там поспех пакінуў яго. У жніўні 461 года  ён быў забіты Рыцімерам.

Магутнасць вестгоцкага  караля ў Іспаніі дасягнула такога ўзроўня, што ў 461 годзе Тэадарых II адклікаў з пасады,  ні больш, ні меньш , як самага магістра войска Непацыана і паставіў на яго месца рымляніна па імі Арборый. Гэта значыць вышэйшая рымская камандная пасада ў Іспаніі працягвала існаваць, і яе працягваў займаць рымлянін, аднак гэты рымскі камандзір  атрымаў назначэнне і атрымліваў інструкцыі не ад рымскага ўрада, а ад гоцкага караля Тулузы. Хоць, магчыма, пасля смерці Майорыана вайскавод Непацыан перастаў падпарадкоўвацца новаму імператару Лібію Северу  і Тэадарых II быў змушаны ўжыць сілу для аднаўлення парадку.

Іспанскія падзеі ў выкладзе Ісідара Севільскага

Прыкладна такім чынам,  развіваліся падзеі ў Іспаніі. Як мы бачым, асабісты ўдзел Майорыана ў іх быў  мінімальным. Так што нават Ісідар Севільскі, родам іспанец, у сваёй "Гісторыі готаў" не злічыў патрэбным згадаць пра імператара - ён проста зрабіў кароткую нататку:

«Через короткое время Теодорих послал часть своего войска под командованием Кеурила в провинцию Бетика, а другую часть под командой Сумериха и Непотиана в Галисию, где они разграбили и опустошили земли свевов у Луго».

(Сірылла ў яго, як мы бачым, стаў Кеурылам, а Суніерых Сумерыхам, ды і ў сам выклад уведзена невялікая блытаніна).  Пры гэтым, громячы свеваў, вестготы неаднаразова прапанавалі ім перамовы: так напрыклад, у 460 годзе Тэадарых II накіраваў да свеўскага  караля адразу два пасольства, а праз год яшчэ два. Непацыан і Суніерых гэтак  жа выступалі ў Галісіі,  як амбасадары імператара. Ідацый нічога не кажа пра тое, з якой мэтай накіроўваліся гэтыя незлічоныя пасольствы. Несумнеўна, маўчанне Ідацыя тлумачыцца тым, што ў яго было недастаткова інфармацыі:  ён проста не ведаў, для чаго прыязджалі амбасадары.

Мір са свевамі

У 462 годзе некалькі амбасадараў, адпраўленых Рэмісмундам, сынам караля свеваў  Мальдры, прыбылі да Тэадарыха, просячы міру і сяброўства. У адказ Тэадарых адправіў Рэмісмунду зброю, падарункі і жанчыну ў жонкі. У якасці амбасадара да Рэмісмунда Тэадарых прызначыў Саллу. Для ўмацавання палітычнай сувязі свеваў з готамі Тэадарых даслаў да іх арыанскага місіянера Аякса.

Тэадарых II і Эгідзій

Смерць Майорыана, развязала рукі Тэадарыху. Гэтым разам Тэадарых здолеў выкарыставаць гэту сітуацыю.  Новы імператар, стаўленік Рыцімера Лібій Север, не быў прызнаны рымскім вайскаводам у Паўночнай Галіі Эгідзіем і ён звярнуўся да Тэадарыха. Кароль вестготаў у 462 годзе  пад падставай аказання дапамогі Лібію Северу  завалодаў горадам Нарбоннай, які ён гэтак даўно жадаў далучыць да сваіх  валадарстваў.  Коміт і грамадзянін Агрыпіна, супернік Рымскага коміта Эгідзія, здаў Нарбонну Тэадарыху, каб атрымаць падтрымку готаў. Эгідзій адступіў за Луару,  пераследаваўшыйся  братам Тэадарыха Фрыдэрыхам, але пры Арлеане павярнуў назад і разграміў готаў; у бітве паў  і Фрыдэрых (463 год). Узмацніўшыся атрадамі франкаў і аланаў, Эгідзій  адкінуў готаў  за Луару. Эгідзій быў тады найнебяспечным супернікам вестготаў. Ён уступіў у перамовы з каралём вандалаў; верагодна, плануючы адначасовы напад на Італію і на каралеўства вестготаў. Смерць Эгідзія ад чумы ўвосень 464 года пазбавіла Тэадарыха ад гэтай пагрозы. Вестготы не замарудзілі перайсці ў наступ і захапілі землі ў сярэдняй плыні Луары.

Забойства Тэадарыха напачатку 466 года  ў Тулузе яго малодшым братам Эйрыхам завяршыла пачатковы этап вестгоцкай экспансіі.

Тэадарыха II, які  кіраваў 13 гадоў.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Торысмунд - кароль вестготаў  - 453 - 466

Пераемнік: Эйрых

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ЭЙРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Эйрых (Эўрык, Эўрых) - кароль вестготаў, кіраваў у 466 - 485 гадах. Эйрых быў чацвёртым сынам Тэадарыха I. Дасягнуў пасаду, забіўшы свайго брата Тэадарыха II.

Першыя гады кіравання

Першыя гады кіравання Эйрыха адзначыліся значным ажыўленнем дыпламатычнай актыўнасці, накіраванай, хутчэй за ўсё, супраць Рымскай імперыі. У 466 і 467 гадах яго амбасадары едуць да свеваў, да вандалаў і да імператара Візантыі Льва I, і гэта сведчыць пра тры бакі, з якімі Эйрых змушаны быў лічыцца. Што пры гэтым абмяркоўвалася, не вядома. Ва ўсякім разе, калі рымляне ў 467 годзе сталі пагражаць Карфагену, то, як гоцкія, так і  рушыўшыя за імі свеўскія  амбасадары выдаліліся гэтак паспешна, што гэта было падобна на ўцёкі. Мабыць,  іх сумленне было не  зусім чыстым, і гэта кажа пра змест  іх даручэнняў.  Эйрых склаў з сябе статут федэрата, і ўсё ж яго палітыка альянсаў не прынесла адчувальных вынікаў.  Аднак шырокамаштабныя планы па заключэнню звязаў з іншымі плямёнамі паказваюць, што Эйрых збіраўся працягваць і,  нават,  развіваў палітыку пашырэння меж сваёй дзяржавы, асновы, якой  былі закладзены яго папярэднікамі.

Падзеі ў Галіі

Ў тым жа 467 годзе  рымскім імператарам стаў Пракоп Антэмій - стаўленік імператара Візантыі Льва I. Новы імператар прыбыў з Усходняй імперыі, і спачатку яго, як "грэчышку" і "запальчывага галата" (слова "грэк" у ваенным асяроддзі было лаянкавым і ўжывалася да "трапак" і баязліўцаў), не ўспрымалі сур'езна. Насамрэч Антэмій быў здольным вайскаводам. У свой час ён змагаўся з паннонскімі  остготамі і адразу зразумеў, наколькі небяспечны Эйрых. У Галіі брэтоны, бургунды, спадчыннікі Эгідзія - Павел і Сіагрый, разам з салічаскімі  і, магчыма, нават з рэйнскімі франкамі павінны былі ўтварыць магутную антыгоцкую кааліцыю, якую імператар збіраўся ўзмацніць рэгулярным войскам з Італіі. Да поўдня ад  Пірэнэяў такі звяз вызначалася скласці са свевамі  і рымскім насельніцтвам Іспаніі. Але хоць гэты план з пункту гледжання імператара быў вельмі добры, выконваўся ён павольна і незгодна. Жаласны канец грандыёзнага рымскага наступу на вандалаў настолькі акрыліў Эўрыха, што ён ужо ў 468 годзе пачаў вайну ў Іспаніі. Свеўскі кароль Рэмісмунд яшчэ спрабаваў выступіць пасярэднікам, але няўдачлівыя свеўскія  амбасадары ледзь было не сустрэліся на зваротным шляху з гоцкім войскам, - настолькі хутка дзейнічаў Эйрых. Але як готы не спяшаліся, яны не паспелі "абараніць" Лісабон ад свеваў,  бо абложаныя і я абложваючыя загадзя дамовіліся паміж сабой. Рымскі камандуючы абаронай перадаў горад свевам і неўзабаве пасля гэтага на чале пасольства сваіх былых ворагаў паехаў да імператара Антэмія  маліць пра дапамогу супраць готаў.

У тым жа 468 годзе прэфект Галіі Арванд,  які не прызнаў "грэцкага імператара" Антэмія, змяніў яму і склаў звяз з гоцкім каралём. Ён прапанаваў Эйрыху пайсці на брэтонаў  на Луары, не складаць ніякага міру з імператарскім урадам і падзяліць Галію паміж готамі і бургундамі. Пра рымлян і пра франкаў  Паўночнай Галіі гаворкі не было,  ці то іх недаацэньвалі, ці то не любілілі, ці тое  і другое разам.

Паказаны  Арвадам,  вораг готаў,  быў пабіты першым. Брэтонскі кароль Рыотам з дванадцацітысячным войскам высадзіўся з караблёў і прыбыў у наваколлі  Буржа, каб паспрабаваць абараніць рымскую правінцыю Аквітанію Першую  з Лауры. Яму насустрач паспяшаўся кароль Эйрых, ведучы за сабой незлічонае войска. Яшчэ да таго, як рымляне злучыліся з брэтонамі, пры Дэоле (цяпер прадмесце горада Шатору на Эндрэ) адбылася бітва, у якой брэтоны атрымалі паразу. Рэшткам іх войска прыйшлося бегчы да бургундаў, у той час рымскім федэратам. Другая мяжа рымскай абароны яшчэ трымалася. Там знаходзіўся Павел з яго франкамі пад началам Хільдэрыка. Магчыма, таму,  вестготы і змаглі замацавацца на гэтай тэрыторыі, хоць на першую пару самі Тур і Бурж засталіся рымскімі. Аднак неўзабаве Павел загінуў ў  баю з саксамі пры Анжэры.

Зараз Эйрых павярнуў войскі супраць рымскай Паўднёвай Галіі, дамогшыся найвялікіх поспехаў, першым чынам, на ўзбярэжжы Міжземнага мора і ў 470 годзе выйдучы да Роны. Тым часам імператар Пракоп Антэмій у Італіі напружваў усе сілы, каб утрымацца на пасадзе супраць свайго патрыцыя і зяця Рыцімера. Наколькі важнай была для яго вайна з готамі ў Галіі, паказвае той факт, што наймалае паслабленне напружанасці ў адносінах з Рыцімерам Амтэмій выкарыставаў, каб паслаць рымскае войска праз Альпы (апошняе рымскае войска, якое ўступіла ў Галію). Эйрых перайшоў Рону і знішчыў імператарскае войска, усе камандзіры якога, у тым ліку і родны сын імператара, загінулі  (пачатак лета 471 года). Зараз дарога на поўдзень Галіі была адкрыта для готаў: іх ваяры з'явіліся ў наваколлях Арля,  Р’е, Авіньёна, Оранжа, Апса, Валанса і Сен-Поль-Труа-Шато.  У гэты момант  бургунды, нарэшце,  успомнілі пра свой абавязак федэратаў  і адціснулі захопнікаў з земляў на левым беразе ракі Роны  паўднёвей Валанса. Адыходзячы, готы ўжылі тактыку выпаленай зямлі. Наступствам гэтага быў жорсткі голад сярод рымскага насельніцтва. У рукі вестготам вельмі хутка патрапілі і астатнія часткі правінцыі Аквітаніі Першай; толькі ў Клермоне быў прэфект Рыма і цяперашні біскуп  Сідоній Апалінарый разам з Экдыцыем, сынам імператара Авіта, аказвалі разлютаваны супраціў аж да 475 года.

Войны ў Іспаніі

Статуя Эйрыха ў Мадрыдзе (J. Porcel, 1750-53)

У 472 і 473 гадах два войскі готаў  зноў пачалі наступ на поўдні, у Іспаніі - адно захапіла Памплону і Сарагосу, другое заняло прыморскія гарады і сталіцу правінцыі - Таррагону. Зараз складана ўсталяваць, як менавіта працякала заваёва. Супраціў і тут аказвала толькі знаць, бо Рымская імперыя ўжо была не ў стане ўмяшацца ў гэтыя падзеі. Адным з двух камандуючых усходнім войскам быў вестгоцкі  герцаг Іспаніі Вінцэнцій. Не прайшло яшчэ дзесяці гадоў з тых часоў, як ён камандаваў тут у якасці рымскага герцага Таррагоны. Зараз жа ён ваяваў супраць шляхты даліны Эбро, супраць уласнай краіны.  У бітве на адкрытай мясцовасці  быў сломлены апошні  ібера-рымскі супраціў. За выключэннем свеўскага паўночнага захаду і некалькіх баскіх акруг на поўначы, уся Іспанія апынулася пад уладай готаў. Зараз ізноў наступіла чарга Аверні.

Падначаленне Галіі

Прыкладныя межы каралеўства вестготаў у перыяд росквіту

Мэты гальскай кампаніі Эйрыха з самага пачатку былі вядомы  як сябрам, так і ворагам: уся зямля паміж Атлантыкай, Луарай і Ронай павінна была прыналежаць готам. Храналогія падзей паміж 471 і 475 гадамі, калі кароль фактычна дасягнуў сваёй мэты, сумніўная.  У 473 годзе  ў руках готаў  апынуліся Арль і Марсэль, але ніякіх падрабязнасцяў пра гэта не вядома. Вядома, што да нападу на рымлян вестгоцкага  караля, гэтак  жа як і остгоцкага  караля  Відзіміра I, падбіваў і вандальскі  кароль Гейзерых. Багатае звесткамі паданне, злучанае з вайной у Аверні, таксама скажае карціну падзей і абцяжарвае іх адзнаку. Але гарадская акруга Клермона была  толькі часткай гальскай вайны, больш таго - толькі адной з васьмі правінцый Аквітаніі Першай. Большасць з іх, нібы нават сем астатніх, былі ў руках  Эйрыха да  475 года, бо кароль, верагодна, ужо ў 471 годзе  прызначыў намесніка  Аквітаніі I, а менавіта гарадоў Тулуза, Без'е, Ім, Агд, Магалон, Лодзеў  і Ізес, герцага Вікторыя, таксама рымляніна і каталіка, як і іспанскі  Вінцэнцій. Вайна ў Галіі ішла з года ў год, улетку і ўзімку, з такой бяспрыкладнай бязлітаснасцю, што готы нібы адсякалі галовы ўласным забітым супляменнікам ці спальвалі іх, каб схаваць страты. Паводле Рыгора Турскага, Эйрых пачаў у Галіі жорсткія ганенні на хрысціян. Паўсюдна ён забіваў не згодных з яго арыанскім вучэннем, святароў кідаў у вязніцы, біскупаў адпраўляў у выгнанне  ці заколваў мячом. А самыя ўваходы ў святыя храмы ён загадаў засадзіць цярноўнікам, вядома, для таго, каб, рэдка наведваючы храмы, хрысціяне  забылі  праўдзівую веру. Падчас гэтых ганенняў былі моцна спустошаны гарады Новемпопуланы і абедзве Аквітаніі. Сідоній у лісце, адкуль Рыгор запазычыў сюжэт аповяду, заве дзевяць гарадоў Аквітаніі,  якія падвергліся спусташэнню:  Бардо, Родэз, Перыге, Лімож, Жаволь, Комменж, Оз, Базас і Ош.

У 473 годзе  імператар Гліцэрый, які ўварваўся ў Італію, заахвоціў атрад остготаў на чале з  Відзімірам I, які перад тым са сваёй дружынай  дарэмна спрабаваў  падтрымаць імператара Антэмія  ў барацьбе з Рыцімерам, сысці ў Галію, што пацягнула за сабой іх далучэнне да вестготаў.

Мірная дамова з рымлянамі

Ўвесну 475 года  пасля дзвюх, якія праваліліся, спроб пасярэдніцтва ў Тулузу прыбыў біскуп Эпіфаній Павійскі. У яго было выразнае даручэнне ад імператара Непота - пры любых акалічнасцях скласці мір. Складаючы новую  дамову, Непот такім чынам змірыўся  з заваёвамі Эйрыха, не адмаўляючыся, тым не менш, ад прававых дамаганняў на гальскую прэфектуру. Шматкроць абяцаная незалежнасць Вестгоцкага  каралеўства не атрымала ў дамове Непота ніякага дзяржаўна-прававога абгрунтавання. Паводле біёграфа біскупа Эпіфанія  Эннодзія, бакі сышліся на формуле, у адпаведнасць з якой імператар задавальняўся тым, што пры звароце да яго вестгоцкага  караля будзе называць яго  "сябрам", хоць яму належыць зварот "спадар". Рымляне супраць волі авернскай арыстакратыі пакідалі Клермон і захопленыя вестготамі зямлі. Экдзіцыя адклікалі з Галіі. Клермон пераходзіў у валоданне готаў.  Вікторый, які асабіста ўзяў гэты горад, зрабіў яго сваёй рэзідэнцыяй. Саму ж сталіцу правінцыі - Бурж - злічылі, відаць, занадта адкрытай для адміністрацыйнага цэнтра. Пад рымскай уладай зараз засталіся толькі вобласці  да ўсходу ад Роны і да поўдня ад Дзюранса з галоўным горадам Арлем.

Вікторый жа, відавочна, і аддаў загад пра высылку  Сідонія Апалінарыя, хоць ён быў яго сваяком. Сідоній Апалінарый каля двух гадоў правёў у зняволенні ў крэпасці Лівія пад Каркассонам.  Але, вярнуўшыся, Сідоній паспяхова супрацоўнічаў з герцагам Вікторыем, пакуль таго не зрынулі з-за унутранаавернскіх супярэчнасцяў. Калі Вікторый у 479 годзе  загадаў забіць нейкага прадстаўніка авернскай шляхты, яму самому прыйшлося бегчы ў Італію, дзе яго чакаў сумны канец. У Рыме, ведучы распусны лад жыцця, ён быў пабіты камянямі. Разам з Вікторыем ратаваўся ўцёкамі не хто іншы, як Апалінарый, сын Сідонія.

Падзенне Заходне-Рымскай імперыі

Заключаная  ў 475 годзе  мірная дамова з Рымам не праіснавала  і года, як гэта Імперыя спыніла сваё існаванне. Патрыцый Арэст, які пасля сыходу Экдзіцыя са сцэны,  павінен быў трымаць вестготаў у страху, яшчэ ў 475 годзе  выгнаў законнага імператара Непота і ўзвёў у імператары ўласнага сына Рамула Аўгустула. У 476 годзе рэгіянальнае войска федэратаў абвясціла каралём Адаакра. Арэст быў забіты, а Рамул зрынуты. З  італійскім каралём Адаакрам Эйрых не складаў ніякай дамовы, і гальская вайна пачалася зноў. Праўда, бургунды - як дакладныя імператарскія федэраты - паспрабавалі па меры сіл стрымаць экспансію Эйрыха. Аднак гэта спроба ні да чаго  не прывяла, і вестготы ўвосень 476 года  захапілі левабярэжны Праванс, і ўзялі Арль, сталіцу рымскай Галіі.

Верагодна, на гэты час даводзіцца і смерць герцага  Вінцэнція. Ён быў накіраваны Эйрыхам у Італію ў якасці галоўнакамандуючага. Тут ён ваяваў на чале вестгоцкага  войска  і загінуў  у баю з вайскаводамі, якія насілі, усходнегерманскія імёны - Ала і Сіндзіла. Калі абодва яны былі вайскаводамі Адаакра, то  гэту  падзею, відавочна, варта датаваць 476 годам.  Ва ўсякім разе,  да 477 года  Адаакр прызнаў гальскія заваёвы Эйрыха.

Вынікі войн Эйрыха

Каралеўства вестготаў у 476 г.

Заваёвай Праванса скончылася вестгоцкая экспансія ў Галіі. Па ўсёй бачнасці, Эйрых адмовіўся ад старых планаў скарыць усю Галію. Верагодна, чыннік  варта шукаць у тым супраціве, які  перашкодзіў Эйрыху распаўсюдзіць сваю ўладу за Рону і Луару: вестготам даводзілася весці разлютаваную барацьбу з бургундамі, рымлянамі ў Паўночнай Галіі на чале з Сіагрыем, і франкамі, бо абедзве ракі маглі лічыцца "натуральнымі межамі" і, акрамя таго, вестготы валодалі пладароднымі  і найважнымі раёнамі Галіі, далейшая экспансія ў гэтым кірунку не  з’ўяўлялася задачай жыццёвай неабходнасці.  Да таго ж,  колькасць вестготаў была  занадта малая,  каб засяліць хоць бы ўжо заваяваныя  іспанскія землі. Эйрых не імкнуўся да стварэння сусветнай імперыі.  Адмова ад амбіцыйных планаў Атаульфа  надзвычай  паказальна  і кажа пра тое, што вестготы,  пад уражаннем ад падзення Заходняй Рымскай імперыі,  адракліся ад ідэалу адзінай дзяржавы, якая б ахоплівала  ўвесь цывілізаваны свет.

Апошнія гады кіравання  Эйрых, відавочна, не вёў ніякіх войн; ён быў заняты кансалідацыяй захопленых земляў і царкоўнай палітыкай. Характэрна і яго дыпламатычная актыўнасць. Так, у 507 годзе  ў сваім лісце каралю цюрынгаў,  кароль остготаў Тэадарых  Вялікі  згадвае пра то, што Эйрых заступаўся за цюрынгаў  і дапамагаў ім. Хоць  час і ход гэтых падзей невядомы,  але можна выказаць здагадку, што кантакты з цюрынгамі  былі накіраваны супраць франкаў. Сідоній  Апалінарый адзначае прыбыццё да тулузскага двара нават персідскага пасланца;  верагодна, яны абмяркоўвалі нейкія планы, накіраваныя супраць Усходняй Рымскай імперыі, хоць з-за свайго геаграфічнага становішча вестгоцкае каралеўства ці наўрад змагло б аказаць Персіі колькі-небудзь значнае садзейнічанне.

Калі ў 484 годзе  Эйрых памёр, дзяржава вестготаў знаходзілася на вяршыні сваёй магутнасці:  яна, са сваім агульным пляцам у 700-750 тысяч кв. км і з насельніцтвам амаль 10 мільёнаў чалавек, была самай буйнай  з дзяржаў, якія ўтварыліся на развалінах Рыма. Новае каралеўства пераўзыходзіла  па пляцы былыя землі федэратаў, вылучаныя ім па дамове 418 года, больш чым  ў шэсць разоў. Яна абдымала ўсю паўднёвую і сярэднюю Галію (да Луары на поўначы і Роны на ўсходзе) і амаль усю Іспанію (толькі паўночна-заходні куток гэтага паўвострава быў яшчэ незалежны пад уладай свеваў).  У параўнанні з гэтым улада Адаакра ў Італіі здаецца вельмі сціплай; магутнасць вандальскай  дзяржавы знікла пры Хунерыху;  бургунды не маглі супернічаць з вестготамі;  каралеўства свеваў  займала аддаленую правінцыю, а экспансія франкаў яшчэ не пачалася. Пры Эйрыхе каралеўскімі рэзідэнцыямі акрамя Тулузы, сталі таксама Бардо і Арль.

Унутраная палітыка

Ён клапаціўся таксама пра ўнутранае добраўпарадкаванне сваёй дзяржавы і загадаў скласці збор вестгоцкага  звычайнага права. Да рымскай культуры і рымскім  падданням ён ставіўся добразычліва. Некаторыя з найболей выбітных дзяржаўных дзеячаў яго валадарання былі рымляне. Толькі каталіцкая царква і яе вышэйшыя прадстаўнікі, біскупы, пераследваліся  ім, але не з фанатызму (ён, як і ўвесь народ вестготаў, трымаўся арыанскага  веравызнання), а з палітычнага разліку:  ён меў рацыю, бачачы ў каталіцызме лютага ворага вестгоцкага  панавання. Ён перашкаджаў замяшчэнню вакантных біскупскіх кафедраў, так што артадаксальныя абшчыны заставаліся без афіцыйнай  часткі. Калі ўлічваць цэнтральнае становішча біскупа ў артадаксальнай царкве, становіцца відавочна, што гэтыя дзеянні Эйрыха пацягнулі за сабой застой у царкоўным жыцці. Кароль казаў на гоцкай  і лацінскай  мовах. З паведамлення пра тое, што Эйрых у перамовах з адным біскупам карыстаўся паслугамі перакладніка, і што ён мармытаў нейкія гоцкія словы, нельга рабіць выснову пра недастатковасць яго пазнанняў у латыні. Верагодна, кароль ужываў родную мову з меркаванняў прэстыжу. Супраць здагадкі пра яго дрэнныя веды лацінскай мовы кажа і то, што ў такім разе  Эйрых не разумеў бы свайго ўласнага, складзенага для вестготаў збору законаў; ды і жонка Эйрыха Рагнахільда валодала латынню, бо Сідоній Апалінарый прысвяціў ёй адзін верш.

Эйрых кіраваў 18 гадоў і памёр у Арле незадоўга  да канца 484 года, прычым - сваёй  смерцю, што, вядома ж, прыцягвае ўвагу, таму  што больш ніводнаму тулузскаму ўладару не атрымалася адысці  ў свет іншы  без старонняй дапамогі.  Ад сваёй  жонкі  Рагнахільды, дачкі невядомага нам караля, Эйрых меў сына Аларыха II.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Тэадарых II - кароль вестготаў  - 467 - 485

Пераемнік: Аларых II

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АЛАРЫХ II

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Аларых II (стара-гермаў. - "Магутны кароль") - кароль вестготаў, кіраваў у 484 - 507 гадах. Сын Эйрыха і Рагнахільды. На момант свайго ўсшэсця на пасад Аларых II, верагодна, быў яшчэ вельмі юны, бо Тэадарых Вялікі ў 507 годзе  заве яго мужчынам у росквіце сіл. З аднаго ліста  Сідонія Апалінарыя ад 466/467 года  вядома, што да моманту напісання гэтага ліста Рагнахільда ўжо нарадзіла Аларыха, але ён быў яшчэ маленькім дзіцем. 28 снежня 484 года  Аларых заняў у Тулузе  пасад свайго бацькі. Нажаль, крыніцы незвычайна скупа асвятляюць гісторыю кіравання Аларыха II, паведамляючы толькі пра найважныя падзеі, якія адбываліся ў гэты перыяд.

Міжнароднае становішча

Аларых II выдае Сіагрыя амбасадарам Хлодвіга

Франкі, якіх аб'яднаў пад сваёй уладай Хлодвіг I, перамаглі ў 486 годзе пад Суассонам рымляніна Сіагрыя, які да таго самастойна кіраваў Паўночнай Галліяй. Пераможаны бег  у Тулузу,  дзе Аларых спачатку даў яму сховішча. Аднак пазней, калі Хлодвіг пад пагрозай аб'явы вайны запатрабаваў яго выдачы, вестготы саступілі. Сіагрый  быў закаваны, перададзены франкскім пасланцам і затым пакараны. Гэты ганебны ўчынак  Аларыха дазваляе зрабіць выснову пра тое, што вестготы ўсведамлялі ваенную перавагу франкаў.

Ўварваўшыяся ў Італію остготы натыкнуліся ў вайне супраць Адаакра на вызначаныя складанасці.  У 490 годзе,  калі Адаакр замкнуў остгоцкае  войска ў Тыцыне (суч. Павія),  Аларых распачаў паход  у падтрымку Тэадарыха Вялікага.  З  дапамогай вестготаў Тэадарых вярнуў сабе волю дзеянняў, перамог Адаакра ў бітве на  Аддзе і вымусіў суперніка замкнуцца ў Равенне. Пасля таго як Тэадарых у 493 годзе  стаў бясспрэчным гаспадаром Італіі,  ён аддаў сваю дачку Ціудзіготу  (Тэадзігота, Thiudigotho) у жонкі Аларыху. Гэты шлюб злучыў абодва знатнейшых гоцкіх каралеўскіх рода:  Амалаў  і Балтаў.

Узаемаадносіны з франкамі

Ў наступныя гады, магчыма, адбываліся сутыкненні з франкамі  ў вобласці сярэдняй Луары. Яшчэ ў 496 годзе  франкамі быў захоплены Сэнт, размешчаны ў глыбіні гоцкай тэрыторыі. У тым жа годзе  вестготы вярнулі Сэнт.  Праз два гады, у 498 годзе  франкі занялі нават Бардо,  дзе яны захапілі ў палон вестгоцкага  герцага Суатрыя. Пасля, па ўсёй  відавочнасці,  утварыўся вестгота-бургундскі звяз супраць франкаў,  бо кароль бургундаў Гундабад адсылаў франкскіх палонных у Тулузу. Гундабад,  які атрымаў перамогу  у 501 годзе саступіў готам  Авіньён. Каля 502 года  гэтыя сутыкненні скончыліся. Паколькі Аларых II і Хлодвіг сустрэліся на выспе пасярод Луары ў Амбуаза, мяжа паміж вестготамі і франкамі, верагодна, праходзіла менавіта па гэтай рацэ. Пра што вяліся перамовы, невядома, але цалкам магчыма, гаворка ішла пра ўзаемнае прызнанне валадарстваў.

Падзеі ў Іспаніі

Тэрыторыя Вестгоцкага  каралеўства  падчас кіравання Аларыха II

Падчас гэтых непрыемнасцяў з франкамі вестготы былі змушаны ваяваць і ў Іспаніі. Сарагоская хроніка паведамляе, што ў 496 годзе  ў Іспаніі падняў паўстанне нейкі Бурдунел, які ў наступным годзе быў выдадзены сваімі набліжанымі і спалены ў Тулузе ў медным быку. Верагодна, гэтыя падзеі варта злучаць з паўстаннямі багаудаў, якія скалыналі Іспанію ў сярэдзіне V стагоддзя. Напачатку VI стагоддзя адбылося яшчэ адно паўстанне, паднятае нейкім Пятром; ён быў забіты ў 506 годзе, бо яго галаву адвезлі ў Сарагосу, верагодна, цэнтрам паўстаўшых была вобласць ракі Эбро, што зноў жа паказвае на сувязь з багаудамі. У тым жа годзе  ў рукі вестготаў перайшла Тартоса. Такім чынам,  у склад Вестгоцкага  каралеўства ўвайшла значная частка Іспаніі.

Характэрна, што Іберыйскі паўвостраў упершыню набыў важнае значэнне ў вачах вестготаў толькі пры з'яўленні франкскай пагрозы. Датуль яны, хоць і падпарадкавалі сабе значную частку Іберыйскага паўвострава, але самі займалі толькі найважныя апорныя пункты; з упэўненасцю можна казаць толькі пра прысутнасць вестготаў у Мерыдзе, дзе ў 483 годзе  вестгоцкі  герцаг сумесна з біскупам паклапаціліся пра аднаўленне разбуранага моста праз Гвадзіану. Магчыма, нейкі  лік готаў  пасялілася ў старажытнакастыльскай Месеце, прыблізна ў вобласці Паленсіі, пасля перамогі над свевамі. Пры рымлянах Іспанія здавалася прыдаткам Галіі. Працэс раманізацыі таксама не закрануў яе (за выключэннем узбярэжжа Міжземнага мора) у гэтак значнай ступені, як Галію. Пачынаючы  з 409 года, гэта краіна надзвычай папакутавала ад нападаў вандалаў, аланаў і свеваў. Хоць пасля знішчэння аланаў (416 - 418 гг.) і сыходу вандалаў у 429 годзе, утварыўся вызначаны вакуум улады, які не здолела запоўніць Рымская імперыя, вестготы пачалі браць удзел у іспанскіх справах (і то вельмі нерашуча) толькі з 456 года. Пасля гэтага, у другой палове V стагоддзя  яны паступова далучылі  гэты паўвостраў да сваіх валадарстваў. Рух ажыццяўляўся некалькімі хвалямі. Ужо ў 494 і 497 гадах Сарагоская  Хроніка паведамляе пра тое, што вестготы пасяліліся ў Іспаніі. Хоць на землях паміж Луарай і Гаронай, якія апынуліся пад непасрэднай пагрозай нападаў франкаў, жыла вельмі невялікая колькасць вестготаў, тым не менш, ужо тады перасяляцца ў Іспанію вырашыліся іх шматлікія супляменнікі з карэнных абласцей вестгоцкіх селішчаў.

Бітва пры Пуацье. Смерць Аларыха II

Хлодвіг I забівае Аларыха II. Мініяцюра XIV стагоддзя, Нацыянальная бібліятэка Францыі, Парыж

Заключаны ў 502 годзе мір з франкамі быў парушаны Хлодвігам. Тэадарых Вялікі згадвае ў адным лісце, напісаным каля 507 года, што франкі занялі вестгоцкую вобласць, і, што ў баях загінуў  адзін з чальцоў каралеўскага роду. Кароль остготаў,  дачка якога Ціудзігота стала жонкай Аларыха II, спрабаваў абараніць свайго зяця,  тым больш  што гаворка ішла пра падтрыманне гэтак  жаданай  для Тэадарыха "раўнавагі сіл".  Параіўшы Аларыху II нічога не прадпрымаць, ён звярнуўся да Хлодвіга  з заклікамі да міру, і прыстрашыў у выпадку адмовы ваеннай інтэрвенцыяй. Заходнім эрулам, варнам і цюрынгам Тэадарых нагадаў пра дабрадзейства Эйрыха, каб тыя аказвалі процідзеянне салічаскім франкам на Ніжнім Рэйне. Нарэшце, бургундам остгоцкі  кароль раіў адмовіцца ад самагубнай кааліцыі з Хлодвігам. Аднак заклікі Тэадарыха засталіся дарэмныя.

Верагодна, Хлодвіг I перайшоў у наступ, бо вырашальная бітва адбылася ў Пуаць’е, глыбока ў вестгоцкіх валадарствах. (З нагоды месца  бітвы ідуць спрэчкі. Шырока распаўсюджаная лакалізацыя месца бітвы пры Вуйе не падмацавана надзейнымі дадзенымі). У канцы лета 507 года войска вестготаў атрымала зруйнавальную паразу. Аларых II  загінуў у баю, нібы ад рукі самога Хлодвіга. Пераможцы хутка пракраліся ў цэнтральныя вобласці вестгоцкай дзяржавы і ўзялі  Бардо і Тулузу,  дзе ў іх рукі патрапіла частка каралеўскай скарбніцы. Хібна казаць пра то, што ўся каралеўская скарбніца была выяўлена франкамі ў Тулузе.  З паведамлення Пракопа высвятляецца, што, сама меней, значная частка скарбніцы была перавезена для бяспекі ў Каркасон. Сын Хлодвіга Тэадарых заняў Авернь; рымская знаць гэтай вобласці ваявала ў бітве пры Пуаць’е на баку вестготаў. Кіраваў супрацівам Апалінарый, сын Сідонія Апалінарыя, які пры Аларыхе II быў вернуты з выгнання і прызначаны комітам Аверні. Пасля ён, пойдучы па стапах бацькі, у 515 годзе  стаў біскупам горада Клермона.

Чыннікі паразы вестготаў

Аларых II. Малюнак на гемме

Чыннікам  зруйнавальнай паразы, якая  прывяла  да страты амаль усёй гальскай паловы вестгоцкай  дзяржавы, не варта бачыць у напружаных адносінах паміж арыанамі-вестготамі і артадоксамі-рымлянамі, якія нібы жадалі перамогі артадаксальнаму каралю франкаў.  Менавіта Аларых II імкнуўся да наладжвання добрых кантактаў з рымлянамі. Так, магчыма, пры яго садзейнічанні адбылося правядзенне цыркавых гульняў у Сарагосе ў 506 годзе. Арганізацыя гульняў лічылася імператарскім прывілеем;  Аларых  мог разлічваць паўстаць, такім чынам, перад рымлянамі ў абліччы спадчынніка імперыі. На адной геме мы бачым Аларыха з рымскай прычоскай і па-рымску паголенай барадой. Прымаючы да ўвагі,  якое значэнне ў ранняе Сярэднявечча надавалася вонкаваму абліччу ў якасці вонкавага знака прыналежнасці да вызначанай этнічнай групы, можна ацаніць важнасць такіх паводзін Аларыха.

Ісідар Севільскі асуджае караля, які нібы правёў усё сваё жыццё ў бяздзейнасці  і балях.  Зрэшты,  яго прысуд,  мяркуючы па тым, што мы ведаем пра дзейнасць Аларыха II, не мае пад сабой рэальных падстаў.  Хутчэй за ўсё  параза  з'явілася следствам ваеннай перавагі франкаў. То, што яны маглі выставіць насамрэч вялікае войска, пацвярджаецца  іх паспяховымі дзеяннямі супраць остготаў і візантыйцаў у гоцкай вайне.  Да таго ж арыентаваныя  на  блізкі бой франкі маглі быць надзвычай небяспечныя для звыклых толькі да коннага бою на адлегласці вестготаў. У тым, што адна ваенная параза прывяла да развалу дзяржавы, не апошнюю ролю згуляла смерць Аларыха і адсутнасць абвешчанага сталага спадчынніка;  у першыя тыдні пасля паразы, па ўсёй бачнасці, не апынулася нікога, хто змог бы аб'яднаць сілы вестготаў. Сарагоская хроніка  зусім дакладна перадае наступствы бітвы, калі кажа, што "Тулузскае каралеўства было разбурана франкамі". Смерць караля, захоп вобласці селішча, страта часткі каралеўскай казны тлумачаць і пацвярджаюць выказванне храніста.

Рымскі закон вестготаў

Брэвіарый  Аларыха II. Захоўваецца ва ўніверсітэце Аверні. Клермон. Францыя

Пры Аларыхе быў складзены Рымскі Закон Вестготаў, таксама вядомы пад назвай Брэвіарый Аларыха. У гэты збор было ўключана большасць законаў з Кодэкса Хвядоса, навэлы позніх імператараў да Лівія Севера  і фрагменты з твораў антычных юрыстаў. Законы, якія больш не адпавядалі  змяніўшымся ўмовам, былі выкінуты. Так, у зборы адсутнічаюць законы, якія закраналі царкоўныя пытанні і накіраваныя на дыскрымінацыю арыянства. Былі выключаны і некаторыя састарэлыя артыкулы пра сенатарскае званне, а да іншых былі дададзены растлумачэнні, моцна змяняўшыя іх сэнс. Амаль да ўсіх законаў былі далучаны тлумачэнні,  часта ўзятыя з досыць старажытных юрыдычных крыніц  і ў некаторых выпадках нават радыкальна  мадыфікавалі само ўтрыманне артыкулаў. Верагодна, 2 лютага 506 года  Рымскі Закон Вестготаў быў апублікаваны перад зборам артадаксальных  біскупаў  і шляхетных рымлян.

Залаты трэмміс Аларыха II

Складанне гэтага кодэкса не варта прымаць за нейкую саступку Аларыха II у адносінах да рымскага насельніцтва. Хутчэй яно з'явілася следствам суверэннага права вестгоцкага караля. Збор Аларыха II адыграў вялікую ролю ў будучым лёсе рымскага права ў Заходняй Еўропе; на працягу некалькіх стагоддзяў рымскае права было вядома толькі ў той форме, якую надалі яму прававеды вестгоцкага  караля. Пад уладай вестготаў рымляне жылі ў вельмі спрыяльных умовах. Гэта, першым чынам, адносіцца да найнізкіх пластоў насельніцтва, якія ў Рымскай імперыі былі прыгнечаны надзвычай цяжкімі падаткамі.

У адрозненне ад Эйрыха,  які пераследваў каталікоў,  яго пераемнік Аларых II, прынамсі, да канца свайго кіравання, праводзіў іншую царкоўную палітыку, што абяцала вялікія поспехі.  У нас  няма дадзеных  пра першыя гады яго валадарання.  І, тым  не менш,  выданне Рымскага Закона Вестготаў азначала вызначанае паляпшэнне становішча для артадаксальнай царквы, бо ў кодэкс  была ўключана тая частка рымскіх імператарскіх законаў,  якая ўсталёўвала яе статут. Гаворка ішла пра узаконьванне юрыдычнага становішча царквы. Для характарыстыкі царкоўнай палітыкі  Аларыха II характэрна,  што ён не дазволіў увесці ў Рымскі Закон Вестготаў 17-ю навэлу Валентыніана III;  у ёй імператар на дзяржаўным узроўні санкцыянуе вярхоўную ўладу папскага пасаду над гальскай царквой. У гэтым выразна выяўляецца  намер Аларыха II ператварыць артадаксальную царкву вестгоцкай дзяржавы ў адасобленую царкву і ахаваць яе ад старонняга ўплыву.

Агдскі сабор

У верасні 506 года  ў Агдзе адбыўся сабор артадаксальнай царквы каралеўства вестготаў, у якім прыняло  удзел 24 біскупа. Хоць адсутнічалі біскупы з іспанскай часткі дзяржавы, мы можам казаць пра тое, што гэта быў дзяржаўны сабор: першы ў германскай дзяржаве, бо біскупы Франкскай дзяржавы  сабраліся толькі ў 511 годзе  ў Арлеане, а біскупы краіны бургундаў - у 517 годзе. Паседжанні сабора вёў Цезарый Арльскі, яшчэ зусім нядаўна які жыў у выгнанні ў  Бардо. Ён быў не толькі незвычайна навуковым чалавекам, уплыў якога на царкоўнае жыццё таго часу немагчыма пераацаніць, але і ў якасці мітрапаліта Арльскага  спадчыннікам традыцыі, якая імкнулася да абмежавання рымскага ўплыву на гальскую царкву, бо высілкі Аларыха II, накіраваныя на стварэнне незалежнай вестгоцкай царквы, супадалі з патрабаваннямі Цезарыя, апошні мог нават спадзявацца заняць месца першага патрыярха артадаксальнай царквы дзяржавы вестготаў. Пастановы сабора адносіліся да ўрэгулявання практычных пытанняў царкоўнага жыцця;  пры гэтым выкарыстоўваліся і раннія царкоўныя юрыдычныя крыніцы, першым чынам збор канонаў з Арля.

І ўсё ж царкоўная палітыка, пачатая выданнем Рымскага Закона Вестготаў і працягнутая Агдскім саборам, ні да чаго не прывяла. Развал Тулузскай дзяржавы перашкодзіў правядзенню запланаванага на 507 год дзяржаўнага сабора, які павінен быў адбыцца ў Тулузе і ў якім павінны былі ўдзельнічаць і іспанскія біскупы.

Значэнне ўсёй палітыкі Аларыха II складаецца ў тым, што ён распачаў шырока задуманую спробу інтэграваць артадаксальнае насельніцтва ў вестгоцкую  дзяржаву. Гэта кажа пра тое, што Аларых II ні ў якім разе не быў слабым  ці малаважным кіраўніком. Ён праводзіў у  жыццё зусім новую канцэпцыю ўнутрыпалітычнага развіцця, мэтай якой было ўсталяванне гарманічных узаемаадносін паміж артадоксамі-рымлянамі і арыанамі-вестготамі. Кароль намерваўся кіраваць абаімі плямёнамі на абсалютна раўнапраўных началах. Перамогі франкаў перапынілі гэты шматспадзеўны працэс.

Аларых II  кіраваў 22 гады.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Эйрых - кароль вестготаў  - 484 - 507

Пераемнік: Гезалех

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ГЕЗАЛЕХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Гезалех - кароль вестготаў, кіраваў у 507 - 511 гадах. Пазашлюбны сын караля Аларыха II, народжаны яму наложніцай.

Становішча ў Галіі пасля бітвы пры Пуаць’е

З прычыны бесперапыннага ціску франкаў пасля бітвы пры Пуаць’е вестготы вырашылі абвясціць каралём Гезалеха. Яго сводны брат Амаларых, унук Тэадарыха Вялікага, тады быў яшчэ дзіцем і таму не мог кіраваць абаронай. Аднак Гезалех хутка выявіў сваю недзеяздольнасць. Гундабад, кароль бургундаў, які заключыў звяз з франкамі, захапіў Нарбонну, найважны горад вестгоцкага каралеўства. Вестготы атрымалі страшную паразу. У Паўднёвай Галіі супрацівіцца варожым нападам працягваў толькі Арль. Тулуза была занята франкамі і бургундамі ў 508 годзе пасля зацятых баёў. Нікчэмны, вядомы толькі сумным лёсам і баязлівасцю, як пра яго кажа Ісідар Севільскі, Гезалех бег у Барселону.

Умяшанне остготаў

Тэадарых Вялікі, спачатку  прызнаўшый Гезалеха, з-за бесперапынных няўдач вестгоцкага караля, звярнуўся супраць яго. Ускладненне сітуацыі на паўночных межах дзяржавы остготаў і грозная дэманстрацыя візантыйскага флота ў берагоў Італіі перашкодзілі яму своечасова выступіць на дапамогу саюзнікам-вестготам. Але ўжо ў 508 годзе  остгоцкае войска пад началам Іббы рушыла ў Праванс і зняло аблогу з Арля. Услед за тым Ібба павёў войскі на Нарбонну, якая  і была адбіта ў ворагаў у 509 годзе. Верагодна, тады ж была знята аблога з Каркассона,  у якім, хутчэй за ўсё, атуліўся Амаларых. Пасля таго як яшчэ адно войска остготаў напала на Бургундыю, быў складзены мір. Яго ўмовы прадугледжвалі захаванне status quo. Праванс стаў прэфектурай остгоцкага каралеўства. Франкі ўтрымалі заваяваныя імі вобласці Аквітаніі са старажытнай сталіцай Тулузай. Тым самым вестготы страцілі вобласці, перададзеныя ім па дамове 418 года. У пераможаных засталася толькі вузкая палоска зямлі на беразе Міжземнага мора з гарадамі Арлем, Агдам, Без'е, Каркасанам і Нарбонай, гэта значыць тэрыторыі, заваяваныя вестготамі толькі ў другой палове V стагоддзя. Мяжа працягнулася паўночней Каркасона, з-за якога, пасля, вяліся частыя баі. Нягледзячы на інтэнсіўныя спробы абодвух бакоў змяніць памежную лінію, яна заставалася ў нязменным выглядзе амаль два стагоддзі.

Уцёкі і смерць Гезалеха

Остгоцкае войска рушыла на Барселону, дзе Гезалех дагэтуль знаходзіўся ў поўнай бяздзейнасці. Падобна, сярод вестготаў з'явілася апазіцыя каралю, які ў 510 годзе  загадаў забіць графа Гоэрыха. Гэтага графа,  варта атаясамляць з тым самым Гоэрыхам,  якому ў 506 годзе было даручана давесці  Рымскі Закон Вестготаў  да  суддзяў.  Остготы выгналі Гезалеха, не натыкнуўшыся на сур'ёзны супраціў.  Ён  бег да вандалаў, бо іх кароль Тразамунд тады знаходзіўся ў напружаных адносінах з Тэадарыхам Вялікім. Зрэшты, Тразамунд не адважыўся аказаць ваенную дапамогу прэтэндэнту. І ўсёткі Гезалех атрымаў буйную грашовую субсідыю і адправіўся з грашыма ў Паўднёвую Галію. Падтрымка Гезалеха да крайнасці абвастрыла остгоцка-вандальскія  адносіны, і Тразамунд злічыў неабходным накіраваць Тэадарыху ліст  са сваімі выбачэннямі. У 511 годзе Гезалех паспрабаваў са сваімі прыхільнікамі здзейсніць напад на Іспанію. Атрымаўшы паразу  ад Іббы пад сценамі Барселоны, ён захацеў схавацца ў землях бургундаў. Але на шляху  да Гундабада, на тым беразе Дзюранса, яго ўзялі ў палон і каралі смерцю  як мяцежніка. Аднак Ісідар Севільскі не паведамляе, бургунды ці вестгоцкія  вартаўнікі  злавілі і забілі няшчаснага вестгоцкага караля.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Аларых II - кароль вестготаў  - 507 - 511

Пераемнік: Амаларых

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АМАЛАРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Амаларых (стара-гермаў. - "Кароль Амалаў") - кароль вестготаў, кіраваў у 511 - 531 гадах. Сын Аларыха II. Пасля смерці бацькі пяцігадовы Амаларых выратаваўся ўцёкамі ў Іспанію. У 508 годзе  на дапамогу Амаларыху з'явілася моцнае остгоцкае войска, пасланае яго дзедам Тэадарыхам Вялікім;  яно ўтрымала франкаў ад  далейшых заваёў і выратавала частку вестгоцкіх  валадарстваў  у паўднёвай Галіі.

Вестготы пад уладай Тэадарыха Вялікага

Зараз дзяржава вестготаў апынулася пад вярхоўнай уладай остгоцкага караля. То, што Тэадарых Вялікі быў фактычным і юрыдычным кіраўніком вестгоцкага  каралеўства, пацвярджаецца спісамі вестгоцкіх каралёў, у якіх Тэадарыху адводзіцца 15 гадоў кіравання (511 - 526), а яго ўнуку Амаларыху - 5 гадоў (526 - 531). Не цалкам зразумела юрыдычнае абгрунтаванне кіравання Тэадарыха. У дадзеным выпадку не можа ісці гаворкі пра апякунства, як мяркуе Пракоп Кесарыйскі, бо законным каралём тады лічыўся б Амаларых. Але ён быў абвешчаны каралём толькі пасля смерці дзеда ў 526 годзе, хоць па вестгоцкім законам ён меў права прыступаць да кіравання дзяржавай з 15 гадоў, гэта значыць прыкладна ў 517 годзе. Імкненне да, як мага,  больш цеснага зліцця остгоцкай  і вестгоцкай  дзяржаў выявілася і ў тым, што Тэадарых Вялікі загадаў перавесці з Каркасона ў Равенну частку  каралеўскай скарбніцы,  якая не патрапіла ў рукі франкаў. Не цалкам ясна, якія матывы заахвоцілі Тэадарыха Вялікага зняважыць свайго ўнука і падпарадкаваць сабе роднае каралеўства Амаларыха. Верагодна, пасля таго, як яго палітыка раўнавагі  пала пад ударамі франкаў у 507 годзе, ён захацеў пашырыць сферу сваёй улады. Магчыма, канчатковай мэтай Тэадарыха было утварэнне гоцкай звышдзяржавы і аднаўленне адзінства остготаў і вестготаў.  І насамрэч абодва племя тады аб'ядналіся ў адно. Дзяржавай вестготаў кіравалі ўпаўнаважаныя Тэадарыха. Мабыць, спачатку кіраўніцтва ажыццяўляў Ібба, а ў 523 - 526 гадах крыніцы паведамляюць нам пра остгоцкіх службоўцах Ліувірытэ  і Ампелія. Вельмі высокае становішча, хоць і з невыразнымі функцыямі, займаў Тэудыс, збраяносец Тэадарыха Вялікага.

Падзеі пасля смерці Тэадарыха Вялікага

Аднак пасля смерці Тэадарыха цесная сувязь паміж дзвюма галінамі гоцкага племя перапынілася зноў. Вестготы абвясцілі каралём Амаларыха. Пракоп паведамляе, што пасля смерці караля остготаў адбыўся падзел  дзяржавы паміж Амаларыхам і Аталарыхам, сынам дачкі Тэадарыха Амаласунты. Пры гэтым вобласці да ўсходу ад Роны вызначана дасталіся остготам. Амаласунта, якая кіравала равеннскім урадам за непаўналетняга Аталарыха, вярнула вестготам іх каралеўскую скарбніцу.  З  гэтага відаць, што яна не была ўключана ў казну остгоцкіх каралёў.

Відаць,  Амаларых разумеў, што смерць Тэадарыха Вялікага прывядзе да паслаблення  магутнасці остготаў.  Усведамляючы,  што  не варта больш  чакаць дапамогі з Равенны,  ён  імкнуўся, і не без поспеху, да наладжвання хаўрусніцкіх адносін са сваімі  найнебяспечнымі супернікамі, франкамі, і з гэтай мэтай  жаніўся на дачцы Хлодвіга Хлодэхільдзе (Клатыльдзе).  Аднак перашкодамі, якімі  вестгоцкі кароль чыніў сваёй жонцы,  якая прытрымлівася каталіцкай веры, ён падаў яе брату Хільдэберту нагоду  да нападу. Рыгор Турскі  піша: «Часто, когда она шла в святую церковь, он приказывал бросать в неё навоз и различные нечистоты и, наконец, говорят, он так её жестоко избил, что она переслала брату платок, пропитанный её кровью».   Пра то, што Амаларых дрэнна абыходзіўся са сваёй жонкай, не дазваляў ёй здзяйсняць звыклыя абрады і што з-за гэтага ўспыхнула вайна паміж готамі і франкамі,  піша і Пракоп Кесарыйскі. Хільдэберт вырашыў адпомсціць за сястру. Паводле Сарагоскай хронікі, у 531 годзе Хільдэберт распачаў паход у Септыманію (паўднёвая частка Галіі),  і разбіў вестготаў у бітве пад Нарбонай. Зняважаны ўсімі,  Амаларых  быў забіты. Па паведамленні Сарагоскай хронікі,  Амаларыха забіў франк па імі Бессон у Барселоне. Магчыма,  гэта быў дружыннік франкскай жонкі Амаларыха. Паводле ж Ісідара Севільскага,  ён быў забіты ўласнымі ваярамі. Рыгор Турскі  малюе справу так: забойства было здзейснена невядомым франкам непасрэдна пасля бітвы пры Нарбоне. Ён кінуў у Амаларыха дзіду, калі той спрабаваў атуліцца ў царкве.

Хільдэберт I забраў сястру і яе багаты пасаг, але па дарозе на радзіму Хлодэхільда невядома ад чаго памерла. У выніку гэтага паходу Хільдэберт атрымаў некаторыя вестгоцкія  землі ў Паўднёвай Галіі. Звычайна гаворка ішла пра Радэзе, але, як здаецца, тады ж франкскімі сталі і некаторыя іншыя землі, бо Пракоп кажа пра ўсеагульны зыход вестготаў са страчаных абласцей. На іх засталася толькі малаважная частка найнізкага пласта вестгоцкага  грамадства.

Аднак, як здаецца, становішча артадаксальнай царквы пры Амаларыхе было даволі спрыяльным. То, што Амаларых з неўхваленнем ставіўся да веравызнання сваёй жонкі Хлодэхільды, ніяк не адбілася на артадоксах. Імкненне Аларыха II да утварэння  асобнай вестгоцкай царквы таксама не знайшло працягу  ў палітыцы  яго пераемнікаў.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Гезалех - кароль вестготаў - 507 - 531

Пераемнік: Тэудыс

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТЭУДЫС

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тэудыс (у Рыгора Турскага  ён названы Тэода; таксама вядомы як Тэадарых III) - кароль вестготаў, кіраваў у 531 - 548 гадах. Остгот, збраяносец Тэадарыха Вялікага,  які быў прыстаўлены апошнім  да свайго ўнука Амаларыха, пасля згубы свайго зяця Аларыха ў 507 годзе.

Прыход да ўлады

Ў канцы 531 года  пасля забойства Амаларыха і  доўжыўшагася некалькі месяцаў перыяду міжцарства каралём стаў Тэудыс, што здолеў стварыць сабе досыць незалежнае становішча яшчэ пры Тэадарыху  Вялікім. Ён жаніўся на шляхетнай рымлянцы з Іспаніі, якая валодала значным станам; на прыбыткі ад яе земляў ён мог утрымоўваць прыватнае войска ў 2000 ваяроў. І ўсёткі гэта абранне каралём вестгоцкай дзяржавы остгота прыцягвае адмысловую  ўвагу і можа расцэньвацца, як вынік палітыкі паразумення, якая праводзілася Тэадарыхам Вялікім.

Войны з франкамі

Тэудыс перанёс сталіцу з Нарбоны ў Барселону. Адразу пасля ўсшэсця на пасад Тэудыс пачаў барацьбу з франкамі. Мы пазнаём пра баі ў вобласці Родэза і  Без'е. Зрэшты, падрабязнасці гэтых падзей невядомыя. Відаць, ваенныя дзеянні не прынеслі рашучай перавагі ніводнаму  з бакоў.

Праз дзесяць гадоў паміж вестготамі і франкамі ўспыхнула новая вайна. У 541 годзе  каралі франкаў Хільдэберт I і Хлотар I з незлічонымі сіламі спустошылі Тарраконскую правінцыю, узялі Памплону і рушылі паходам на Сарагосу, аблажылі горад, але не дамагліся поспеху. Пасля гэтага франкі, абцяжараныя  здабычай павярнулі зваротна. Вестгоцкі  герцаг Тэудыгізел перакрыў горныя праходы ў Пірэнэях  і, да ўласнага здзіўлення, разграміў войска франкаў. Але франкі падкупілі вестгоцкага  вайскавода і ён даў варожым атрадам праход на перыяд у адзін дзень і адну ноч. Тэудысу атрымалася нагнаць і знішчыць толькі ар'ергард франкаў.

Ваенныя канфлікты з візантыйцамі

Найважнай падзеяй кіравання Тэудыса стала пераарыентацыя вестгоцкай палітыкі. Калі дагэтуль,  на пярэдні план выходзіла варожасць з франкамі, і з прычыны гэтага асаблівую  ўвагу  кіраўнікі вестготаў надавалі паўночным абласцям каралеўства, то зараз у поле зроку вестгоцкіх каралёў трапляе  застаўшаяся наперш у недаглядзе Паўднёвая Іспанія. Ваенныя  дзеянні супраць Сеуты паказваюць, што Бетыка, да нядаўняга часу якая карысталася фактычнай незалежнасцю, была ўлучана ў склад вестгоцкай дзяржавы.

Візантыйскі імператар Юстыніян I у 533 годзе  падрыхтаваў паход супраць дзяржавы вандалаў, якой  кіраваў тады кароль Гелімер, і які,  відаць, уступіў у перамовы з Тэудысам: ён збіраўся бегчы з каралеўскай скарбніцай у Іспанію. Пасля заваёвы вандальскай дзяржавы візантыйцы набылі апорныя пункты на афрыканскім узбярэжжы, сярод іх Сеуту на беразе Гібралтарскага праліва. У законе пра арганізацыю афрыканскай прэфектуры прэторыі  Юстыніян прадпісаў паставіць у Сеуце гарнізон на чале з асабліва надзейным кашталянам, каб назіраць за пралівам і неадкладна паведамляць аб усіх падзеях у дзяржавах вестготаў і франкаў. Для забеспячэння паскоранай дастаўкі паведамленняў у Сеуце былі пастаўлены драмоны, хуткія баявыя галеры.  У горадзе  былі пабудаваны магутныя ўмацаванні. Балеарскія  выспы, раней якія належалі вандалам, таксама былі заняты візантыйцамі. Тым  самым Юстыніян,  з усёй відавочнасцю,  пачынаў  сваю  цікавасць да заходнееўрапейскіх земляў. Тэудыс паспрабаваў прадухіліць навісшую над яго краінай пагрозу і паслаў войскі, якія адбілі Сеуту ў візантыйцаў. Аднак вестготы не змаглі выстаяць перад нападам імператарскага войска і зноў страцілі гэты найважны горад (534 год). Новая спроба захапіць горад у 547 годзе  правалілася. Спачатку вестготы люта  штурмавалі крэпасць. Аднак на наступную нядзелю яны адклалі зброю, каб не паганіць святы дзень бітвай. Выкарыставаўшы гэту магчымасць, візантыйцы напалі на нічога не падазраваўшых вестготаў і атачылі  іх войска, заціснуўшы паміж морам і зямлёй, так што ніводны чалавек не змог пазбегнуць наступнай бойні.

Остготы, якія ў тыя ж гады  ваявалі з візантыйцамі, спрабавалі ўцягнуць у вайну Тэудыса.  Пасля ўзяцця Равенны Велісарыем і паланення караля Віцігеса остготы абвясцілі каралём Ільдэбада (540 год), прычым вырашальную ролю адыграла яго сваяцтва з Тэудысам. Остготы спадзяваліся, што яму атрымаецца заахвоціць караля вестготаў адправіць ім на дапамогу свае войскі.

Больш цеснае збліжэнне з раманскім насельніцтвам

Тэудыс імкнуўся сцерці адрозненні паміж гоцкім і раманскім насельніцтвам сваёй дзяржавы. Ён далучыў да свайго імя імператарскае імя Флавій. Тым самым кароль заяўляў пра сваю прыналежнасць да імператарскага роду Флавіяў, з якім ён усталяваў сваё фіктыўнае сваяцтва. Першы крок у гэтым кірунку быў зроблены і ў заканадаўчай дзейнасці; Тэудыс выдаў закон пра судовыя выдаткі, аднолькавыя  як для рымлян, так і для готаў.

Забойства Тэудыса

Тэудыс кіраваў 17 гадоў. Улетку 548 года Тэудыс быў забіты ў палацы ў Севіллі адным чалавекам, які доўгі час прыкідваўся вар'ятам, ашукваючы караля. Майстэрска малюючы вар'яцтва, ён закалоў кіраўніка. Зрынуты раненнем, Тэудыс стрымаў сваю гнеўную душу. Сцякаючы крывёй, ён прымусіў сваіх прыхільнікаў даць клятву, што забойцу не пакараюць смерцю, сказаўшы, што гэта справядлівая адплата за забойства яго вайскавода.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Амаларых - кароль вестготаў - 531 - 548

Пераемнік: Тэудыгізел

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТЭУДЫГІЗЕЛ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тэудыгізел. Гравюра XVIII стагоддзя

Тэудыгізел  (стара-гермаў. - "Заклад  народа";  лат. Theudiselus;  па Ярдану - Тыудыгіслоза,  па Ісідару - Тэадыскл)  -  кароль вестготаў, кіраваў у 548 - 549 гадах.  Пераемнік Тэудыса, пры якім  быў начальнікам  войска. Падчас нападу франкскіх каралёў Хільдэберта I і Хлотара  I на валадарствы Тэудыса, Тэудыгізел, атрымаўшы ад франкаў подкуп,  здрадліва даў ворагам сысці праз пірэнэйскія цясніны з велізарнай здабычай, хоць лёгка мог іх знішчыць (542 год).

Стаўшы каралём, Тэудыгізел, у якасці дбайнага арыаніна, пераследваў прыхільнікаў артадаксальнай (каталічаскай) царквы.  Ён публічна паганіў сямейную сувязь шматлікіх магнатаў і вырашыў іх забіць. Аднак,  ён быў апярэджаны групай змоўшчыкаў і сам быў забіты на прошаным балі ў Севіллі. Калі  ён баляваў, са сваімі сябрамі, і ад  душы весяліўся, раптам загаслі свяцільні, і ён загінуў, лежачы за сталом, ад мяча сваіх ворагаў (кастрычнік 549 года). У дадзеным выпадку чыннікам замаху, відаць, была асабістая помста.

Тэудыгізел кіраваў 1 год, 6 месяцаў і 13 дзён.  Існуе здагадка пра тоеснасць вестгоцкага  караля Тэудыгізела і сына остгоцкага караля Тэадахада Тэудэгіскла.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Тэудыс - кароль вестготаў - 548 - 549

Пераемнік: Агіла I

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АГІЛА I

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Каралеўства вестготаў у VI ст.

Агіла I - кароль вестготаў, кіраваў у 549 - 554 гадах.

Напад на Кардову

Звесткі пра кіраванне Агілы вельмі бедныя. У першыя гады пасля свайго ўсшэсця на пасад  ён спрабаваў заваяваць Кардову  (550 год). Гэты найважны горад, мабыць, які усё  яшчэ захоўваў сваю незалежнасць, хоць нічога не вядома ні пра яго гісторыю, ні пра яго ўнутраны лад. Гоцкі напад скончыўся паразай войскаў Агілы. На полі бою, разам са значнай часткай войска, застаўся сын караля, і па некаторых звестках, у рукі жыхароў Кардовы патрапіла нават каралеўская скарбніца. Пераможаны Агіла бег у страху ў Мерыду.

Паўстанне Атанагільда і ўварванне візантыйцаў

Праз некаторы час у Севіллі ўспыхнула паўстанне, на чале якога ўстаў Атанагільд. Спроба Агілы задушыць мяцеж прывялі  да новага правалу. Тым не менш, здаецца, што наступныя бітвы працякалі няўдала ўжо для Атанагільда, бо ён быў змушаны звярнуцца з просьбай пра дапамогу да Юстыніяна I. Хоць вайна супраць остготаў у Італіі яшчэ не была завершана, візантыйскі імператар вырашыўся ўмяшацца ў іспанскія падзеі. Юстыніян склаў з Атанагільдам дамову, утрыманне якой  застаецца для нас невядомым. Візантыйскае войска пад началам Ліберыя ў 552 г. заняла паўднёвае ўзбярэжжа Іспаніі. Ліберый быў лепшым знаўцам вестгоцкіх справаў, якімі толькі размяшчаў Юстыніян. Ён адбываўся з рымскага сенатарскага роду і да 529 года  кіраваў адноўленай гальскай прэфектурай прэторыі, у сферы юрысдыкцыі у  якую, верагодна, уваходзіла і Іспанія. У гоцкай вайне Ліберый займаў камандную пасаду ў войску. Яшчэ тады (550 год) пра яго казалі, як пра высокадаравітага дзеяча;  да  часу іспанскай экспедыцыі  яму было, прыкладна,  90 гадоў.  Калі  Юстыніян звярнуўся да паслуг гэтага старца,  прызначыўшы яго кіраўніком важнага ваеннага прадпрыемства, хоць яшчэ ў 550 годзе  ён вызваліў яго ад усіх займаных пастоў па старасці гадоў, то чыннікі  такога рашэння варта шукаць вылучна ў палітычных  мэтах імператара.  Хутчэй за ўсё, ён меркаваў, што з'яўленне Ліберыя падзейнічае, як  значнае прапагандысцкае дзеянне, бо ён быў добра вядомы ў Іспаніі.

Ліберый разбіў войскі Агілы, захапіў шэраг гарадоў па Міжземнаморскім узбярэжжы і ўсярэдзіне краіны і вярнуў паўднёвую Іспанію (Бетыку - Андалузію) пад уладу імператара. Неўзабаве пасля таго як Ліберый высадзіўся на іспанскім узбярэжжы, сітуацыя зноў змянілася: у 554 годзе  Агіла быў забіты ў Мерыдзе,  абурыўшыміся салдатамі, а яго ранейшыя прыхільнікі далучыліся да Атанагільда, які зараз імкнуўся пазбавіцца  ад сваіх візантыйскіх саюзнікаў.

Агіла кіраваў 5 гадоў, 6 месяцаў, 13 дзён.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Тэудыгізел - кароль вестготаў  - 549 - 554

Пераемнік: Атанагільд

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

АТАНАГІЛЬД

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Каралеўства вестготаў у 560 г.

Атанагільд - кароль вестготаў, кіраваў у 551 - 567 гадах. Узышоў на пасад з дапамогай візантыйскага імператара Юстыніяна I, але ў далейшым спрабаваў пазбавіцца ад візантыйскай апекі. Быў адважным і энергічным каралём.

Звяз з франкамі

Хоць яму і атрымалася адбіць Севіллю, напад на Кардову скончыўся правалам. Каб мець магчымасць накіраваць усе свае сілы на выгнанне візантыйцаў, Атанагільд  удалай шлюбнай палітыкай забяспечыў сабе мір  з франкамі.  Яго дачка ад каралевы Госвінды (Госвінта) Брунгільда (Брунегота) стала жонкай караля  Сігіберта I.  Да самай сваёй смерці ў 613 годзе  гэта дзіўна здольная і палітычна адораная жанчына панавала на палітычнай сцэне Франкскай дзяржавы.  Брат  Сігіберта Хільперык I  жаніўся на сястры Брунгільды  Галсвінтэ,  але гэты звяз апынуўся недаўгавечным, і неўзабаве дачка вестгоцкага караля была забіта (568 год).

Атанагільд і Візантыя

Сёння нялёгка акрэсліць межы тэрыторыі, занятыя  візантыйцамі ў Іспаніі. Ці ўваходзілі ў зону візантыйскага панавання Кардова і Севілля, не цалкам ясна. Верагодна, што абодва гарады карысталіся незалежнасцю. У такім разе мы павінны ўлічваць існаванне ў Бетыке трох палітычных сіл:  візантыйцаў у прыбярэжных абласцях, аўтаномных гарадоў Кардовы і Севіллі ў даліне Гвадалквівіра і вестготаў у глыбіні краіны. Тым не менш, гэта гіпотэза губляе праўдападобнасць, калі мець на ўвазе, што Севіллю страціў Атанагільд.  У нас няма ні наймалой нагоды меркаваць, што гэта адбылося ў выніку паўстання мясцовага насельніцтва. Значна больш верагодным здаецца, што горад занялі візантыйскія саюзнікі Атанагільда. Пра захоп шырокай часткі ўнутранай Андалузіі візантыйцамі кажа і яшчэ адзін факт: на 3-ім Таледскім саборы не былі прадстаўлены біскупы Кардовы, Эсіхі, Кабры, Мартоса, Ла Гвардыі і Гранады. Бо ў астатнім на гэтым саборы прысутнічаў амаль увесь вестгоцкі  епіскапат, адсутнасць шасці біскупаў,  з даволі невялікай вобласці,  здаецца асабліва характэрным. Вестготам тады прыналежала толькі Кардова, большасць іншых гарадоў, відаць, былі пад уладай візантыйцаў.  З упэўненасцю,  можна сказаць, што візантыйскім было ўзбярэжжа ад Картахены да Малагі, а, акрамя таго, гарады Медына-Сідонія і Хігонса (да поўначы ад Медыны-Сідоніі).

Атанагільд кіраваў захопленым каралеўствам 15 гадоў і 6 месяцаў (па іншых паведамленнях, - 14 гадоў) і калі ў 567 годзе  ён памёр натуральнай смерцю ў Таледо, дзяржава вестготаў апынулася ў вельмі цяжкім становішчы.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Агіла I -  кароль вестготаў - 554 - 567

Пераемнік: Ліува I

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ЛЕАВІГІЛЬД

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Леавігільд - кароль вестготаў, кіраваў у 568/569 - 586 гадах. Брат Ліувы I і яго суправіцель у 568/569 - 571/572 гг.

Хоць Леавігільд меў ад першага шлюбу з Феадосіяй з Картахены двух сталых сыноў Херменегільда (Герменегільд) і Рэккарэда, ён, з мэтай умацаваць свае правы на пасад, жаніўся на ўдаве караля Атанагільда каралеве Госвінтэ (Гунсвінтэ).

Становішча ў краіне напачатку кіраванні Леавігільда

Ў яго кіраванне для вестготаў надышлі цяжкія часы. З усіх бакоў пагражалі небяспечныя ворагі: франкі, свевы, візантыйцы; апошнія, якія вызнаюць артадаксальнае хрысціянства, заснаванае на Нікейскім знаку веры, знаходзілі адкрытых і таемных саюзнікаў у раманскім насельніцтве краіны. Леавігільд энергічна і ўмела ўзяўся за абарону свайго пасаду.  Ужо  напачатку свайго валадарання Леавігільд прыступіў да правядзення энергічных мер, накіраваных на ажыццяўленне таго, што можна назваць яго палітычнай праграмай: "Ён аднавіў краіну готаў, зменшаную ў выніку розных мецяжоў, у яе ранейшых межах". Пры гэтым ён, верагодна, з самага пачатку імкнуўся аб'яднаць пад сваёй уладай увесь  Пірэнэйскі паўвостраў.  Гэта праграма мела на ўвазе разлютаваную барацьбу, як з унутранымі, так і з вонкавымі ворагамі.

Для падаўлення мяцежных магнатаў  і сялянскіх паўстанняў Леавігільд абапіраўся на каралеўскіх дружыннікаў (букцеллярыяў  і сайонаў), а таксама на народнае апалчэнне, якое складалася з вольных вестготаў. За сваю службу яны атрымлівалі ад караля зямельныя падараванні. Каралеўскія валадарствы ўтварыліся з імператарскіх даменаў у цэнтры краіны  і Бетыке і папаўняліся за кошт канфіскацый у мяцежных магнатаў.  Імкненне Леавігільда павялічыць значна  знясіліўшыйся пры яго папярэдніках фонд каралеўскіх земляў і стала адным з чыннікаў паходаў супраць каралеўства  свеваў  і візантыйскіх валадарстваў у Іспаніі.

Пашырэнне меж

Каралеўства вестготаў у 586 г.

Першымі крокамі новага караля сталі дзеянні супраць найнебяспечнага суперніка, візантыйцаў.  Хоць у 570 годзе  ён не змог зрабіць нічога  асаблівага і задавальняўся  спусташэннем наваколляў гарадоў Бастэтанія (суч. Басы) і Малацітана (суч. Малагі),  самі  гарады ён узяць не змог. У 571 годзе  яму атрымалася заняць умацаваны горад  Асідона (суч. Медына-Сідонія).  Гэты важны гандлёвы горад, які прыносіў значныя прыбыткі візантыйскай казне і, акрамя таго, наймоцная крэпасць уваходзіўшая ў сістэму памежных умацаванняў, паўшая ў выніку здрады нейкага Фраміды. Захапіўшы гэты горад уначы і перабіўшы візантыйскіх ваяроў, кароль Леавігільд вярнуў яго пад уладу готаў.

Яшчэ большы поспех чакаў яго ў 572 годзе,  калі ён захапіў найважны горад Кардуба (суч. Кардова).  У VI веку Кардова паўстала  супраць готаў  і стала незалежным горадам, хоць, верагодна, і злучаным саюзнымі адносінамі з візантыйцамі. Няўдалыя спробы заваяваць яе прадпрымалі папярэднікі Леавігільда, вестгоцкія  каралі Агіла I і Атанагільд, але беспаспяхова. Кардова, як і Медына-Сідонія, патрапіла ў рукі вестготаў уначы. Неўзабаве пад уладу Леавігільда патрапілі крэпасці і гарады ў наваколлях Кардовы; вялікая колькасць сялян вярнулася пад уладу готаў.

Каралі Леова I і Леавігільд

Тым часам памёр брат Леавігільда Ліува I - кароль Нарбоннскай Галіі (Септыманіі). Яго землі адышлі Леавігільду. Пасля таго як Леавігільд зацвердзіўся ў паўднёвых землях, ён звярнуўся да Паўночнай Іспаніі, дзе ўсё яшчэ захоўвалі сваю незалежнасць плямёны саппаў  і кантаўраў.  Вобласць саппаў, якая размяшчалася, відаць, недалёка ад Саламанкі, з гэтага часу была цалкам улучана ў склад вестгоцкай дзяржавы. Кантаўрамі  кіравала знаць,  прадстаўнікі якой час ад часу сыходзіліся на зборы.  Іх сталіца  Амайя  (прав. Бургос)  была  занята Леавігільдам  у 574 годзе.  Іх землі  былі спустошаны, і  далучаны да Вестгоцкай дзяржавы.

Палітыка, накіраваная на пашырэнне дзяржаўных меж, прывяла ў 575 годзе да падначалення  Аспідыя,  датуль  які захоўваў незалежнае становішча ў "арэгенскіх гарах" (не паддаючая  ідэнтыфікацыі мясцовасць на паўночным захадзе Іспаніі).  Па ўсёй бачнасці, ён быў чымсьці накшталт мясцовага царка, бо Леавігільд прывёз у краіну вестготаў і  яго сям'ю, і яго казну. У мэтах умацавання каралеўскай улады, сыны Леавігільда ад памерлай жонкі Феадосі - Херменегільд і Рэккарэд -  былі прызначаны кіраўнікамі захопленых земляў і сталі суправіцелямі караля.

Затым Леавігільд прыступіў да заваявання дзяржавы свеваў. Пасля шэрагу поспехаў ён склаў з каралём  Міро часовае перамір'е. Чыннікі, якія выклікалі спыненне гэтага прадпрыемства,  засталіся невядомымі. У 577 годзе  Леавігільд  зноў звярнуў свае позіркі на поўдзень. У памежнай паласе паміж вестгоцкай  дзяржавай і  Візантыяй захоўвала сваю незалежнасць мясцовасць пад назвай Араспеда,  якая размяшчалася, верагодна, у вярхоўях Гвадалквівіра. Леавігільд захапіў гэту  краіну, відавочна, якая знаходзілася пад кіраваннем шляхты. Пасля таго, як у Араспеду ўвайшлі войскі Леавігільда, у горадзе ўспыхнула паўстанне гарадскіх нізоў, якое, зрэшты, было з лёгкасцю задушана.

Унутраная палітыка

Руіны  Рэкаполіса

Тым самым былі выкананы найважныя пункты палітычнай праграмы Леавігільда, тым больш  што ў той жа час ён паспяхова змагаўся са сваімі ўнутранымі ворагамі.  Абапіраючыся на найнізкія класы народа, ён здолеў у значнай ступені скараціць магутнасць мясцовых гоцкіх магнатаў, небяспечных ворагаў каралеўскай улады. Тых, што супрацівіліся,  ён караў смерцю;  маёмасць іх пераходзіла ва ўласнасць караля, з прычыны чаго і фінансавае становішча краіны стала папраўляцца.  Пры Леавігільдзе праводзіліся моцныя ганенні на хрысціян-артадоксаў  з боку вестготаў-арыан. Шматлікія былі асуджаны на выгнанне, пазбаўлены маёмасці, знясілены голадам, пасаджаны ў турму, падвергнуты збіванню і загінулі  ад розных пакаранняў. Па словах Рыгора Турскага  зачыншчыцай  жа гэтых пераследаў была Госвінта, на якой, пасля яе першага шлюбу з каралём Атанагільдам,  жаніўся кароль Леавігільд. "Але тая, якая ганьбіла рабоў Божых, сама была затаўравана Божай карай перад усім народам, бо  закрытае  адно яе вока бяльмом,  пазбавіла яго святла, якога пазбаўлены быў і яе розум."

У 578 годзе  ва ўнутраных абласцях Іспаніі кароль заснаваў горад, названы ў гонар яго другога сына,  Рэкаполісам. Гэты горад, закладзены дзесьці ў правінцыі Гвадалахара, павінен быў, верагодна, стаць сталіцай вестгоцкай  дзяржавы.

Разлады ў каралеўскай сям'і

Аднак мірная плынь падзей было парушана старэйшым сынам караля Херменегільдам. Працягваючы палітычны курс  Атанагільда, Леавігільд жаніў яго на Інгундзе (Інгондзе),  дачцэ караля франкаў Сігіберта I, якая з'яўлялася таксама ўнучкай каралевы Госвінты, бо Сігіберт быў жанаты на Брунгільдзе (Брунегоце)  дачцэ  Госвінты і Атанагільда. Планавалася і вяселле Рэккарэда з дачкой Хільперыка I, брата Сігіберта, якую клікалі Рыгунта, але яно не адбылася.

Нягледзячы на свій,  зусім яшчэ юны ўзрост, Інгунда не толькі адмовілася пераходзіць у арыянства, але і спрабавала звярнуць Херменегільда ў праўдзівую веру. У спрэчках, якія выліліся пасля гэтага ў нетрах каралеўскай сям'і, фатальную ролю адыграла каралева Госвінта, фанатычная арыанка. Каб неяк замірыць узніклы канфлікт, Леавігільд вылучыў свайму старэйшаму сыну вобласць з галоўным горадам Севілляй і паставіў там яго ў якасці самастойнага кіраўніка (579 год).

Мяцеж Херменегільда

Ў 579 годзе  Херменегільд падняў у Севіллі паўстанне і перайшоў у артадаксальнае веравызнанне, хутчэй за ўсё, спадзяючыся выкарыставаць у сваіх мэтах падспудную напружанасць паміж артадоксамі і арыанамі.  Раздзіманне канфесійных супярэчнасцяў зрынула вестгоцкую  дзяржаву  ў жорсткі крызіс. Калі дагэтуль уся логіка развіцця вяла да збліжэння і нават зліцця  рымлян і готаў, то зараз над імі выразна навісла пагроза канфрантацыі. Пазіцыя Херменегільда, які прыняў пры вадохрышчы імя Іяан, выразна выяўляецца ў надпісы з Алькалы-дэ-Гвадаіры (правінцыя Севілля): "У другім годзе кіравання нашага спадара, караля Херменегільда, якога пераследвае яго бацька, кароль Леавігільд". Зрэшты, заклік мяцежніка да паслядоўнікаў артадаксальнага хрысціянства выявіць салідарнасць са сваім новым аднаверцам не знайшоў прыкметнага водгуку. Як сучаснік  гэтых падзей Іяан Бікларскі, так і які пісаў праз некалькі дзесяцігоддзяў  Ісідар Севільскі,  кваліфікуюць дзеянні Херменегільда, як мяцеж. Іяан Бікларскі, які пісаў у апошняе дзесяцігоддзе VI стагоддзя, асуджае мяцеж свайго аднаверца-артадокса Херменегільда, бо гэта паўстанне "прычыніла готам і рымлянам больш шкоды, чым варожае нашэсце". Вельмі мала прыхільнікаў Херменегільд знайшоў і сярод артадаксальнага епіскапата. Яго падтрымліваў яго сваяк Ляандр Севільскі, у той час як Масона Мерыдскі, гот па паходжанні, заняў чакальную пазіцыю. То, што пазней Херменегільда сталі шанаваць як пакутніка, варта лічыць вынікам позняга пераасэнсавання, які здзейсніўся пад уздзеяннем антыправаслаўнай палітыкі Леавігільда.

Херменегільд актыўна шукаў саюзнікаў. Ён склаў дамову з візантыйцамі, якім, відаць, перадаў  Кардову. Сваю дапамогу прапанаваў і кароль свеваў  Міро. Хутчэй за  ўсё, існавалі таксама нейкія сувязі з франкскімі сваякамі Інгунды. Так, у падтрымку Херменегільда  выступіў Гунтрамн, кароль Бургундыі, у той час як Хільперык I, з-за сваіх разнагалоссяў з Гунтрамнам, падтрымаў Леавігільда.

Сам Леавігільд, відавочна, спадзяючыся на сяброўскае пагадненне, спачатку не прадпрымаў ніякіх дзеянняў.  У 581 годзе  ён пайшоў паходам на баскаў, магчыма, таксама якія ўступілі ў саюзныя адносіны з Херменегільдам. У выніку частка іх тэрыторыі была заваявана Леавігільдам;  каб умацавацца на гэтых землях, Леавігільд заснаваў "горад Перамогі" - Вікторыакум (цяпер Віторыя).

Толькі ў 582 годзе  ён рушыў супраць свайго сына.  Аблога Севіллі доўжылася звыш  года. Пасля таго як была адбіта спроба караля свеваў  прыйсці на дапамогу абложаным, Херменегільд  бег у Кардову да візантыйцаў (583 год). Тым не менш, падкупіўшы візантыйскага губернатара, Леавігільд вярнуў горад пад сваю ўладу. Херменегільд атуліўся ў царкве і пакінуў яе, толькі атрымаўшы абяцанне, што яго жыццю  нішто не пагражае. Ён быў сасланы ў Валенсію, а пазней у Таррагону, дзе 13 красавіка  586 года  і быў забіты. Пасля Херменегільд быў кананізаваны. Інгунда засталася ў руках візантыйцаў і памерла па шляху ў Канстанцінопаль.

Апошнія гады кіравання

Падначаленне дзяржавы свеваў

Апошнія гады кіравання Леавігільда працяклі адносна спакойна і мірна. Падначаленне каралеўства свеваў  больш не складала ніякіх складанасцяў. Скарыстаўшыся бязладзіцай і барацьбой за пасад, якія наступілі ў Свеўскай  дзяржаве пасля смерці Міро, вестготы ўварваліся на іх тэрыторыю, захапілі караля Аудэку, яго сталіцу і яго скарбы. Палонны кароль быў пастрыжаны ў манахі. Франкі спрабавалі аказаць свевам дапамогу  і паслалі ім гандлёвы флот. Аднак, караблі, якія адплылі з Галіі ў Галісію, былі разрабаваны па загаду  караля Леавігільда, тавары адняты, людзі  забіты, а некаторыя выведзены ў палон. Толькі нешматлікім  з іх нейкім чынам атрымалася выратавацца. Пасля падаўлення вайскаводамі Леавігільда паўстання нейкага  Маларыка, дзяржава свеваў  стала правінцыяй Вестгоцкага каралеўства (585 год).

Вайна з франкамі

Некалькі складаней было зладзіцца з каралём Франкскага каралеўства Бургундыя Гунтрамнам, які паспрабаваў захапіць Септыманію. У 585 годзе  два франкскіх войскі рушылі на Нім і Каркасон. Аднак дрэнна кіраваныя войскі, кіраваныя няздольнымі вайскаводамі, забівалі і рабавалі жыхароў сваёй жа ўласнай краіны, уладкоўвалі пажары, не грэбуючы нават рабаваннем цэркваў і забойствам царкоўных служак. Першае войска дойдучы да Каркасона, увайшло ў яго без усякага супраціву, бо жыхары добраахвотна адчынілі браму. Потым жа, не вядома па якой нагодзе, паміж імі і жыхарамі горада паўстала сутычка, і яны, страціўшы ў гэтай сутычцы свайго вайскавода графа Тэрэнцыола, пакінулі горад.  Ваяры  другога войска  дашлі да Німа, абрабавалі ўсю вобласць, спалілі хаты, выпалілі пасевы, высеклі алівы, пасеклі вінаграднікі, але, не быўшы ў стане прычыніць шкоды жыхарам,  якія схаваліся за сценамі, адправіліся ў іншыя гарады. І  гэтыя  гарады  былі таксама моцна ўмацаваны, цалкам забяспечаны харчам і астатнімі неабходнымі рэчамі, то ваяры, спусташаючы прыгарады гэтых гарадоў, не змаглі пракрасціся ўнутр.

Леавігільд  паслаў супраць іх сына Рэккарэда з вялікім войскам. Войскам Гунтрамна прыйшлося перайсці да абарончых дзеянняў і адступіць. Адступ праходзіў па тэрыторыях  імі  ж самімі разрабаванымі  і  спаленымі  пры наступе, таму ваяры Гунтрамна сталі пакутаваць ад  голаду і паміраць. Да таго ж і готы, нападаючы на іх з таемных засад, шматлікіх з іх рабавалі  і забілі. Да нападаў готаў  далучыліся і напады жыхароў іх жа ўласнай краіны, якім салдаты Гунтрамна прынеслі гэтулькі няшчасцяў. Страціўшы ад мору і ў гэтых сутычках, па словах Рыгора Турскага, больш пяці тысяч чалавек і пакідаўшы не толькі нарабаваную , але і сваю маёмасць, войска  Гунтрамна вярнулася дадому, не здзейсніўшы нічога годнага.

Рэккарэд  жа перайшоў у наступ, заняў крэпасць Кабарэ і спустошыў вялікую частку вобласці Тулузы, і шматлікіх адвёў у палон. Затым ён, у выніку магутнага штурму, авалодаў добра ўмацаванай крэпасцю Угерн (Бокер у Арльскай правінцыі),  размешчанай  на беразе ракі  Родан (Рона).  Затым ён разам з захопленай маёмасцю і палоннымі замкнуўся ў горадзе Німе. Кароль Гунтрамн спешна ўмацоўваў межы свайго каралеўства.

У наступным 586 годзе  Рэккарэд працягнуў дзеянні супраць франкаў у Септыманіі, дайшоў да Нарбонны і, захапіўшы багатую дабычу, вярнуўся да бацькі на радзіму пераможцам. Падчас кіравання Леавігільда  мір, нягледзячы на шматлікія дыпламатычныя кантакты, так  і не быў складзены.

Вынікі кіравання Леавігільда

Статуя Леавігільда ў  Мадрыдзе  (F. Corral, 1750 - 53).

Да моманту сваёй смерці ў 586 годзе, кароль вестготаў выканаў вялікую частку сваіх замежнапалітычных планаў:  у склад дзяржавы былі ўключаны не толькі  заставаўшыяся дагэтуль аўтаномнымі вобласці Іспаніі,  але і дзяржава свеваў;  візантыйцы былі адкінуты да ўзбярэжжа, былі адбіты франкскія напады.

У роўнай ступені ўдала праходзіла і ўнутраная палітыка Леавігільда. Для ўмацавання  знаходзіўшайся ў заняпадзе каралеўскай  улады  ён не задавольваўся  толькі ўціхамірваннем шляхты,  але і адрадзіў асновы каралеўскай улады  добрай якасці.  Ісідар  Севільскі  кажа, што ён "першым сеў на трон у каралеўскіх адзеннях;  бо ранейшыя кіраўнікі насілі тыя ж адзежы і сядзелі на тых жа сядушках, што і астатні народ". Кажучы пра новаўвядзенні Леавігільда, нельга не заўважыць,  што гэта былі запазычанні з візантыйскіх звычаяў. Перабудова вестгоцкага каралеўства  па імперскім узоры знайшла адлюстраванне і ў найменні Рэккаполіса, выразна паказваючы  на візантыйскія крыніцы. Пабудова гарадоў ставілася да найважных  задач імператара.  І тут нельга не заўважыць імкненне ўстаць на адну прыступку з імператарам.

Далейшым крокам на шляху  прысваення імператарскіх прэрагатыў можна лічыць той факт, што Леавігільд першым з вестгоцкіх каралёў загадаў чаканіць залатыя манеты са сваім імем і малюнкам. Хоць вестготы чаканілі манету пачынаючы  з V стагоддзя, але на залатых ставілася імя і малюнак  тагачаснага імператара.  Прыблізна да 575 года  Леавігільд таксама імітаваў візантыйскія манеты і выпускаў іх з імем Юстына II. Пасля кароткага пераходнага перыяду, калі надпісы  на манетах свядома рабіліся нечытаемымі (так званы "падманны шрыфт"),  Леавігільд перайшоў да чаканкі ўласных манет.  Пры гэтым ён і яго пераемнікі ўжывалі эпітэты, запазычаныя з тытулаў рымскіх імператараў (напрыклад, pius - "набожны" і felix - "шчаслівы").  У манетнай справе Леавігільд вярнуўся да рымскага ўзору,  які  доўгі  час заставаўся без ужывання.  Ён загадваў захаваць у манетных  легендах важныя падзеі свайго кіравання.  Пасля заваёвы Севіллі былі выпушчаны манеты з надпісам:  "З Богам заваяваў ён Севіллю".  Пасля занятку Кардовы надпісы абвяшчалі: "Ён двойчы захапіў Кардову".

"Імперыалізацыя" каралеўскай улады не азначала, што вестгоцкі кароль з гэтага часу дамагаўся на сусветнае панаванне. Леавігільд  і яго пераемнікі лічылі сябе незалежнымі кіраўнікамі, "імператарамі ў сваёй  краіне". У гэтым складаецца іх асноватворнае адрозненне ад візантыйскіх імператараў.

Збор законаў Леавігільда

Мэтай  унутранай кансалідацыі дзяржавы служыла і новая кадыфікацыя вестгоцкага  права. Да нас кадыфікацыя Леавігільда дайшла толькі ў складзе Рэдакцыі Рэккесвінта;  узыходныя да Перагледжанага Збору Леавігільда законы пазначаюцца там як "старажытныя". Перагледжаны  Збор засноўваўся на Кодэксе Эйрыха і Рымскім Законе Вестготаў (Брэвіарый Аларыха),  з якіх было запазычана мноства артыкулаў. Так,  да рымскага права ўзыходзіць прызнанне роўных правоў на спадчыну у  дочак  і сыноў. Леавігільд адмяніў існаваўшую  дагэтуль забарону  на шлюбы паміж рымлянамі і готамі, тым больш,  што ён і без таго, як кажа заканадавец, надзвычай часта парушаў, бо з выпускам Перагледжанага Кодэкса, верагодна, ухілялася і адмысловае становішча готаў  ў судзе.  Здаецца відавочным, што асноўнай мэтай заканадаўчай дзейнасці Леавігільда было канчатковае раўнанне ў правах абедзвюх этнічных груп вестгоцкай  дзяржавы. Хаця  толькі  Судовая  Кніга Рэккесвінта відавочнай выявай забараніла карыстацца іншымі юрыдычнымі кодэксамі, можна выказаць здагадку, што Рымскі Закон Вестготаў выйшаў з ужывання ўжо са з'яўленнем збору Леавігільда.

Арыанскі царкоўны сабор у Таледо

Манета Леавігільда

Паўстанне Херменегільда паказала, што канфесійныя адрозненні могуць стаць выбуханебяспечнай сумессю, пагрозай падарваць палітычны дабрабыт краіны. На падставе горкага досведу Леавігільд распачаў рызыкоўную спробу прывесці да адзінага назоўніка і гэту сферу дзяржаўнага жыцця. У 580 годзе  ў Таледо адбыўся арыанскі сабор (першы і адзіны збор падобнага роду ў каралеўстве вестготаў), на якім гаворка ішла пра тое, каб "звярнуць рымлян у арыанскую ерась".

Каб палегчыць гэты працэс, арыанскія  біскупы заявілі пра сваю адмову ад абраду паўторнага водахрышча, дагэтуль які з'яўляўся неад'емнай часткай звароту, і тым самым пра сваё прызнанне праваслаўнага таемства водахрышча. Акрамя таго, Леавігільд увёў шанаванне рэліквіі  і пакутнікаў, ізноў жа датуль невядомае арыанскай царкве. Бачнае збліжэнне з артадаксальнай пазіцыяй адбылося і ў дагматычным аспекце. Леавігільд лічыў апраўданым зваць Хрыста роўным Айцу, у той час як да яго Сын прызнаваўся толькі падобным Яму. Сама арыанская догма не была істотна патурбавана гэтай саступкай, але і такімі, у сутнасці, малаважнымі тэрміналагічнымі зменамі,  можна было  палегчыць зварот праваслаўных.  З  часоў Эйрыха ніводны вестгоцкі  кароль не чыніў сур'ёзных перашкод артадаксальнай царкве. Нагодай для антыартадаксальнай палітыкі Леавігільда, у корані якая адрознівалася сваімі матывамі, мэтамі і метадамі ад палітыкі Эйрыха, паслужыў мяцеж Херменегільда,  што ярка асвятліў існую канфесійную праблематыку. Леавігільд  імкнуўся да канфесійнага  аб'яднання ўсіх грамадзян на глебе арыянства;  яго выява дзеянняў быў цвярдзей прыёмаў Эйрыха,  але нельга казаць  і пра рэлігійныя ганенні.  Ён выкарыстоўваў дамаўленні, узнагароды і пагрозы, а ў надзвычайных выпадках звяртаўся да высылкі. Масоне Мерыдскаму і Іяану Бікларскіму  былі ў прымусовым парадку паказаны новыя месцы жыхарства.  Арыанскай царкве  былі падараваны ўсе мажлівыя перавагі. Так, арыане атрымалі ў сваё валоданне мноства артадаксальных цэркваў у Мерыдзе. Рэлігійныя дыскусіі, упадабаны сродак арыанскай прапаганды, павінны былі публічна дэманстраваць перавагу гэтай канфесіі. Гнуткая тактыка Леавігільда ў рэлігійных пытаннях апынулася даволі ўдалай. У арыянства перайшоў нават адзін праваслаўны біскуп, Вінцэнцій Сарагоскі. Зрэшты, астатні епіскапат застаўся на сваіх пазіцыях, тым больш што Леавігільд не пярэчыў супраць прызначэнняў на вакантныя біскупскія кафедры. Тым не менш рэлігійная палітыка Леавігільда, падоўжыся яна даўжэй, ці наўрад прынесла б істотныя вынікі, з прычыны ўнутранай сілы супраціву праваслаўнай царквы. Смерць караля ў 586 годзе  спыніла яго царкоўную дзейнасць, у канчатковым поспеху якой, відаць, сумняваўся і ён сам, пра што дазваляе судзіць вяртанне Масоны ў Мерыду. Рыгор Турскі  нават сцвярджае, што Леавігільд перад смерцю прыняў артадаксальнае хрысціянства.

У цэлым перыяд кіравання Леавігільда можна ацаніць дадатна. Палітычнае аб'яднанне Пірэнэйскага паўвострава зрабіла значны крок наперад. Сілы вестгоцкай шляхты былі падарваны. "Імперыалізацыя" каралеўскай улады прывяла да ўзмацнення кіраўніка. З  580 года сталіцай дзяржавы становіцца Таледо. Кардова пасля яе паўторнай заваёвы Леавігільдам таксама стала важным апорным пунктам, якія забяспечвалі вестгоцкую ўлада ў Бетыке. І ўсёткі краевугольны камень палітычнага адзінства, адзінства канфесійнае, так і не было закладзена. У гэтым стаўленні спроба Леавігільда згуртаваць сваю дзяржаву, узяўшы за аснову малаважна перайначанае арыянства, выклікала хваляванні, якія абцяжарылі кіраванне яго сына і пераемніка Рэккарэда.

Леавігільд кіраваў 18 гадоў і памёр натуральнай смерцю ў Таледо ў 586 г.

Жонкі і дзеці

- Першай жонкай Леавігільда была Феадосія (ці Хвядора), адбывалая з ібера-рымскай сям'і. Яна была дачкой Севярына з Картахены і Хвядоры, гэта значыць сястрой біскупаў Ляандра Севільскага, Ісідара Севільскага і Фульгенцыя  Эсіхскага, а таксама абатысы Фларэнціны.

- сын Херменегільд

- сын Рэккарэд I

-  Другая жонка Госвінта

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Атанагільд - кароль вестготаў - 568 – 573 сумесна з Ліувой I і 573 – 586 аднаасобна

Пераемнік: Рэккарэд I

Нататкі

1.     Дитрих Клауде («История вестготов») локализует Амайю в провинции Бургос, считая её центром племени кантабров. Однако, возможно, здесь описываются два различных похода Леовигильда - против кантабров (на севере Испании) и против города Амайи (Varegia, Amaya) в Андалусии (на юге Испании).

2.     Дитрих Клауде («История вестготов») придерживается версии, что Аспидий - это личное имя захваченного вместе со своей семьёй и казной местного царька и локализует Арегийские горы где-то на северо-западе Испании, но без точного указания местоположения. Можно предположить, что здесь был поход не на север Испании, а на юг. Название Арегийских гор напоминает упомянутый под 574 г. город в Андалузии Varegia, Amaya, а Аспидий (Aspidium, Aspis) - это Aspe, город в пров. Аликанте (Испания).

3.     Григорий Турский. История франков. Кн. V, 38.

4.     Память в католической церкви 13 апреля, в православной — 1 (14) ноября.

5.     Григорий Турский «История франков», VIII, 30.

6.     «Король Леовигильд созвал в городе Толедо собор епископов арианской секты и дополнил старую ересь новыми заблуждениями, сказав о римской религии, что приходящие к нашей католической вере не должны креститься, но только очищаться возложением рук и восприятием общины, и славу, данную Отцу через Сына в Святом Духе, следовательно через это совращение многих наших склонил к арианскому учению более желанием, чем принуждением.» (Иоанн Бикларский. Хроника, anno 580).

7.     Григорий Турский «История франков», VIII, 46.

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

РЭККАРЭД I

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Зварот Рэккарэда I. Карціна Muñoz Degrain, Палац іспанскага сената, Мадрыд

Рэккарэд I - кароль вестготаў, кіраваў у 586 - 601 гадах.  Малодшы сын Леавігільда і Хвядосы. Яго імя насіў сталічны горад Рэккаполіс.

Пераход у артадаксальнае хрысціянства

Дыспут арыан з артадоксамі

Неўзабаве пасля свайго ўступа на пасад Рэккарэд абраў новы  шлях у рэлігійнай палітыцы.  Ужо  ў 587 годзе  ён перайшоў з арыянства ў артадаксальнае хрысціянства, заснаванае на Нікейскім знаку веры. Зварот караля з'явілася дзеяннем, значэнне якога выходзіла далёка за межы асабістага пераканання аднаго,  хай, нават,  гэтак высокапастаўленага чалавека.  Гэтым актам Рэккарэд адмовіўся ад працягу царкоўнай палітыкі свайго бацькі, вырашыўшы пакласці ў аснову канфесійнага адзінства,  да якога так імкнуўся Леавігільд, артадаксальнае веравызнанне.  Кароль спрабаваў аказаць ціск на арыанскіх біскупаў  і  заахвоціць іх да звароту. Ён запрасіў іх на дыспут з артадоксамі па пытаннях канфесійных адрозненняў, які, натуральна, завяршыўся жаданай для караля перамогай артадаксальнай партыі.

Супраціў арыан

Зрэшты, неўзабаве арыане пачалі аказваць супраціў. У 588 годзе  ў Мерыдзе арыанскі  біскуп Суна і нейкі Сегга ўладкавалі змову сумесна з некалькімі шляхетнымі готамі, сярод якіх знаходзіўся і будучы кароль Вітцерых. Змова была накіравана  супраць артадаксальнага біскупа Масоны, якога папярэдні кароль Леавігільд, пад канец свайго жыцця вярнуў з выгнання і аднавіў на біскупскай кафедры Мерыды. Аднак змова была своечасова раскрыта, а змоўшчыкі пакараны;  асуджаны Суна адпраўлены ў выгнанне, а Сегга пазбавіўся абедзвюх рук і быў сасланы ў Галісію.

Значна небяспечней былі інтрыгі, якія падтрымлівала аўдавеўшая каралева Госвінта, фанатычная арыанка.  Яе саюзнікам стаў арыанскі біскуп Ульдзіда, магчыма, які займаў кафедру біскупа ў Таледо. Аднак неўзабаве Госвінта памерла, а біскуп быў адпраўлены ў ссылку (589 год).

Адкрыты мяцеж успыхнуў у 589 годзе  у Септыманіі,  дзе арыанскі біскуп Нарбонны  Аталох і септыманскія  графы Граніста і  Вільдыгерн перайшлі ад Рэккарэда I  на бок франкскага караля Бургундыі Гунтрамна.  Зрэшты,  Аталох у гэтым жа годзе памёр, а паўстанне таксама было даволі хутка задушана.

Трэці Таледскі Сабор

Правядзенне Сабора

Трэці Таледскі  Сабор 589 года. Códice Vigilano. Biblioteca del Escorial

У 589 годзе  ў Таледо адбыўся  Дзяржаўны Сабор, на  якім павінна было адбыцца аб'яднанне канфесій. На саборы старшыняваў сам Рэккарэд;  яго найблізкімі дараднікамі  былі Ляандр Севільскі  і Еўтропій,  абат манастыра Сервітана.  Прысутнічалі ўсе пяцёра мітрапалітаў  краіны, 48 праваслаўных і 8 былых арыанскіх біскупаў, арыанскія  святары і гоцкая знаць. Арыанскія  біскупы ўяўлялі дыацэзы Барселоны, Валенсіі, Візеу, Туя, Луго, Порту, Паленсіі і Тартосы.  З гэтага пераліку варта, што асноўныя сілы арыанскай царквы былі сканцэнтраваны ў вобласці,  якая некалі  знаходзілася пад уладай свеваў. Не былі прадстаўлены арыанскія  дыацэзы  Нарбонны, Мерыды і Гранады. Сабор адкрыўся ўрачыстым зваротам вестготаў. Звернутыя арыанскія  біскупы захоўвалі свой сан. Гэта мера прывяла да таго, што асобныя дыацэзы часова займалі два біскупа, артадаксальны і былы арыанскі. Арыанскія  біскупы і гоцкая знаць падпісалі артадаксальнае веравызнанне. У дадатак  да гэтага сабор вынес некалькі пастаноў пра літургію і пытаннях царкоўнага права. Напрыканцы было выпушчана некалькі законаў супраць прыхільнікаў юдаізму. Габрэям забаранялася мець  рабоў-хрысціян, таксама забаранялася мець жонак і наложніц з ліку хрысціянскіх жанчын, а таксама прадпісвалася, каб дзеці ад такіх сувязяў хрысціліся.

Значэнне Сабора

Значэнне 3-га Таледскага  сабора для вестгоцкай гісторыі немагчыма пераацаніць. Ён падвёў рысу пад палітыкай аб'яднання, якую Рэккарэд працягваў услед за сваім бацькам, але прывёў да паспяховага завяршэння, зусім супрацьлеглым шляхам. Пасля ўсталявання канфесійнага адзінства палі апошнія бар'еры паміж большасцю вестготаў і рымлянаў. Тым самым былі створаны ўсе перадумовы для зліцця абедзвюх этнічных груп. Для каралеўскай улады Таледскі сабор азначаў далейшае ўзвышэнне і ўмацаванне, бо царква з поўнай гатовасцю стала на службу артадаксальнага кіраўніка. Іяан  Бікларскі ставіць Рэккарэда ў адзін шэраг з Канстанцінам Вялікім,  якія зганілі арыянства на Нікейскім саборы ў 325 годзе  і Маркіанам, што дамагліся асуджэння ерэсіарха Несторыя на Халкідонскім саборы 451 года.

Акты 3-га Таледскага  сабора ўзнеслі Рэккарэда  на сакральны ўзровень. Ён аб'яўляецца «священнейшим правителем», «исполненным Божественного духа»; «ему же подобают апостольские заслуги, ибо он исполнил апостольский долг».  Відавочныя паралелі з царкоўнымі ўяўленнямі пра імператарскую ўладу таго часу. Візантыйскі імператар таксама лічыўся роўнаапостальным. Уладара Канстанцінопаля звалі "праваслаўным імператарам", вестгоцкага  караля "праваслаўным каралём". Хрысціянізацыя каралеўскай улады пачалася менавіта з 3-га Таледскага сабора. У канчатковым выніку кароль становіцца прадстаўніком Хрыста на зямлі. Тым самым у царкоўным стаўленні кароль вестготаў паднімаўся на той жа ўзровень, што і візантыйскі імператар. У сілу свайго асвячонага становішча кароль мог выстаўляць царкве  свае патрабаванні. Фактычна царкоўная ўлада вестгоцкага  караля адпавядала тым правам,  якімі валодаў у адносінах да царквы сваёй дзяржавы імператар.

Збліжэнне царкоўнай і свецкай абласцей жыцця

Манета Рэккарэда I

Наступны перыяд характарызуецца ўзаемапранікненнем царкоўнай і свецкай абласцей дзяржаўнага  жыцця, засведчаным ужо ў 589 годзе. На саборы абмяркоўваліся свецкія законы, а Рэккарэд прыслухоўваўся да парад біскупаў, як паказвае яго антыіюдзейскае заканадаўства. І наадварот, кароль меў амаль што неабмежаваныя магчымасці ўплываць на пастановы сабора. Ён вызначаў круг абмяркоўваючых пытанняў, якія  ўяўлялі  збор  ў пісьмовым пасланні. Кароль мог надаваць рашэнням сабора статут законаў. Правы свецкага кіраўніка ў стаўленні сабора натуральнай выявай выцякалі з яго становішча "караля Божай літасцю". У адным лісце папе Рыгору Вялікаму Рэккарэд кажа пра тое, што ён найвышэйшы ўладар сваіх подданых  пасля Бога.

Вонкавая палітыка

Вайна з франкамі

Ў астатнім, Рэккарэд працягваў палітыку адпісаную яму бацькам. Нягледзячы на тое, што Рэккарэд неаднаразова слаў пасольствы да караля Франкскага каралеўства Бургундыя Гунтрамну, амбасадары, аднак, ніяк не маглі дамагчыся міру, і варожасць усё больш  расла. У 587 годзе  франкскі герцаг Дэзідэрый распачаў паход на Каркасон. Жыхары горада і войскі вестготаў, загадзя празнаўшыя  пра яго наступ, прыгатаваліся да адлюстравання нападу і сустрэлі яго на подступах да горада. Пасля начала  бітвы готы,  па загадзя спланаваным плане,  пачалі адступ. Дэзідэрый, празмеру  захапіўшыйся  пагоняй і  адарваўшыся ад  сваіх асноўных сіл, быў акружаны пад сценамі горада готамі і, разам з невялікім атрадам  знаходзіўшымся з ім, перабіты. Пасля смерці вайскавода франкскаму войску  не заставалася нічога рабіць, як адступіць.

У 589 годзе велізарнае войска франкаў (вестгоцкія  крыніцы кажуць, што колькасць войска дасягала 60 000 ваяроў, Рыгор Турскі не ўдакладняе колькасць франкаў),  пасланае каралём Гунтрамнам, пад камандаваннем Базона зноў уварвалася ў Нарбоннскую  Галію (Септыманію) і падышло да Каркасону. Жыхары горада не асмеліліся супраціўляцца  гэтак вялікай сіле і прынеслі клятву пэўнасці каралю Гунтрамну. Супраць франкаў Рэккарэд паслаў герцага Лузітаніі Клаўдзія. Размясціўшыяся лагерам поруч Каркасона франкі, нічога  не падазраваўшыя і  святкуючыя перамогу, раптам былі атакаваны готамі.  Акрыяўшы ад нечаканасці, франкі пачалі адціскаць готаў, якіх было значна менш. Тыя ж, звярнуўшыся да сваёй упадабанай тактыкі, пачалі няшчыра адыходзіць і прывабілі франкаў у загадзя прыгатаваную засаду. У наступіўшай потым  сечы франкі страцілі, па словах Рыгора Турскага, каля пяці тысяч чалавек, а ў палон было выведзена больш дзвюх тысяч. Готам жа дастаўся і ўвесь абоз франкаў.  Як,  кажа Ісідар Севільскі:  "Не было перамогі ў Готаў  ў Іспаніі большай ці нават параўнальнай з гэтай перамогай.  Шмат  тысяч ворагаў было забіта ці запалонена, а пакінутая частка войска пусцілася наўцёкі ад  пераследваючых  готаў, і бегла да самых меж свайго каралеўства".

Становішча на іншых межах і ўсярэдзіне дзяржавы

Ці дасягнуў Рэккарэд  якіх-небудзь поспехаў у барацьбе з візантыйцамі, невядома. Ён ваяваў таксама супраць баскоў, але сталае аднаўленне паходаў паказвае, што яны, у сутнасці, не прыносілі ніякіх вынікаў і баскі захоўвалі сваю самастойнасць. Зрэшты, Ісідар Севільскі адзначае, што гэтыя паходы ён прадпрымаў не гэтулькі для захопу новых земляў, колькі для сталых трэніровак свайго войска. Каб ваяры, якія заседзеліся без справы, не страцілі баявой вывучкі.

У 590 годзе падняў мяцеж герцаг правінцыі Аргімунд, які задумаў пазбавіць караля ўлады і жыцця, але яго задума была раскрыта, ён быў захоплены хітрасцю і ў жалезных ланцугах дастаўлены ў сталіцу. У пакаранне ён быў пазбаўлены правай рукі і правезены на ўсеагульны агляд па вуліцах Таледо  сядзячым  на асле. Мяцеж Аргімунда не змог сур'ёзна пахіснуць уладу Рэккарэда.

Нажаль, 590 годам сканчаецца хроніка Іяана  Бікларскага, таму практычна нічога немагчыма сказаць пра наступныя 11 гадоў кіравання Рэккарэда.

За час кіравання Рэккарэда вестгоцкая  дзяржава зведала шэраг вонкавых і ўнутраных пераўтварэнняў, накіраваных на ўмацаванне адзінства краіны, пры гэтым гаворка ішла з аднаго боку пра вонкавае адзінства, падначаленне  вестгоцкай уладзе ўсяго Пірэнэйскага паўвострава (зрэшты, гэты працэс так і не быў завершаны), і з другога боку, пра адзінства ўнутранае, аб прававым і канфесійным аб'яднанні вестготаў і рымлян, якое было наканавана ажыццявіць толькі Рэккарэду.

Асабістыя якасці караля

Ісідар Севільскі казаў пра яго:

«Провинции, захваченные отцом с помощью войны, Рекаред сохранял в мире, управлял ими справедливо, властвовал умеренно. Он был добрым и мягким, необычайно ласковым, и настолько сердечным и доброжелательным, что даже плохие люди желали его любви. Он был настолько великодушен, что своей властью вернул частным гражданам и церквям богатства, которые его отец постыдным образом изъял в казну. Он был настолько милосердным, что часто уменьшал подати своего народа, даруя ему прощение. Рекаред многих обогатил дарами, но ещё больших вознёс почестями. Он раздавал своё богатство ущербным, а сокровища нищим, зная, что королевство дано ему именно для этого, так чтобы он мог наслаждаться им, достигая добрых свершений из добрых начинаний. Он был коронован славой истинной веры, которой придерживался с самого начала правления.

Рэккарэд кіраваў 15 гадоў, 6 месяцаў, 10 дзён. Пасля смерці караля ў чэрвені 601 года ў Таледо, на пасад без супраціву ўступіў яго сын Ліува II.

Жонкі і дзеці

- Першай яго жонкай была Бауда (Бода).

- сын Ліува.

- Другой жонкай з 594 года была дачка караля Аўстразіі Сігіберта I і Брунгільды Хладасвінта.

- сын Сісебут.

- Быў заручаны з Рыгунтай, але шлюб не адбыўся.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Леавігільд - кароль вестготаў  - 586 - 601

Пераемнік: Ліува II

Нататкі

1.     Григорий Турский. «История франков», VIII, 45.

2.     Григорий Турский. «История франков», IX, 31.

3.     Исидор Севильский. История готов, 54.

4.     Исидор Севильский. История готов, 55.

5.     Возможно, Сисебут был не сыном, а зятем Реккареда (об их родстве достоверных сведений нет).

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ЛІУВА II

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Ліува II. Гравюра XVIII стагоддзя

Ліува II (Леова, Льюва, Льюга; гоцк. Liwa, лат. Liuva; 583 - 603)  - кароль  вестготаў,  кіраваў  у  601 - 603 гадах.  Сын Рэккарэда I і каралевы Бауды,  узышоўшый на пасад ва ўзросце 18 гадоў, але ўжо ў 603 годзе  ён паў ахвярай змовы, на чале якой стаяў Вітцерых. Адсекшы Ліуве правую руку, Вітцерых забіў яго на дваццатым годзе жыцця, другім годзе кіравання. Ісідар Севільскі сцвярджае, што Ліува, "народжаны на свет  высакароднай маці, быў вядомы прыроджанымі дабрадзейнасцямі". Аднак аўтар Араба-візантыйскай хронікі  піша, што ён быў сынам  Рэккарэда ад маці-прастачкі. Нічога не вядома пра дзяржаўную дзейнасць маладога караля.

Хроніка вестгоцкіх каралёў апавядае, што Ліува II, па адных звестках, кіраваў 1 год, па іншых звестках, - 2 гады і 6 месяцаў.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Рэккарэд I - кароль вестготаў  - 601 - 603

Пераемнік: Вітцерых

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ВІТЦЕРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Вітцерых (лат. Wittericus) - кароль вестготаў,  кіраваў у 603 - 610 гг.

Захоп пасаду

Вітцерых упершыню згадваецца ў 588 годзе, у сувязі з мецяжом арыанскага  біскупа Мерыды Суны, накіраванага супраць Масоны Мерыдскага, якога кароль Леавігільд незадоўга да сваёй смерці вярнуў з выгнання ў Мерыду. Вітцерых, які ўваходзіў  у лік змоўшчыкаў, па якіх то чыннікам вырашыў  раскрыць змову караля Рэккарэда  I. Змоўшчыкі былі схоплены і пакараны, а Вітцерых, мабыць, пасля гэтага пачаў карыстацца вялікім даверам каралеўскай сям'і і быў прызначаны камандуючым войскам, якое  дзейнічала супраць візантыйцаў. Пакуль быў жывы кароль Рэккарэд, Вітцерых аддана служыў яму, але пасля смерці Рэккарэда і ўступа на пасад яго сына Ліувы II, якому было толькі 18 гадоў ад роду, вырашыў арганізаваць змову супраць маладога караля. Праз два гады пасля пачатку кіравання Ліува быў зрынуты, яму адсеклі правую руку, а затым пакаралі смерцю (пачатак лета 603 года). Вітцерых быў абвешчаны каралём.

Магчымая рэстаўрацыя арыянства

Некаторыя гісторыкі схільныя бачыць, што за спіной  Вітцерыха стаяла арыанская партыя, якая прагнула  рэваншу за сваю паразу. Ці стаяў Вітцерых за аднаўленне арыанскай ерасі, не зусім ясна з-за недастатковасці крыніц, асвятляўшых падзеі тых гадоў. Галоўным чынам, гэта выснова робіцца на падставе вывучэння захаваных лістоў Булгара, графа нейкага неназванага горада (магчыма, Нарбонна) і герцага Септыманіі.  У сваіх трох лістах, напісаных падчас кіравання наступнага караля Гундэмара, граф выяўляе падзяку біскупам Агапію і Сергію, а таксама і найноўшаму каралю Гундэмару за падтрымку, якую тыя яму аказалі падчас кіравання Вітцерыха, калі Булгар падвергся ганенням з боку каралеўскай улады. Граф быў пазбаўлены сваіх тытулаў, свайго стану і маёмасці, пасажаны ў турму і, як здаецца, падвергнуты  катаванням, пасля чаго быў высланы ў далёкія чужыя землі. З таго, што гэтыя два біскупа спагадалі графу, гісторыкі робяць выснову, што яны не падтрымлівалі палітыку караля Вітцерыха, які, цалкам магчыма, спрабаваў вярнуць арыянства ў якасці афіцыйнай рэлігіі каралеўства. Таксама немалаважна і то, што абодва гэтыя біскупа пасля забойства Вітцерыха занялі важныя царкоўныя пасады: Сергій, напрыклад, стаў архібіскупам Нарбонны. Булгар,  у сваіх лістах выкарыстоўвае цвёрдыя словы ў стаўленні  Вітцерыха, завучы яго "бязлітасным тыранам, несправядлівым і ганебным зладзейскім чалавекам". Таксама вядома, што у біскупа Таледо Аўросія паўсталі некаторыя цяжкасці, аднак сапраўды не высветлена, ці адбылося гэта з-за супрацьстаянні з каралём, ці яны насілі характар унутраных рэлігійных праблем.

Аднак, усё  ж, верагодна, варта адмовіцца ад шырока распаўсюджанага пункта гледжання, паводле якога  Вітцерых быў каралём-арыанінам, і спрыяў арыанскай царкве: гэтай царквы да таго часу ўжо не існавала. У карысць такога пункта гледжання сведчыць і тое, што ўсё упамянутыя асобы захавалі сваё жыццё і свае прыбыткі, уключаючы і графа Булгара, які перад смерцю Вітцерыха быў вернуты з выгнання, адноўлены ў пасадзе  графа і нават удзельнічаў пазней у перамовах, падчас якіх вестготы шукалі шляхі аб'яднання з каралямі-Меравінгамі.

Вонкавая палітыка

Войны з візантыйцамі

Ісідар Севільскі сцвярджаў, што Вітцерых быў здольным вайскаводам. Ён прадпрымаў шматлікія, хоць і безвыніковыя,  паходы супраць візантыйцаў. Толькі аднойчы (дакладны год не вядомы, але, верагодна, у 605 годзе), па словах храніста, яго вайскаводы захапілі некалькіх ваяроў суперніка ў Сагунтума (размешчаны да поўначы ад Валенсіі). Таксама, верагодна, да часу Вітцерыха ставіцца заваёва горада Бігаструм (каля Картахены), бо біскуп гэтага горада засведчаны прысутнічаўшым на Саборы ў Таледо ў 610 годзе.

Адносіны з франкамі

Звяз з франкскім каралём Бургундыі Тэадарыхам II, змацаваны шлюбам франкскага караля з дачкой вестгоцкага  караля, які павінен быў спрыяць забеспячэнню міру ў Септыманіі, скончыўся скандалам. Цікава, што менавіта Тэадарых II выступіў ініцыятарам гэтага шлюбу. У 607 годзе, па словах франкскага храніста Фрэдэгара, гэты кароль паслаў некалькіх сваіх высокапастаўленых царкоўных і свецкіх вяльможаў з пасольствам да Вітцерыха  прасіць рукі яго дачкі Эрменберты (Эрменбергі). Вітцерых адказаў згодай і дачка вестгоцкага  караля прыбыла ў сталіцу Бургундыі Шалон, дзе цяпло была прынята маладым каралём. Аднак шлюб так і не адбыўся; намовы яго бабкі Брунгільды і яго сястры Тэадалінды (Тэудзіланы) наладзілі караля супраць нявесты. Праз год Тэадарых адправіў Эрменберту назад да бацькі, але ўтрымаў у сябе яе багаты пасаг. Матывы Брунгільды перашкодзіўшыя  гэтаму шлюбу так і засталіся невядомыя. Гісторыкі, якія высоўваюць тэорыю пра рэстаўрацыю арыянства ў кіраванне  Вітцерыха,  бачаць тут праблему ў нежаданні весгоцкай прынцэсы прымаць артадаксальнае веравызнанне.

Абражаны  Вітцерых уступіў у звяз з каралём Нейстрыі  Хлотарам II і каралём Аўстразіі  Тэадэбертам II, братам Тэадарыха II. Калі ў гэты альянс, накіраваны супраць Тэадарыха II, уступіў яшчэ і кароль лангабардаў  Агілульф, лёс уладара бургундскай часткі франкскай дзяржавы, здавалася, быў  вырашаны; але па незразумелых чынніках планы саюзнікаў так ніколі і не былі прыведзены ў выкананне.

Хоць з перапіскі графа Булгара можна зрабіць заключэнне, што нейкія бітвы адбываліся, мабыць, у вобласці Нарбонны, але не вядомыя ні сілы, якія ўдзельнічалі ў іх, ні ход гэтых аперацый, ні нават дакладная зона ваенных дзеянняў, бо ні Ісідар Севільскі, ні франкскі храніст Фрэдэгар не згадваюць у сваіх працах ні пра якія баявыя бітвы паміж франкамі і вестготамі ў той час, можна зрабіць заключэнне, што гэта былі толькі прымежныя, лакальныя сутычкі, якія не прынеслі вынікаў  ні таму ні другому боку.

Забойства Вітцерыха

Ў красавіку 610 года Вітцерых быў забіты падчас балю ў выніку змовы. Яго цела было вынесена без усякіх цырымоній і пахавана. Як сказаў пра яго Ісідар Севільскі: "На працягу жыцця ён дзеяў шмат беззаконня, і паколькі ён жыў з мячом, то і памёр ад мяча. Смерць нявіннага Ліувы не апынулася бяспакаранай".

Кіраваў 6 гадоў і 10 месяцаў.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Ліува II - кароль вестготаў  - 603 - 610

Пераемнік: Гундэмар

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ГУНДЭМАР

Матэрыял з  Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Хінціла. Гравюра XVIII стагоддзя

Гундэмар  (гоцк. Gunthimer, лат. Gundemarus)  -  кароль  вестготаў, кіраваў у 610 - 612 гадах. Гундэмар, прыняў карону ў красавіку 610 года, у выніку забойства яго папярэдніка  Вітцірыха, змовай супраць якога ён, мабыць, і кіраваў. Пра яго недоўгачасовае кіраванне вядома яшчэ менш, чым пра кіраванне яго папярэдніка Вітцірыха. Франкскі храніст Фрэдэгар, наогул нічога не чуў пра Гундэмара  і сцвярджаў, што  Вітцірыху адразу ўспадкаваў Сісебут.

Падчас аднаго паходу Гундэмар разграміў баскаў, якія працягвалі ажыццяўляць бесперапынныя рабаўніцкія набегі ў далінах рэк Эбро і Дуэро. Аднак, мяркуючы па тым, што з баскамі ваявалі і наступныя каралі вестготаў, адмысловых поспехаў ён на гэтым фронце не дасягнуў. Ісідар Севільскі  піша, што падчас другога паходу Гундэмар "абсадзіў войска візантыйцаў",  але не прыводзіць ніякіх падрабязнасцяў гэтага ваеннага прадпрыемства.

З лістоў дакладнага прыхільніка Гундэмара яшчэ з часу супрацьстаяння з  Вітцірыхам графа Булгара вядома, што вестгоцкі кароль цвёрда падтрымліваў хаўрусніцкія адносіны з Тэадэбертам II і пасылаў свайму саюзніку ўсталяваныя па дамове субсідыі пад аховай графа Булгара, тым больш што да яго даходзілі чуткі, быццам Тэадарых II і Брунгільда заклікалі да сябе на дапамогу авараў, каб нацкаваць  іх на Тэадэберта. Разлады  ў  франкскім  каралеўскім   родзе,  у якія,  дыпламатычным спосабам,  умяшаўся Гундэмар, аціхлі толькі пасля смерці караля вестготаў,  завяршыўшыся паразай Брунгільды  і аднаўленнем дзяржаўнага адзінства Франкскай дзяржавы. Кіраванне ўсёй Франкскай дзяржавай засяродзіў у  сваіх руках Хлотар II.

Гундэмар кіраваў 1 год, 10 месяцаў і 14 дзён і памёр натуральнай смерцю ў Таледо ў лютым ці сакавіку 612 года. Яго жонка  Хілдоара памерла раней караля.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Вітцерых - кароль вестготаў  - 610 - 612

Пераемнік: Сісебут

Літаратура

• Исидор Севильский. История готов. На сайте Восточная литература
• Хроника вестготских королей. На сайте Восточная литература
• Клауде Дитрих. История вестготов / Перевод с немецкого. — СПб.: Издательская группа «Евразия», 2002. — 288 с. — 2 000 экз. — ISBN 5-8071-0115-

СІСЕБУТ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Сісебут - кароль вестготаў, кіраваў у 612 – 621  гадах. Сын Рэккарэда I і дачкі караля  Аўстразіі Сігіберта I і Брунгільды Хлодасвінты. Нават франкскі  храніст  Фрэдэгар адзначае, што гэта быў «мудрый и очень благочестивый человек, вызвавший большое восхищение во всей Испании» и «наимилосерднейший король».

Кіраванне

Вонкавая палітыка

Сісебут рашуча працягнуў палітыку свайго папярэдніка Гундэмара. Ужо ў самым пачатку свайго кіравання  Сісебут, па словах Ісідара Севільскага, на поўначы падпарадкаваў мяцежных астурыйцаў. Фрэдэгар апавядае, што ён ваяваў з жыхарамі Кантабрыі, якія датуль, магчыма, знаходзіліся пад вярхоўнай уладай франкаў. Сісебут сфармаваў атлантычную эскадру, якая дапамагала яму ў паходзе супраць баскаў;  да яго кіравання ў вестготаў не было марскога флота.

Сісебут таксама перамог рукконаў, зусім невядомы народ, вобласць селішчаў якога не паддаецца лакалізацыі, вядома толькі, што яны былі абаронены з усіх бакоў крутымі гарамі. Відаць, гэтыя рукконы (ці рунконы, русконы)  былі  адным з баскіх плямёнаў  Кантабрыі.  Вядома, што з імі вёў вайну яшчэ свеўскі  кароль Міро ў 572 годзе. Аперацыяй супраць рукконаў  кіраваў вайскавод Свінціла, будучы кароль вестготаў.

Зрэшты, значна важней былі паспяховыя войны з візантыйцамі.  Ён меў  шчасце двойчы зладзіць трыумф над візантыйцамі і з баямі падпарадкаваў шэраг іх гарадоў.  Але Сісебут быў так літасцівы ў зачараванні перамогай, што на ўласныя грошы выкупіў шматлікіх ворагаў, асуджаных на рабства і перададзеных у якасці здабычы войску. Пра чалавекалюбнае стаўленне вестгоцкага  караля да палонных апавядае і Фрэдэгар. Імператар Іраклій быў не ў стане дапамагчы войскамі свайму намесніку Цэзарыю. Такім чынам, у 615 годзе,  па просьбе Цэзарыя,  пачаліся  мірныя перамовы. Перапіска  з Сісебутам, часткова якая дайшла да нашага часу, вялася абодвума бакамі ў самых ласкавых тонах і ветлівых выразах. Умовы мірнай дамовы не  захаваліся, але візантыйцы страцілі прынамсі Малагу (на сінодзе ў Севіллі ў 619 годзе прысутнічаў  біскуп Малагі Тэадульф). Поспеху вестготаў спрыяла то, што тым часам  Візантыя вяла цяжкія абарончыя баі з персідскім царствам Сасанідаў.

Сісебут і Царква

Вядома, што Сісебут прызначаў біскупаў. Так у адным з лістоў да Эусебія, які займаў з 614 года пост архібіскупа ў правінцыі Тарраконская Іспанія, ён загадваў яму прызначыць барсінскім біскупам падаўца  пісьма.  Таксама  ён быў наладжаны вельмі адмоўна да існаваўшага ў  біскупаў звычаю сыходзіць у манастыры;  вядома, што калі Сесіліо Мантыельскі  выявіў падобнае жаданне, пасля таго, як быў вызвалены з палону ў візантыйцаў, то атрымаў за то  рэзкую вымову  ад караля, які, у далейшым, сабраўшы разам астатніх біскупаў, выказаў ім сваё меркаванне датычна гэтага пытання. У той жа час, ён цалкам захаваў добрае стаўленне да свайго сына Тэудзіла, які таксама пастрыгся ў манахі. Таксама быўшы прадстаўніком свайго часу, Сісебут беспаспяхова спрабаваў звярнуць у артадаксальна-нікейскае веравызнанне лангабардскага  караля Адэлоальда (сына Агілульфа), які  прытрымваўся арыянства.

У 619 годзе, на сёмым годзе кіравання  Сісебута,  у Севіллі былі скліканы епіскапы правінцыі Бетыка. Гэты правінцыйны сінод (так званы,  Другі Севільскі сабор) засядаў у храме Божым  Іерусаліма пад старшынствам біскупа Ісідара Севільскага.  На паседжаннях прысутнічаў адмысловы службовец,  які насіў тытул vir illustrus (гэта значыць "услаўленага мужа") займаўшы пост rector rerum fiscalium (часткі фіскальнага ведамства)  быўшы, відаць, дэлегатам comes patrimonii у Бетыке, і што насіў гоцкае імя Суаніла, што па ўсёй верагоднасці, даказвае, што готы  ўжо сталі прызначацца на пасады якія раней прыналежалі вылучна раманізаванаму іспанскаму насельніцтву. Таксама на паседжаннях сінода прысутнічаў яшчэ адзін "услаўлены муж"  які насіў тытул rector rerum publicarum (гэта значыць часткі ведамства грамадскіх прац)  па імі Сісікл, што быў, як мяркуюць, графам ці правінцыйным герцагам.  Сінод займаўся рашэннем арганізацыйных  і дысцыплінарных пытанняў,  і  памылкамі ў кананічным праве, у якіх вінаваціўся,  да таго часу памерлы біскуп Кардовы Агапій (памёр у 619 годзе),  а таксама рашэннямі па пытанні пра ерась ацэфалаў  (крайняга крыла монафізітаў),  якіх, відаць, узначальваў нейкі сірыйскі біскуп па імі Рыгор, пазней звернуты ў артадаксальна-нікейскую веру Ісідарам.

Антыіюдзейская палітыка Сісебута

Залаты трэмісс з надпісам "Кароль Сісебут"

Ва ўнутрыпалітычнай сферы Сісебут працягнуў антыіюдзейскую палітыку Рэккарэда I, бо габрэі пасля пераходу вестготаў у артадаксальна-нікейскае веравызнанне заставаліся адзінай закрытай не хрысціянскай групай насельніцтва, а паслядоўная палітыка кансалідацыі краіны патрабавала іх асіміляцыі. Сісебут не толькі пацвердзіў усе становішчы, прынятыя Трэцім Таледскім Саборам супраць габрэяў, але і пайшоў нашмат далей;  ён спрабаваў звярнуць іх сілай. Ісідар Севільскі неўхвальна заўважае па гэтай нагодзе: "Ён прымушаў сілай тых, каго павінен быў  бы прыцягваць сілай пераканання, уласцівай нашай веры". Пры ім у Іспаніі было прынята першае антысеміцкае заканадаўства: паводле каралеўскага эдыкта, габрэі павінны былі ці хрысціцца, ці адправіцца ў выгнанне. Тысячы габрэяў зведалі  першую  з працэдур, тыя ж, якія адпрэчылі водахрышча і засталіся на паўвостраве, былі падвергнуты катаванням, а іх уласнасць была канфіскавана. Выяву дзеянняў  Сісебута, магчыма, варта злучаць з антыіюдзейскімі мерамі імператара  Іраклія. Нешматлікім пазней супраць прыхільнікаў веры Майсея выступіў кароль Дагаберт I у дзяржаве франкаў. Да таго часу барацьба з сінагогамі прыняла агульнаеўрапейскі размах. Зрэшты, калі праз некаторы час астатнія дзяржавы вярнуліся на пазіцыі большай верацерпнасці, антыіюдзейскае заканадаўства  вестготаў дзейнічала  аж да самага падзення іх дзяржавы.

Мецэнацтва Сісебута

Сісебут быў творчым кіраўніком і нават займаўся пісьменніцкай дзейнасцю. У якасці пісьменніка ў нейкай меры здабываў славу сваёй паэмай, прысвечанай зацьменням, (так званая Epistula sisebuti (гэта значыць "Ліст (ці Цыдулкі) Сісебута"). Таксама, ён напісаў на некалькі вычварнай латыні  "Жыццё біскупа Дэзідэрыя Ў’енскага", забітага ў 606 ці 607 гадах, бо ён меў няшчасце прыналежаць  да ліку палітычных супернікаў каралевы  Брунгільды, вестготкі  па паходжанню  і якая прыходзіцца бабкай Сісебуту. Ісідару Севільскаму, найвялікаму навукоўцу сваёй дзяржавы, Сісебут прысвяціў верш, у якім ён жаліўся на нягоды свайго становішча кіраўніка і ўсхваляў радасці спакойнага жыцця навукоўца. У адрозненне ад папы Рыгора Вялікага, які ганьбіў біскупа Дэзідэрыя за то, што той выступаў у абарону рытарычнай адукацыі, менавіта па гэтым чынніку яго хваліць вестгоцкі  кароль, прыхільнік антычнай традыцыі адукацыі. Магчыма, сваім мецэнацтвам Сісебут пераследваў вызначаныя культурна-палітычныя мэты, імкнучыся да ўмацавання адзінства дзяржавы.

Сёе-тое вядома пра характар караля: так ён не любіў тэатр (па ўсёй бачнасці, падобнае стаўленне было досыць распаўсюджаным, сама меней, сярод хрысціян-артадоксаў, бо Ісідар Севільскі гэтак жа адмоўна ставіўся да гэтага гледзішча) і ва ўжо згадваючым пісьме да біскупа Эусебія Тарраконскага:  ганьбіў таго за прыхільнасць да гэтага залішне легкадумнага віду мастацтва.

Смерць караля

Сісебут кіраваў 8 гадоў, 11 месяцаў, 16 дзён (па іншых паведамленнях - 8 гадоў і 6 месяцаў) і памёр у лютым 621 года  ў Таледо. Некаторыя кажуць, што ён памёр натуральнай смерцю, іншыя - што ў выніку празмернасцяў  ў леках. Пасля яго засталіся дзеці - Рэккарэд  і Тэадора Вестгоцкая.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Гундэмар - кароль вестготаў  - 612 - 621

Пераемнік:  Рэккарэд II

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

РЭККАРЭД II

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Рэккарэд II. Гравюра XVIII стагоддзя

Рэккарэд II (лат. Recaredus II)  - кароль вестготаў,  кіраваў у 621 годзе. Юны сын  Сісебута.

Памёр, па адных паведамленнях, праз 3 месяца, па другіх - праз некалькі дзён пасля смерці бацькі.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Сісебут - кароль вестготаў  - 621

Пераемнік: Свінціла

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

СВІНЦІЛА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Свінціла (Свінціла) - кароль вестготаў, кіраваў у 621 - 631 гадах. Свінціла быў сынам Рэккарэда I і яго жонкі Бауды. Здагадка некаторых гісторыкаў, што ён быў жанаты на Тэадоры, дачце  Сісебута і сястры Рэккарэда II, не пацверджана ні якімі дакументамі. Свінціла быў узведзены  Сісебутам у ранг герцага (гэта значыць вайскавода). Быўшы вайскаводам, пры каралю  Сісебуту, ён ваяваў з візантыйцамі, захапіў візантыйскія крэпасці і перамог рукконаў  (русконаў). Пасля смерці Рэккарэда II быў абвешчаны каралём.

Кіраванне

Асабістыя якасці караля

Па словах Ісідара Севільскага "акрамя вайсковай славы, у Свінцілы было шмат іншых праўдзіва каралеўскіх добрых якасцяў: вера, разважлівасць, працавітасць, глыбокія спазнанні ў юрыдычных справах і рашучасць у кіраванні. У сваёй шчодрасці ён быў вялікадушны да ўсіх, і літасцівы да бедных і маючых  патрэбу. Такім чынам, ён з'яўляўся не проста кіраўніком народа, але таксама мог звацца бацькам бедствуючых."

Вайна з Візантыяй

Свінціла. Статуя ў Мадрыдзе

Падобна, выгнанне візантыйцаў было першачарговай задачай новага караля. Адразу ж па уступу на пасад, ён пачаў новую вайну з імі і захапіў усе гарады, якія візантыйскае войска ўтрымлівала ў Іспаніі, у зоне міжземнаморскай берагавой лініі ад Валенсіі да Кадыса. У гэтай вайне ён паланіў двух намеснікаў візантыйцаў, аднаго хітрасцю, другога сілай. Вайна, хутчэй за ўсё, завяршыліся каля 625 года, узяццем і разбурэннем Картахены, апошняй апоры візантыйцаў на тэрыторыі  Пірэнэйскага паўвострава. Такім чынам,  Свінціла стаў, па словах Ісідара, першым каралём, "якія ўладарылі над усёй Іспаніяй па гэты бок ад Гібралтарскага праліва". Вестгоцкае каралеўства здабыло межы, якія не зведалі ніякіх змен да самага крушэння дзяржавы. Аднак, Сеута, па той бок Гібралтарскага праліва і Балеарскія  выспы заставаліся  візантыйскімі.

Разгром баскоў

Напачатку кіравання  Свінцілы баскі здзейснілі набег на Тарраконскую Іспанію. Свінціла паспяхова ваяваў з імі, вымусіў гэтых горцаў падпарадкавацца сваёй уладзе, выдаць закладнікаў, і, на ўласныя сродкі, і сваімі рукамі пабудаваць горад (ці крэпасць) пад назвай Олагік (Оліта, прав. Наварра),  у якім быў размешчаны вестгоцкі гарнізон.

Канфлікты са шляхтай

Ва ўнутранай палітыцы Свінціла спрабаваў узмацніць каралеўскую ўладу і абмежаваць уплыў свецкіх магнатаў і вышэйшага духавенства. У мэтах умацавання пасаду Свінціла, па словах Ісідара Севільскага, прызначыў суправіцелем свайго сына Рыкімера (Riccimirus), змешчанага ў юным узросце. Аднак надзеям Ісідара, выказаных апошнімі  у канцы сваёй хронікі, на то, што Рыкімер будзе шчасліва кіраваць пасля доўгага кіравання свайго бацькі, не наканавана было спраўдзіцца; Рыкімер, мабыць, неўзабаве памёр. Не захавалася нават манет якія пацвярджаюць сумеснае кіраванне Свінцілы і маладога Рыкімера.

Палітыка Свінцілы, накіраваная на падразанне правоў шляхты, выклікала іх зваротную рэакцыю. Франкскі храніст  Фрэдэгар адзначае, што "Свінціла быў вельмі грубым са сваімі набліжанымі і быў ненавідзім усімі шляхетнымі людзьмі свайго каралеўства".

Звяржэнне з пасаду

Воціўная карона  Свінцілы ў вітрыне музея. Фота да крадзяжу

Ў 631 годзе супраць Свінцілы выступіла групоўка шляхты пад кіраўніцтвам Сісенанда, якая заклікала на дапамогу франкаў. У абмен на дапамогу  Сісенанд  абяцаў даць каралю франкаў  Дагаберту I  са скарбніцы вестготаў пышнае  залатое блюда вагай у 500 фунтаў (амаль 230 кг). У свой  час, гэтае блюда было  дадзена каралю Торысмунду патрыцыем Аэцыем за дапамогу вестготаў у вайне супраць гунаў. Як толькі ў Іспаніі стала вядома, што франкі ідуць на дапамогу  Сісенанду,  усё гоцкае войска перайшло на яго бок. Ледзь франкскія вайскаводы дайшлі да Сарагосы, як гэты горад здаўся Сісенанду,  а затым і ўсе готы Вестгоцкага  каралеўства  абвясцілі Сісенанда каралём.  Свінціла быў кінуты сваімі прыхільнікамі на волю лёсу,  ад яго адрокся нават яго брат Гейла.  Мяцежнікі накіраваліся да сталіцы, Таледо,  дзе 26 сакавіка 631 года  Сісенанд быў абвешчаны каралём. Свінцілу вымусілі адрачыся ад пасаду,  але ўсё ж абраны новым каралём Сісенанд захаваў яму жыццё.  Два гады  ён знаходзіўся ў турме,  а пасля таго як Чацвёрты Таледскі  сабор у 633 годзе  ўзаконіў абвяшчэнне новага караля, зрынуты кароль разам з жонкай і дзецьмі быў адпраўлены ў ссасылку,  дзе неўзабаве і сканаў.

Тым часам, нагружаныя нарабаваным, франкі вярнуліся на радзіму. Дагаберт паслаў пасольства  да караля Сісенанда,  каб атрымаць абяцанае блюда. Яно было ўручана амбасадарам каралём Сісенандам,  але затым готы адабралі яго сілай і не дазволілі павезці. Пасля доўгіх перамоў Дагаберт атрымаў ад Сісенанда ў якасці кампенсавання за страту блюда  200 тысяч солідаў;  па тых часах гэта была вельмі вялікая сума.

Чыннікі паўстання шляхты застаюцца невядомымі.  Чацвёрты Таледскі  сабор абвінаваціў зрынутага караля ў прагнасці;  нібы ён і яго сям'я ўзбагачаліся за кошт беднякоў,  што, вядома, не адпавядае рэчаіснасці,  бо Ісідар усхваляў шчодрасць Свінцілы ў адносінах да прадстаўнікоў найнізкіх класаў.

Свінціла правіў 10 гадоў і памёр паміж  633 і 635 гадамі.  Кіраванне Свінцілы было апошнім, што асвятліў у сваёй хроніцы Ісідар Севільскі, ды і то не ўвесь перыяд,  а толькі першыя пяць гадоў.  Залатая карона Свінцілы, прынесеная ў дарунак царкве, была знойдзена ў Гварразары (правінцыя Таледо).

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Рэккарэд II - кароль вестготаў  - 621 - 631

Пераемнік: Сісенанд

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

СІСЕНАНД

Матэрыял з  Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Сісенанд - кароль вестготаў, кіраваў у 631 - 636 гадах.

Кіраванне

Прыход да ўлады

Прыход да ўлады  Сісенанда адбываўся гвалтоўным шляхам. Шляхетныя вяльможы Вестгоцкага  каралеўства  задумалі зрынуць караля  Свінцілу,  які ўсімі сіламі спрабаваў падрэзаць правы магнатаў і вышэйшага духавенства. Герцаг Сісенанд  па парадзе астатніх, адправіўся да франкскага караля Дагаберта  I для таго, каб атрымаць войска, якое магло б зрынуць Свінцілу. У абмен на гэту паслугу  ён абяцаў даць Дагаберту са скарбніцы готаў  пышнае  залатое блюда вагай у 500 фунтаў. Сквапны Дагаберт загадаў сабраць войска  для дапамогі Сісенанду. Як толькі ў Іспаніі стала вядома, што франкі  ідуць на дапамогу Сісенанду,  ўсё гоцкае войска перайшло на яго бок. Франкскія вайскаводы толькі дашлі да Сарагосы, як горад перайшоў  у рукі  Сісенанда, і затым, 26 сакавіка 631 года  і ўсе готы  Вестгоцкага каралеўства  абвясцілі  Сісенанда каралём.  Свінцілу вымусілі адрачыся ад пасаду,  але ўсё ж Сісенанд захаваў яму жыццё.

Нагружаныя захопленай дабычай, франкі вярнуліся на радзіму. Дагаберт паслаў пасольства да караля  Сісенанда, каб атрымаць абяцанае блюда. Яно было ўручана амбасадарам  каралём Сісенандам,  але затым готы адабралі яго сілай і не дазволілі павезці. Пасля доўгіх перамоў Дагаберт атрымаў ад Сісенанда ў якасці кампенсавання  за страту блюда  200 тысяч солідаў.

Прыгнечанне мецяжоў

Манеты Іудзілы

Відаць, падтрымка Сісенанда з боку вестгоцкай шляхты не была ўсеагульнай. іАдразу ж па ўступу  на пасад, новы кароль быў змушаны змагацца са значнымі ўнутрыпалітычнымі праблемамі. Супраць яго падняў мяцеж нейкі Іудзіла. Хоць пра яго не згадвае ніводная пісьмовая  крыніца, ён вядомы па дзвюх знойдзеных манетах, адчаканеных  гэтым прэтэндэнтам на пасад, бо гэтыя манеты, якія маюць надпіс "Іудзіла - кароль", былі адчаканены ў Гранадзе і Мерыдзе.  Можна зрабіць выснову, што яго ўлада некаторы час распаўсюджвалася на досыць шырокую тэрыторыю.  Іудзілу  схільны атаясамляць з Гейлам, братам  Свінцілы, пра якога  на Чацвёртым Таледскім саборы было сказана, што ён не захаваў пэўнасць ні свайму брату, ні каралю. Аднак гэта атаясненне натыкаецца на моўныя перашкоды. Таму мяркуецца, што былі два паўстанні супраць Сісенанда,  на чале аднаго з якіх стаяў Іудзіла, а на чале другога - Гейла.

Чацвёрты Таледскі  сабор

Пад старшынствам Ісідара Севільскага 5 снежня 633 года пачаўся Чацвёрты Таледскі  сабор, які павінен быў узаконіць правы Сісенанда на трон. Масарабская хроніка абвяшчае:

«В 631 году Сисенанд вступил на престол и правил пять лет, как тиран вторгшийся в королевство готов. В третий год своего правления он, подобно Реккареду, древнему королю готов, собрал в Толедо шестьдесят шесть епископов из Нарбоннской Галлии и Испании вместе с викариями, замещавшими отсутствующих, и придворными вельможами в христианской церкви святой девы и великомученицы Леокадии, причём епископ Гиспалиса (Севильи) Исидор, знаменитый книгами, проявляя постоянство, снова приветствовал собравшихся. На этом священном соборе, прославился Браулио, епископ Сарагосы, чьи речи были записаны и в дальнейшем приводили в удивление и восхищение Рим, мать и королеву городов».

То, што дадзены Сабор быў скліканы не адразу пасля захопу пасаду Сісенандам у 631 годзе,  а толькі праз два гады, мабыць, тлумачыцца паўстаннем  Іудзілы, якое, мабыць, і было задушана да 633 году. Сабор пацвердзіў абранне каралём  Сісенанда. Звяржэнне папярэдняга караля апраўдвалася яго ўяўнымі злачынствамі,  нібы Свінціла быў несправядлівым каралём і ўзбагачаўся за кошт беднякоў. Сабор разгледзеў лёс зрынутага караля, прытым справа была пастаўлена так,  быццам бы апошні сам раскаяўся ў сваіх памылках і добраахвотна  адрокся ад пасаду.  Свінціла быў пазбаўлены свайго стану  і адпраўлены ў ссылку,  дзе ён неўзабаве  і скончыў свае дні. Такому ж пакаранню падвергся і брат Свінцілы Гейла.

Пасада караля з гэтага часу аб'яўлялася абіранай,  і ў выбары павінны былі ўдзельнічаць ўсе шляхетныя людзі і біскупы Вестгоцкага каралеўства.  Сісенанд абавязаўся быць умераным манархам і кіраваць справядліва і набожна.  Акрамя таго, Сабор пастанавіў падвяргаць анафеме ўсіх тых, хто не выконваў клятву пэўнасці каралю, здзяйсняў замах на яго жыццё ці спрабаваў узурпаваць трон. У гэтых пастановах можна бачыць чыннік склікання першага дзяржаўнага  сабора  за  44 гады. Узурпацыя  Сісенанда павінна была быць узаконена,  а яго ўлада пацверджана ўхвалой царквы. У якасці падзякі царкве  Сісенанд адмяніў усе падаткі з духавенства  і IV Таледскі  сабор ухваліў гэту пастанову.

Аднак,  сабраўшыяся біскупы, каб сваёй поўнай згодай не ствараць у далейшым прэцэдэнт гвалтоўнага звяржэння караля, асудзіў тых святароў,  якія са зброяй выступілі супраць караля.  Вінаватыя павінны былі  выдаліцца ў манастыр для пакаяння. Таксама асуджалася для святароў мець  якую-небудзь  сакрэтную перапіску з уладамі замежных дзяржаў.  З  гэтага варта, што па большай частцы духоўны клір не ўдзельнічаў у паўстанні супраць  Свінцілы,  а паставіўся да яго звяржэння, калі і не адмоўна, то, прынамсі,  безуважна.

Таксама на саборы былі абмеркаваны пытанні літургіі  і царкоўнай дысцыпліны.

Чацвёрты Таледскі  сабор ізноў вярнуўся да пытання юдзейскай рэлігіі. Ганенні супраць габрэяў яшчэ больш узмацніліся. Былі пацверджаны пастановы папярэдняга сабора,  якія забараняюць габрэям мець рабоў з ліку хрысціян, а таксама не дазваляючыя  ім жаніцца на жанчынах хрысціянках ці жыць сумесна  з імі. Паказвалася таксама, што дзеці габрэяў павінны былі адлучаны ад  сваіх  бацькоў.  Хоць, відаць, гэта адносілася не ўсіх габрэйскіх дзяцей, а толькі ставілася  да хрышчоных дзяцей. Забаранялася таксама, хрышчоным габрэям падтрымліваць сувязь з габрэямі юдзейскай веры. Пакаранне за  гэта  злачынства было цвёрдым:  не звернуты габрэй падлягаў продажу ў рабства, а звернуты,  падвяргаўся публічнаму пакаранню лупцаваннем, бо лічылася, што габрэі падкупляюць хрысціян, з мэтай прадухіліць ужыванне гэтых законаў.  Для абвінавачаных  у гэтым, будзь ён свецкім ці духоўнага звання, усталявалася пакаранне ў выглядзе адлучэння ад царквы і адданні анафеме.

Пасля смерці  Сісенанда 12 сакавіка 636 года ў Таледо на трон узышоў Хінціла. Сісенанд кіраваў  4 гады, 11 месяцаў і 16 дзён.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Свінціла - кароль вестготаў  - 631 - 636

Пераемнік:  Хінціла

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ХІНЦІЛА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Хінціла (Чынціла) - кароль вестготаў, кіраваў у 636 - 639 гадах.

Кіраванне

Прыход да ўлады

Пра яго кароткае кіраванне вядома вельмі мала з прычыны беднасці паведамленняў хронік.  Амаль усе  веды адбываюцца з актаў двух Дзяржаўных Царкоўных сабораў, праведзеных падчас яго валадарання.

Хінтціле ад яго папярэдніка Сісенанда дасталася вельмі саслабленая і нестабільная манархія. Крыніцы не паведамляюць якім чынам ён прыйшоў да ўлады; верагодна, ён быў абраны каралём на радзе шляхты і біскупаў, у адпаведнасці з 75-м канонам прынятым на IV Таледскім саборы.

Пяты Таледскі  сабор

30 чэрвеня 636 года ў Таледо быў скліканы V Таледскі  сабор пад старшынствам Брауліо Сарагоскага, які замяніў нядаўна памёршага Ісідара Севільскага.

«Хинтила созвал Толедский собор из девятнадцати епископов (на самом деле присутствовало 22 епископа и 2 представителя от не смогших по какой то причине приехать), чтобы просветить тех, кто не был сведущ в важных мирских и божественных вопросах. В книге Канонов указано, сколь много викариев епископов и придворных вельмож, кого сочли достойными, собралось в церкви христианской святой девы и великомученицы Леокадии. На этом соборе епископ Сарагосы Браулио превосходил умом остальных выдающихся деятелей и внушал христианам благочестивое учение; даже его самые незначительные труды церковь перечитывает по сей день».

На дадзеным саборы не прысутнічалі  біскупы з Нарбонской Галіі, мабыць, з-за рознагалоссяў палітычнага характару. Гэты сабор выдаў дзевяць канонаў, з якіх не меней пяці былі прысвечаны абароне караля і яго сем'і. Такім чынам, Хінціла пачуваўся ў небяспецы.  У гэтых канонах  гаварылася,  што ўласнасць справядліва набытая каралём не магла быць канфіскавана ў яго спадчыннікаў наступным каралём. Таксама асяроддзе караля,  яго прыхільнікі,  дараднікі  і памагатыя захоўвалі яго дарэнні і падараванні пасля яго смерці. Вінаватыя ў замаху на ўласнасць сям'і караля і яго сяброў павінны былі адданы анафеме. Пастановы сабора пагражалі цвёрдымі пакараннямі, узурпатарам і тым, якія здзяйснялі замах на караля. Пацвярджалася,  што абіраны кароль павінен быць высакароднага паходжання  і не мог быць абраны з ліку святароў, працоўнага народа і замежнікаў.

Шосты Таледскі сабор

Хінціла. Статуя ў Мадрыдзe (F. Vôge, 1753)

Мабыць, унутрыпалітычная сітуацыя ў краіне  да канца не была ўрэгулявана, з-за сталага супраціву шляхты і габрэйскай дыяспары, што запатрабавала праз паўтара гады правядзення новага агульнадзяржаўнага сабора. На скліканы 9 студзеня 638 года  Шосты Таледскі сабор прыбыло ўжо ў два разы  больш біскупаў (53), чым на папярэдні. Характэрна прысутнасць трох біскупаў з правінцыі Нарбонскай Галіі,  што даказвае распаўсюд уплыву караля на поўначы. Гэта рада нават афіцыйна разглядалася, як на паседжанні  архірэяў Іспаніі,  так  і Галіі, у адрозненне ад папярэдняй, прадстаўленай  як сустрэча біскупаў  "розных правінцый Іспаніі".

Сабор разабраў пытанні царкоўнай пабудовы  і дысцыпліны. І гэтым разам не абыйшлося без пастаноў у абарону караля. Была пацверджана недапушчальнасць злачынстваў супраць караля і трона, а прымачу забітага караля пагражалася вечнай ганьбай,  калі  ён не караў вінаватага ці вінаватых царазабойцаў.

Царкоўная рада падняла пытанне пра абвінавачваных  ці вінаватых (мабыць, іх быў значны лік) у вызначаных злачынствах,  якія знайшлі сховішча ў замежных краінах  і адтуль наносілі шкоду Каралеўству вестготаў;  у выпадку іх злову яны павінны былі быць адлучаны ад Царквы.

Адначасова былі выдадзены каноны,  якія давалі шляхце  гарантыі выканання яе правоў, варта меркаваць пра нарастальны ўплыў арыстакратыі. VI Таледскі  сабор прыняў пастанову забараняючую пражыванне ў межах краіны  не хрысціян артадаксальна-нікейскага веравызнання. Такім чынам ён санкцыянаваў выгнанне з краіны габрэяў,  якія адмаўляюцца прыняць хрысціянства, і абавязаў тых з іх, якія перайшлі ў новую веру, зрабіць публічную заяву пра сваю прыхільнасць да хрысціянства.

Хінціла  кіраваў 3 гады, 9 месяцаў, 9 дзён (хоць Масарабская хроніка адводзіць яму  6-гадовае валадаранне)  і памёр 20 снежня 639 года  ад натуральнай смерці.  На падставе таго, што Хінціла ўвесь час асцерагаўся ўзурпацыі трона,  якое вылілася ў пастановы  сабораў, можна зрабіць выснову, што ўсё яго валадаранне прайшло ў мецяжах і паўстаннях шляхты. Яму ўспадкоўваў яго сын Тульга.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Сісенанд - кароль вестготаў  - 636 - 640

Пераемнік: Тульга

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ТУЛЬГА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тульга (Фулько) - кароль вестготаў, кіраваў у 639 – 642  гадах. Сын Хінцілы,  успадкоўваў пасад у маладых гадах.

Тульга праводзіў, як здаецца, даволі мяккую палітыку, што, магчыма, тлумачыцца яго вызначанай наіўнасцю і слабасцю характару. Пакінуў пасля сябе дадатнае ўражанне ў нашчадкаў;  аўтар Мосарабскай хронікі, напісанай сто гадоў праз, заве яго "мужам добрым і высакародным".

Аднак, нягледзячы на яго лагоднасць,  па сканчэнні двух гадоў кіравання,  у 642 годзе, супраць яго паўстала змова.  На чале мяцежнікаў  устаў Хіндасвінт,  якому да таго часу выканалася 79 гадоў. Франкскі храніст  Фрэдэгар адзначае,  што кіраваны не цвёрдай рукой гоцкі народ прыйшоў у турботу, і на зборы шматлікіх гоцкіх сенатараў і іншага народа адзін з магнатаў па імі Хіндасвінт быў абраны каралём Іспаніі.  Месцам правядзення гэтага збору была названа  PAMPALE, якая атаясамляецца з Пампльегай (пров. Бургос),  хоць, не выключана,  што гэта магла быць і Памплона.  У любым выпадку, паўстанне пачалося ад  меж  краіны баскоў,  супраць якіх, мабыць, і быў пасланы ваяваць Хіндасвінт.  Мабыць, абапіраючыся на войска, Хіндасвінт і абвясціў сябе каралём.

Пра канец кіравання Тульгі  захавалася два супярэчлівых паданні. Якое з іх з'яўляецца больш пэўным высвятліць не ўяўляецца магчымым з-за недахопу пэўных крыніц.

Калі верыць манаху Сігеберту Гемблоукскаму,  пісьменніку XI стагоддзя, аўтару багаслоўскіх і гістарычных складанняў, то атрымліваецца, што мяцежнік  Хіндасвінт, узмацніўшыся падтрымкай іншых дваран,  з'явіўся ў Таледо, дзе захапіў Тульгу і вымусіў яго пастрыгчыся ў манахі,  пазбавіўшы тым самым права  на пасад. Пра прыняцце пострыгу Тульгой кажа і Фрэдэгар.  Далейшы лёс Тульгі  не вядомы.

Аднак Ільдэфонс Таледскі  дае зусім  іншы погляд на тыя ж падзеі. Мяцежнік Хіндасвінт атрымаў некаторую падтрымку шляхты,  але не размяшчаючы ўхвалой духавенства, патрываў няўдачу. Тульге атрымалася захаваць трон, а Хіндасвінт працягваў знаходзіцца ў якасці мяцежніка,  датуль, пакуль смерць караля з прычыны хваробы, не дазволіла прэтэндэнту прымусіць прызнаць сябе манархам усю знаць і духавенства.

Тульга кіраваў  2 гады і 4 месяца.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Хінціла - кароль вестготаў  - 639 - 642

Пераемнік: Хіндасвінт

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ХІНДАСВІНТ

Матэрыял з  Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Хіндасвінт (Чындасвінд) - кароль вестготаў, кіраваў у 642 - 653 гадах.

Кіраванне

Ўступ на пасад

Хіндасвінд, мабыць, пасланы з войскам ваяваць з баскамі, карыстаючыся слабасцю каралеўскай улады, падняў мяцеж супраць Тульгі  і 16 красавіка 642 года ў Пампльеге на зборы мясцовай шляхты і простага народа быў абвешчаны каралём. Пасля чаго ён рушыў на Таледо, па шляху папаўняючы сваё войска новымі прыхільнікамі, і пасля адхілення Тульгі  (той, ці то быў пастрыжаны ў манахі, ці то памёр ад хваробы) захапіў трон. 30 красавіка 642 года Хіндасвінд ужо афіцыйна быў абвешчаны каралём радай шляхты і біскупамі, паводле 75-а канону, прынятаму на IV Таледскім саборы, пра выбарнасць пасады караля.

Барацьба са шляхтай

Калі мяцежнікі думалі, што 79-летні Хіндасвінт будзе зручным для іх кіраўніком, то яны вельмі моцна памыліліся. Ніводны іншы вестгоцкі кароль не змагаўся са шляхтай так бязлітасна, як гэты стары.  У якасці чынніку дзеянняў Хіндасвінта франкскі храніст  Фрэдэгар называе жаданне караля раз і назаўжды скончыць з паўстаннямі шляхты.

«Чтобы быть уверенным в своей власти над Испанией и зная готское пристрастие свергать своих королей (из-за чего он и сам был часто вовлечен в заговоры), он приказал убить одного за другим всех тех, о которых он знал, что они были причастны к восстаниям против королей, которые были свергнуты. Других он отправил в ссылку и раздал их жен, дочерей и наследственные владения своим приближенным. История гласит, что для подавления этих преступных склонностей, он осудил на казнь двести готских вождей и пятьсот человек более низкого ранга; и до тех пор, пока он не стал уверенным, что смирил эту болезнь, он не прекращал казни тех, кого подозревал. Хиндасвинт сделал так, что готы никогда больше не отваживались устроить против него какой-либо заговор, наподобие тех, которые они составляли при его предшественниках».

Звыш таго, Хіндасвінт імкнуўся да фундаментальнага пераўтварэння кіраўнічай праслойкі краіны.  Ранейшае незалежнае дваранства падлягала замене прыдворнай шляхтай (служыўшае дваранства, officium palatinum),  ва ўсім удзячна  каралю і злучана  адмысловай клятвай пэўнасці, а таксама ўсюды і заўсёды суправаджаўшае манарха. Шматлікія  прадстаўнікі старых арыстакратычных родаў уцякалі за мяжу, іншыя пераходзілі ў духоўнае саслоўе. Пераразмеркаванне валадарстваў канфіскацыямі  выклікала цяжкае скалынанне эканомікі.

Заканадаўчая дзейнасць

Хіндасвінт

Хіндасвінт разгарнуў энергічную заканадаўчую дзейнасць, якая мела сваёй мэтай поўную рэарганізацыю юрыдычнай сістэмы.  З дапамогай Брауліо біскупа Сарагосы, ён намерваўся нанова перапрацаваць збор законаў. Гэта заканадаўства, якое атрымала назва Вестгоцкая праўда ці Судовая кніга (лат. Liber Iudiciorum)  была заклікана афіцыйна  замяніць  Брэвіарый  Аларыха,  выкарыстоўваны ібера-рымскім насельніцтвам Вестгоцкай  дзяржавы  і  Кодэкс Леавігільда,  які ўжываўся  для готаў.  Першапачатковы  варыянт законаў  быў  ужо апублікаваны на другім годзе кіравання Хіндасвінта,  праца над ім працягвалася на працягу ўсяго кіравання  гэтага караля,  аднак  так і не была завершана пры яго жыцці. Канчатковы варыянт гэтага збору законаў быў апублікаваны яго сынам Рэккесвінтім у 654 годзе.

Законы Хіндасвінта ахоплівалі  ўсе бакі эканамічнага і грамадскага жыцця краіны,  а таксама замежнапалітычных спраў  і як нельга лепш характарызавалі выяву дзеянняў і  мэты караля. Смяротнае пакаранне смерцю і канфіскацыя маёмасці прадугледжваліся не толькі за антыдзяржаўныя інтрыгі,  а ўжо толькі варожыя намеры былі караючыя;  планаванне класіфікавалася як само дзеянне.  Нават калі прысуджаны да смерці быў памілаваны,  ён падлягаў абавязковаму асляпленню. Арыстакратыя і духавенства павінны былі прытрымвацца дадзенага заканадаўства нават пасля смерці  Хіндасвінта  і ні ў якім разе не амніставаць ворагаў дзяржавы. Дарэнні царквы, а таксама сябрам  і чальцам сям'і караля надзейна былі абаронены ад магчымых будучых канфіскацый.  Прадугледжаны былі цвёрдыя пакаранні для даносчыкаў, якія свядома высоўвалі хлуслівыя абвінавачванні. Хіндасвінт у нейкай ступені  ўстаў на абарону найнізкіх пластоў насельніцтва, ён забараніў спадарам самавольна забіваць  сваіх рабоў. Ні  чаго не вядома з законаў,  якія тычацца габрэяў, калі яны наогул  гэтыя законы былі.

Сёмы Таледскі сабор. Узмацненне ўлады караля

Манета Хіндасвінта

Сёмы Таледскі сабор, скліканы ў 18 лістапада 646 года,

«Хиндасвинт издал указ, приказав собрать в городе Толедо собор из тридцати епископов, сопровождаемых клириками, или викариев епископов, если последние из-за усталости или слабости здоровья не смогли там присутствовать, а вместе с ними из ряда придворных, заслуживших право быть избранными для участия в соборе, а также расторопными нотариями, чьи услуги требовались для чтения документов и ведения записей, чтобы отпраздновать пятый год его правления».

нараўне з унутрыцаркоўнымі  пытаннямі абмяркоўваў праблемы, злучаныя з парушэннем клятвы пэўнасці. У гэтым таксама адбілася палітыка Хіндасвінта, накіраваная на ўзмацненне каралеўскай улады.

Усе гэтыя меры па ўмацаванню каралеўскай улады Хіндасвінт праводзіў у мэтах замацаваць за сваім нашчадствам вестгоцкі  пасад, адмяніўшы тым самым права выбару караля, зацверджанае на IV Таледскім саборы. Каб гарантаваць успадкоўванне яго  сваім сынам Рэккесвінтам, ён абвясціў яго 20 студзеня 649 года сваім суправіцелем і, мабыць, перадаў яму на працягу наступных гадоў усе асноўныя ўрадавыя справы, бо сам ён набліжаўся ўжо да дзевяностага года жыцця. Падобная палітыка сустрэла поўную ўхвалу ўплывовых царкоўных кругоў, баяўшыхся ўзнікнення  новых беспарадкаў і войн у адсутнасць законнага і моцнага спадчынніка.

Нягледзячы на сваю непрымірымую палітыку, Хіндасвінт памятаецца ў аналах Царквы,  якой ён ахвяраваў шмат зямлі і зрабіў шэраг прывілеяў, як вялікі дабрадзей.  Здаецца,  на апошніх гадах свайго жыцця Хіндасвінт заняўся актамі набожнасці  і дабрачыннасці.  Ён заснаваў манастыр Святога Рамана ў Сан-Раман-дэ-Орніха (Вальядолід),  дзе ён пахаваў сваю жонку Рэккібергу  і дзе спадзяваўся быць пахаваным сам.  Аднак,  Яўген Таледскі  у сваёй эпітафіі характарызуе Хіндасвінта  "ганебным, несправядлівым, і амаральным" кіраўніком.

Хіндасвінт кіраваў аднаасобна 6 гадоў, 8 месяцаў, 11 дзён, і сумесна са  сваім сынам  Рэккесвінтам кіраваў 4 гады, 8 месяцаў, 11 дзён. Памёр  ён 30 верасня 653 года  ва ўзросце, па словах Фрэдэгара, 90 гадоў.  Перад смерцю ён сам на сябе наклаў епітым'ю  і зрабіў вялікую раздачу міласціны  са сваіх  асабістых сродкаў.

Сям'я

- Рэккіберга - жонка

- Рэккесвінт, старэйшы сын караля,  яго суправіцель і спадчыннік.

- Тэадафрэд, герцаг Кардовы,  які спалучаецца шлюбам з Рэкілонай,  іх сын Радэрых стаў каралём у 710 годзе,  але ўжо ў наступным годзе паў  ў барацьбе з мусульманамі.

Некаторыя гісторыкі лічаць сынам Хіндасвінта таксама Фавілу, але больш  пэўным з'яўляецца, верагодна, здагадка,  што Фавіла быў сынам Тэадафрэда  і, такім чынам,  унукам Хіндасвінта.

Хіндасвінт аддаў у жонкі ўцекачу з Візантыі па імі Ардабаст (сын Атанагільда, унук Херменегільда)  сваю пляменніцу;  сын гэтай пары Эрвіг у 680 годзе  стаў каралём.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Тульга - кароль вестготаў  - 642 - 653

Пераемнік: Рэккесвінт

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

РЭККЕСВІНТ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Рэккесвінт (Рэцесвінт) - кароль вестготаў, кіраваў у 649 – 672  гадах. Сын Хіндасвінта і каралевы Рэккібергі.

Пасля смерці Хіндасвінта ў 653 годзе ўспыхнула паўстанне, на чале якога стаяў нейкі Фройя, пра якога  нам больш нічога невядома, які абапіраўся на баскаў і што аблажыў Сарагосу.  Зрэшты, Рэккесвінт хутка задушыў гэты мяцеж.

"Судовая кніга"

Ўжо ў 654 годзе  з'явіўся перапрацаваны варыянт вестгоцкага  збору законаў, так званая "Судовая кніга", у якую нараўне  з 324 законамі ранейшых каралёў увайшло 99 законаў Хіндасвінта і 87 законаў Рэккесвінта. Гэты твор, хутчэй за ўсё, не павінен  быў  пакрываць усё поле прававога жыцця, а служыць чымсьці накшталт даведніка для паўсядзённай  дзейнасці  суддзяў.  Каралеўскі  эдыкт пра апублікаванне "Судовай кнігі"  забараняў  выкарыстоўваць на судзе іншыя юрыдычныя складанкі.  Тым самым  было юрыдычна зацверджана раўнапраўе рымлян і вестготаў,  фактычна існаваўшае з даўніх пор. Бедныя атрымалі ад Рэккесвінта права весці  свае працэсы перад біскупскім судом. Рэккесвінт забараніў наносіць рабам целавыя калецтвы, і пастанавіў, што вольныя, вольнаадпушчанікі  і рабы, якія здзейснілі злачынства па загаду  свайго спадара ці заступніка, не неслі за гэта пакарання.

8-ы, 9-ы і 10-ы Таледскія саборы

Воціўная карона Рэккесвінта (Скарб з Гварразара), Нацыянальны археалагічны музей, Мадрыд

Свецкае заканадаўства было дапоўнена пастановамі сабораў; унутраная ўзаемасувязь свецкага і царкоўнага  бакоў дзяржавы вестготаў выяўляецца і ў тым, што саборы склікаліся менавіта ў той перыяд часу, калі была апублікавана "Судовая кніга". Яны адбыліся ў 653, 655 і 656 гадах, тым часам як за астатнія 16 гадоў  кіравання Рэккесвінта не было праведзена ніводнага буйнага сабора. Восьмы Таледскі  сабор абмяркоўваў прапанаванае  каралём пытанне, як паступіць з удзельнікамі мецяжу Фройі, а таксама праблемы царкоўнай дысцыпліны. Адзін канон усталёўваў новыя формы выбару караля. На заключным паседжанні былі вынесены пастановы супраць юдэяў. Дзясяты Таледскі  сабор яшчэ раз пацвердзіў важнае значэнне клятвы пэўнасці. Пасля доўгіх і спакойных  гадоў  кіравання 17 верасня 672 года Реэккесвінт  памёр  у каралеўскім падворку Гертыкосе (не лакалізаваны),  у наваколлях Саламанкі.

Рэккесвінт кіраваў  23 гады, 7 месяцаў, 11 дзён.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Хіндасвінт - кароль вестготаў  - 649 - 672

Пераемнік: Вамба

Літаратура

Крыніца — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ВАМБА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Вамба (імя, мабыць, адбываецца ад wamperte - "Таўстабрухі"; памёр у 692 годзе) - кароль вестготаў, кіраваў у 672 - 680 гадах.

Падаўленне мецяжоў

У дзень смерці Рэккесвінта каралём быў абраны Вамба (21 верасня 672 года  чалавек ужо ў гадах, але, тым не менш, надзвычай энергічна які ўзяўся за выкананне сваіх каралеўскіх абавязкаў. Спачатку ён распачаў паход супраць баскоў. Яшчэ да канчатка ваенных дзеянняў ён пазнаў пра мяцеж Хільдэрыка, графа Німа. Пасланы для падаўлення мецяжу Павел, герцаг Септыманіі, са свайго боку каранаваўся на вестгоцкі  пасад у Нарбонне і пры падтрымцы Ранасінда, герцага Тарраконскай Іспаніі, пачаў рыхтавацца да вайны з Вамбай. Падобна, узурпатар  Павел імкнуўся да часткі краіны, пра што сведчыць  яго ліст  да Вамбы, які  дайшоў  да нас у працах  Юльяна Таледскага. У якасці герцага Септыманіі   Павел, магчыма, быў добра знакам з франкскімі ўяўленнямі пра падзельнасць каралеўства. Вамба асабіста выступіў супраць мяцежнікаў,  без праблемаў пераваліў  праз Пірэнэі і захапіў апорныя пункты паўстаўшых.  Павел быў змушаны капітуляваць у рымскім амфітэатры Німа,  у якім ён спрабаваў умацавацца. У прысудзе, вынесеным Паўлу і яго прыхільнікам, завуцца імёны 52 асуджаных,  і ўсіх іх можна смела прылічыць да кіруючага класа,  бо простыя людзі, вядома ж, не лічыліся годнымі згадвання. Пры гэтым, падобна,  у дадзеным выпадку гаворка ішла пра большую частку септыманскай арыстакратыі  і пра некаторых прадстаўнікоў шляхты Таррагонскай Іспаніі.

Спробы ўмацаваць войска

Вестгоцкае войска, у VI веку часта і паспяхова якое змагалася з франкамі, у VII веку страціла сваю сілу; адным  з чыннікаў гэтага можна лічыць працяглы мірны перыяд. Больш істотная падстава складае зніжэнне колькасці вольных  у войску.  Паслабленне войска выразна выявілася ў паходзе Вамбы супраць Паўла.  Яшчэ ў Іспаніі войска пачало здзяйсняць разнастайныя злачынствы, рабаванні, падпалы, гвалты.  Шматлікія хаваліся  ад ваеннай службы. Атрымаўшы такі адмоўны досвед, Вамба выдаў дэкрэт, па якім кожны, які не выканаў свой вайсковы абавязак пры варожым нападзе, павінен пазбавіцца стану  і волі. Правамоцным выбачэннем магла служыць толькі хвароба, але ў такім  разе ў войска вынікала адсылаць нявольных.  Біскупы, якія атачалі сябе ў VII веку,  як і знаць, узброенай світай, пры Вамбе таксама былі абавязаны несці ваенную службу.

Зніжэнне ўлады царквы

Дзяржава вестготаў у 586-711 гадах

Вамба выкарыстоўваў каралеўскую ўладу над царквой інтэнсіўней, чым яго папярэднікі. Ён самавольна засноўваў біскупствы.  Ён  не склікаў ніводнага дзяржаўнага сабора;  па ўсёй бачнасці, ён не лічыў для сябе неабходным заручыцца падтрымкай царквы.  Вамба забараніў шлюбы паміж вольнымі і царкоўнымі вольнаадпушчанікамі,  бо дзеці,  народжаныя ў такіх  шлюбах, аўтаматычна станавіліся царкоўнымі вольнаадпушчанікамі  і  не плацілі дзяржаве падаткаў.  Пра зніжэнне ўзроўня кваліфікацыі вестгоцкага  епіскапата з прычыны яго палітызацыі кажа той факт, што ў 675 годзе  Адзінаццаты Таледскі сабор быў змушаны зацвердзіць канон пра падтрыманне парадку падчас паседжанняў. Той жа сабор прадпісаў пазбаўляць сану  і адлучаць ад царквы тых біскупаў, якія аддаваліся распусце з жанчынамі - сваячкамі шляхетных людзей.

Звяржэнне Вамбы

Вамба.  Статуя  ў  Мадрыдзе  (A. Carnicero, 1750-53).

Кіраванне Вамбы было гвалтоўна перапынена 14 кастрычніка 680 года.  Эрвіг, сын візантыйца Ардабаста, які прыбыў у Іспанію пры Хіндасвінце і што ажаніўся на сваячцы гэтага караля Гласвіндзе, паднёс Вамбе напой з саратамнуса.  У выніку атручвання Вамба знепрытомнеў.  Калі  стварылася поўнае ўражанне, што кароль з хвіліны на хвіліну памрэ,  яго саборавалі і па вестгоцкаму звычаю і надзелі на яго манаскую адзежу. Тым самым ён пераходзіў у духоўнае званне і пазбаўляўся магчымасці кіраваць краінай. Калі праз некалькі гадзін Вамба ачуўся, яго прымусілі падпісаць адрачэнне ад пасаду і адправілі яго ў манастыр Пампльега,  дзе ён пражыў яшчэ 12 гадоў і памёр у 692 годзе.

Вамба кіраваў 8 гадоў, 1 месяц і 14 дзён.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Рэккесвінт - кароль вестготаў  - 672 - 680

Пераемнік: Эрвіг

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ЭРВІГ

Матэрыял з  Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Эрвіг - кароль вестготаў, кіраваў у 680 - 687 гадах.

Прыход  да  ўлады

Хоць Эрвіг быў каранаваны на царства ўжо 21 кастрычніка 680 года, ён адчуваў неабходнасць далейшага апраўдання свайго прыходу да ўлады.  Натуральна,  скліканыя на дзяржаўны сабор біскупы задаволілі гэта жаданне і пацвердзілі законнасць яго ўсшэсця  на пасад.  Таксама было ахвотна выканана іншае жаданне караля - пазбегнуць паўтора  лёсу Вамбы.  У актах сабора быў вельмі дакладна  апісаны ўвесь ход дзеянняў, які прывёў да адхілення Вамбы, і паўтор гэтых дзеянняў забаранялася пад страхам суровай кары. Палітычны цынізм сабора пераўзыходзіць усялякае ўяўленне.

Законы па паляпшэнню становішча ў краіне

Эрвіг зусім не быў слабым кіраўніком, якім яго часта малююць розныя даследаванні. Пры Эрвіге з'явілася новая рэдакцыя вестгоцкага права. То, што кароль лічыў гэту задачу першачарговай і надзённа неабходнай, відаць з таго, што новая рэдакцыя  была  апублікавана праз усяго толькі некалькі месяцаў пасля яго ўсшэсця на пасад. Шматлікімі законамі ён спрабаваў палепшыць становішча ў краіне.  Калі  ён і змякчыў некаторыя цвёрдыя ўказы Вамбы,  то зрабіў гэта таму, што падобныя драконаўскія меры паказалі сваю безгрунтоўнасць.  Кароль спрабаваў захаваць вольнае саслоўе. Так, Эрвіг пастанавіў, што ўсякі,  які прадаў сябе,  можа быць выкуплены на волю сваімі сваякамі за той жа кошт. У той час як першапачаткова дзеці, народжаныя ў шлюбе вольнай жанчыны з рабом,  лічыліся рабамі,  Эрвіг пастанавіў, што яны, у выпадку калі яны без перашкод пражывуць трыццаць гадоў у якасці вольных, больш  не павінны вяртацца ў рабства. У 683 г. Эрвіг вырашыў спісаць нявыплачаныя падаткі, бо збіранне нядоімак азначала б спусташэнне народа. Спрабаваў Эрвіг умацаваць і войска. Эрвіг жаліўся, што шляхетныя людзі не выводзяць на вайну нават дваццатую частку сваіх подданых, і патрабаваў пастаўляць у войска кожнага дзясятага раба, прычым спадар павінен быў адказваць за іх рыштунак.

Барацьба з юдэямі

Манета Эрвіга

На першы план у дзяржаўнай дзейнасці  Эрвіга выйшла барацьба з юдзейскай рэлігійнай абшчынай.  Паслядоўней,  чым яго папярэднікі, ён імкнуўся сілком звярнуць юдэяў  у  хрысціянства.  Ім  было забаронена  займацца  любым  родам дзейнасці,  у якім яны маглі б камандаваць  хрысціянамі.  Святарам  было  прадпісана  ўзяць юдэяў пад  свой строгі нагляд. Так, Эрвіг  пастанавіў, што шляхетны  чалавек, які аддаў хрысціяніна ва ўладу юдэя, павінен заплаціць 10 фунтаў золатам (= 720 солідаў).  Трынаццаты Таледскі  сабор вынес  па прапанове караля  пастановы пра ахову караля і яго сем'і.

Смерць Эрвіга

Ў перыяд кіравання  Эрвіга адбыліся сутыкненні з франкамі  (верагодна, гаворка ішла пра аквітанцах, якія адлучыліся  ад  Франкскай дзяржавы), працякаўшыя неспрыяльна для вестготаў.  Эрвіг аддаў сваю дачку Кіксілону ў жонкі  Эгіке, сваяку Вамбы. Хутчэй за ўсё, гэта быў знак пагаднення з родам  Вамбы, відаць, яны  валодалі вялікай уладай і шырокім уплывам. На божай пасцелі,  абхоплены моцнай хваробай, 15 лістапада 687 г. Эрвіг прызначыў зяця сваім пераемнікам і прымусіў Эгіку паклясціся ніколі не выкарыстоўваць сваю ўладу ў супрацьпраўных мэтах.

Эрвіг кіраваў 7 гадоў і 25 дзён.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Вамба -  кароль вестготаў  - 680 - 687

Пераемнік:  Эгіка

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ЭГІКА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Эгіка - кароль вестготаў, кіраваў у 687 - 701 гадах. Племяннік караля Вамбы, зрынутага Эрвігам з пасаду.

Прыход  да ўлады

Каб прыцягнуць Эгіка на свой бок, Эрвіг выдаў за яго сваю дачку Кіксілло (Кікісілону).  Пасля смерці Эрвіга, Эгіка быў 24 лістапада 687 года каранаваны на царства ў Таледо.  Калі  Эрвіг спадзяваўся ўсталяваць з Эгікай, які выступаў  ў якасці прадстаўніка роду Вамбы, працяглы мір, то ён памыляўся. 11 траўня  688 года быў скліканы Пятнаццаты Таледскі  сабор, па прапанове караля,  вызваліў яго ад клятвы, прынесенай Эрвігу (паводле дадзенага зароку Эгіка павінен быў ахоўваць і накіроўваць сям'ю свайго папярэдніка). Нянавісць Эгікі да Эрвіга  выяўляецца таксама ў шматлікіх адмоўных заўвагах  з нагоды  былога караля, памяць  якога Эгіка спрабаваў зняважыць у сваіх законах.

Барацьба са шляхтай

У самым пачатку кіравання Эгікі  нейкі Суніфрэд, пра якога нам больш нічога не вядома, абвясціў сябе каралём з дапамогай Таледскага мітрапаліта Сісберта. Мабыць, некаторы час ён валодаў сталіцай, бо чаканіў там сваю манету. Пасля мецяжу Суніфрэда кароль зрушыў надзвычай  скампраметаваўшага  сябе мітрапаліта Сісберта Таледскага, не  вынесшы  яго справу на разгляд царкоўнага суда, як таго патрабавала царкоўнае права. Магчыма, менавіта гэты мяцеж стаў нагодай для антыарыстакратычных дзеянняў Эгікі. Хоць яго папярэднік у 683 годзе  быў змушаны выдаць, так званы,  вестгоцкі закон habeas-corpus, Эгіка не стаў з ім лічыцца.  Ён выносіў шматлікія пастановы пра канфіскацыі і высыланнях.  У іншых ён беззаконна вымагаў пазыковыя абавязанні.

Барацьба габрэямі

Эгіка выпусціў 14 законаў, большасць з якіх было прысвечана падначаленню юдэяў. Радыкальнае дзеянне аказаў закон, які забараняў юдэям наведваць рынкі  і весці гандаль з хрысціянамі (693). Тым самым юдэі былі пазбаўлены крыніц прыбытку, відаць, якія дазвалялі  ім дагэтуль палягчаць сваё становішча з дапамогай подкупу. Сваёй  кульмінацыі антыіюдзейскае заканадаўства дасягнула на 17-м Таледскім саборы 694 года. Тады было высветлена, што іспанскія юдэі ўступілі ў зносіны са сваімі замежнымі аднаверцамі, каб уладкаваць змову супраць дзяржавы вестготаў.  Яны нібы падштурхоўвалі сірыйскіх і егіпецкіх арабаў да нападу  на Іспанію. Надзвычай рэзкая рэакцыя вестготаў паказвае, што яны цалкам усведамлялі цяжар навісшай пагрозы.  Усе габрэі былі пазбаўлены свайго стану і волі і выселены са  сваіх  ранейшых месцаў. Кароль атрымаў права прадаваць юдэяў па сваім меркаванні. Іх дзеці разлучаліся з бацькамі па дасягненні сямігадовага ўзросту  і перадаваліся на выхаванне ў хрысціянскія сем'і. Падобна, гэтыя меры былі сапраўды прыведзены ў выкананне,  бо з тых часоў юдзейскае пытанне больш не паднімалася. Толькі  арабская  заваёва вызваліла габрэяў ад бяспраўнага становішча.

Па жаданню  Эгікі  сабор пацвердзіў  ужо  удасканалены  каралём "пераклад" Фелікса Севільскага ў Таледо. Заняць вакантную кафедру Севіллі быў закліканы Фаустын  Брагскі, на месца якога быў прызначаны Фелікс Апортскі.  Адносіны біскупа з даручанай яму царквой разумеліся  як царкоўны,  у прынцыпе непарыўны шлюб,  а гэтыя перастановы  694 года  ўяўлялі сабою нечуванае парушэнне ўсіх царкоўных усталяванняў.

Канфлікт з Візантыяй

Паміж  698 і 701 гадамі  на ўсходнім узбярэжжы  Іспаніі, верагодна,  у Алікантэ, высадзіўся візантыйскі флот. Напад  быў адбіты. Хутчэй  за ўсё, гэтыя падзеі злучаны з пасылкай у заходняе Міжземнамор'е візантыйскага флота,  якому ў 698 годзе  атрымалася на кароткі час адваяваць у арабаў Карфаген.

Бедствы,  якія абваліліся на Іспанію

Ў 693 – 694  гадах  Іспанія спусцела ў выніку жорсткай эпідэміі чумы. Страты насельніцтва ў Паўднёвай Галіі былі настолькі высокія, што там не ўжывалася антыіюдзейскае заканадаўства. Юдэі былі прадастаўлены ў распараджэнне герцага Септыманіі,  які мог карыстацца іх паслугамі.  Каля 701 года  Пірэнэйскі паўвостраў уразіла новая эпідэмія, а паміж 707 і 709 гадамі  мноства людзей сталі ахвярамі голаду і чумы. У гэты перыяд  адбылося значнае памяншэнне насельніцтва  Вестгоцкай  дзяржавы.

Каб забяспечыць каралеўскую ўладу за сваім родам, у 698 годзе  Эгіка прызначыў суправіцелем свайго сына  Віціцу.  Спачатку ў якасці вобласці  для кіравання яму было вылучана былое каралеўства свеваў  з рэзідэнцыяй у Туі.  Аднак,  з-за дрэннага стану здароўя караля,  Віціца  быў неўзабаве выкліканы ў Таледо. 15 лістапада 701 года  ён быў каранаваны на царства, а ў канцы 702 года Эгіка памёр.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Эрвіг - кароль вестготаў  - 687 - 701

Пераемнік: Віціца

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

ВІЦІЦА

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Віціца. Гравюра XVIII стагоддзя

Манета  Віціцы

Віціца (Віцік, Вітціза; лат. Vitiza, Witiza, Witiges) -  кароль вестготаў, кіраваў  у  698 - 709 гг.  Віціца  быў сынам  Эгікі.  У  698 годзе Эгіка прызначыў яго суправіцелем.  Спачатку ў якасці вобласці  для кіравання яму была вылучана былое каралеўства свеваў  (гэта значыць Галісія)  з рэзідэнцыяй  у Туі.  Аднак з-за дрэннага стану здароўя караля  Эгікі  Віціца быў неўзабаве выкліканы ў Таледо.  15 лістапада 701 года  ён быў каранаваны на царства.

Пра кіраванне  Віціцы нам амаль нічога не вядома.  Падобна,  ён спрабаваў перадаць каралеўскую ўладу свайму непаўналетняму сыну Ахіле;  арыстакраты,  якія супрацьстаялі яму, былі цалкам пабіты і пакараны.  Аднак, пасля смерці  Віціцы знаць паўстала супраць ужывання права атрымання пасада ў спадчыну.  Ахіла знаходзіўся на поўначы, і замест яго над паўднёвымі вестготамі каралём быў абвешчаны  Родэрых, герцаг Бетыкі.

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік: Эгіка - кароль вестготаў - 698 - 709

Пераемнік: Родэрых

Літаратура

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/»

РОДЭРЫХ

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Родэрых  (гоцк. Rudereiks;  лат. Rodericus) -  кароль вестготаў,  кіраваў ў  710-711 гадах.

Радавод Родэрыха

Родэрых быў сынам Тэадафрэда (Тэудэфрэда),  герцага Кардовы. Тэадафред  жа адбываўся з вестгоцкага  каралеўскага роду  і быў, верагодна, сынам Хіндасвінта.  Кароль Эгіка, асцерагаючыся, што Тэадафрэд падніме супраць яго паўстанне, выгнаў яго з каралеўства. Тэадафрэд прыбыў у Кардову,  дзе ўзяў сабе жонку з каралеўскага роду па імі Рэкілона (Рыцылона),  ад шлюбу з якой у яго нарадзіўся сын  Родэрых.  Сын Эгікі, кароль Віціца зманам захапіў Тэадэфрэда  і пазбавіў яго зроку. Пасля смерці Віціцы ў 710 году арыстакраты ўзвялі на пасад Вестгоцкага каралеўства  Родэрыха, у абыход сыноў Віціцы. Верагодна,  да 710 года  Родэрых быў герцагам Бетыкі. Адносна гэтага караля захавалася больш  легенд, чым пэўных вестак.  Бясспрэчна толькі  то,  што пры ім адбылася заваёва арабамі Іспаніі.

Становішча  на поўдні Вестгоцкага  каралеўства

Напачатку VIII стагоддзя  пры халіфе Валідзе I межы Арабскага халіфата ўшчыльную наблізіліся да каралеўства вестготаў.  Знакаміты вайскавод  той пары, "валі" (кіраўнік) Афрыкі  Муса ібн-Нусайра, узмацніўшы сваё войска  прыняўшымі  іслам берберамі,  у 707-709 гадах заваяваў рэшткі яшчэ захаваўшай незалежнасць Паўночнай Афрыкі і выйшаў да берагоў Атлантычнага акіяна. Толькі Сеута аказала арабам разлютаваны супраціў  і  надоўга  затрымала іх прасоўванне.  Яна прыналежала  Візантыйскай імперыі,  якая валодала перш  усім афрыканскім  узбярэжжам;  але імператар знаходзіўся занадта  далёка,  каб аказаць Сеуце сапраўдную дапамогу,  і таму Юльян (Хуліан), кіраўнік  горада ўступіў у саюзныя адносіны з вестготамі. Так  Юльян паслаў сваю дачку Каву да таледскага  двара,  каб даць ёй выхаванне адпаведнае яе нараджэнню;  але яна мела няшчасце спадабацца Родэрыху,  і той яе зганьбіў. Гаручы гневам,  Юльян здаў арабам  свой горад,  папярэдне склаўшы выгодную  для сябе дамову. Пасля гэтага Юльян стаў пераконваць  Мусу паспрабаваць  заваяваць  Іспанію,  абяцаючы сваё садзейнічанне.  Апошні,  якога падбухторвалі  да паходу  і іспанскія габрэі,  прыгнетаемыя  готамі,  адправіў у Іспанію, са згоды халіфа Валіда I, першапачаткова невялікі выведвальны атрад.  Адзін з вайскаводаў Мусы, Абу Зура Тарыф,  з чатырмастамі ваярамі  і сотняй коней, улетку 710 г. пераправіўся праз Гібралтарскі праліў на чатырох караблях прадстаўленых Юльянам,  спустошыў наваколлі  Алхесіраса і вярнуўся назад у Афрыку з багатай здабычай.

Паход Тарыка ібн Зіяда

Дзяржава вестготаў у 586-711 гадах

Шчаслівы зыход першай экспедыцыі  распаліў у мусульманах жаданне авалодаць Іспаніяй.  У наступным годзе Муса скарыстаўся тым, што Радэрык вёў вайну з басконскім горадам Памплонай на поўначы Іспаніі, у апошнія дні красавіка 711 года паслаў у Іспанію іншага свайго вайскавода Тарыка ібн Зіяда з атрадам у 7000 бербераў (арабаў у атрадзе было ўсяго 300 чалавек). Яны пераправіліся праз праліў на тых жа 4-х караблях,  таму што ў мусульман не было іншых. Па меры таго як караблі перавозілі людзей і коней, Тарык збіраў  іх у адной скалістай гары ў берага,  якая і зараз яшчэ носіць яго імя - Гібралтар (Джабаль  аль-Тарык,  "Гара Тарыка").  У падножжа гэтай гары ляжаў горад Картэя.  Картэя  была ўзята мусульманамі,  і Тарык ужо дайшоў да возера Лага-дэ-ла-Санда,  і гатоў  быў рушыць на Севіллю, калі пазнаў, што насустрач яму ідзе кароль Родэрых, на чале шматлікага войска  (крыніцы кажуць, што ён нібы сабраў войска ў 70 ці нават у 100 тысяч чалавек).  Тарык  паслаў да Мусы прасіць падмацавання, і Муса, скарыстаўшыся судамі, пабудаванымі пасля адплыцця Тарыка, паслаў яму яшчэ 5000 ваяроў. Да яго далучыліся яшчэ і 13 000 ваяроў Юльяна.

Бітва пры Гвадэлетэ

Войскі  сустрэліся на берагах рачулкі Гвадэлетэ,  пры Херасе дэ ла Фронтэра (прав. Кадыс),  паміж 19 і 26 ліпеня 711 года  (па легендзе, бітва доўжылася восем дзён).  У сутнасці, нічога пэўнага,  акрамя легенд  пра гэту бітву  да нас не дайшло.  Напачатку бітвы Оппа і Сісіберт, сыны караля Віціцы, якіх Родэрых адхіліў ад улады, пабеглі ці перайшлі да Тарыка.  Кароль Родэрых убачыўшы, што свае пакінулі яго, у працяг некалькіх дзён адыходзіў,  абмяжоўваючыся невялікімі сутычкамі,  пакуль, урэшце, готы не патрывалі канчатковай паразы.  Ці перажыў Родэрых  сваю паразу  ці  загінуў падчас  уцёкаў з поля бітвы, пераплываючы раку Гвадалета - невядома.  Паводле арабскіх харонік пра  Родэрыха  пасля гэтай  бітвы ні чаго больш  не вядома, і яго не знайшлі ні жывога,  ні мёртвага.  Мусульмане адшукалі  толькі  яго белага  каня з парчовым  сядлом,  упрыгожаным лаламі і смарагдамі, які загруз  ў багне. Паводле  ж  іспанскіх паданняў,  магчыма, прыхільнікі  караля адвезлі  яго цела ў Візею  (Паўночная Партугалія)  і пахавалі там. У Візее быў знойдзены  просты камень, на якім была напісана наступная эпітафія:  "Тут  Родэрых, кароль готаў".

Чыннікі і наступствы паразы

Чыннікі  гэтай паразы нельга, як было прынята  дагэтуль,  зводзіць да здрады прыхільнікаў Віціцы ў вестгоцкім  войску.  У адзінай пэўнай крыніцы,  Continuatio Hispana,  ясна гаворыцца,  што ў бітве загінулі таксама "супернікі" Родэрыха,  што ці наўрад  адбылося б,  калі б яны перайшлі да арабаў.  Зрэшты, хутчэй за ўсё,  супернікі  Родэрыха ўскоснай выявай унеслі свой унёсак у паразу,  бо іх варожае стаўленне да караля прыслабіла ваенную моц  вестготаў.

Нават "бітва на Гвадэлеце",  хутчэй за ўсё, мела месца ў рэальнасці значна далей на поўдзень, бліжэй да месца высадкі,  у самога Гібралтара, на берагах  Гвадарранке  (Wad al-Rinq, Рака Радэрыка?).

Са смерцю Родэрыха арганізаваны супраціў  вестготаў быў зламаны. Вестготы адступілі  да  Мерыды, поруч якой арганізавалі апошні адчайны агмень супраціву.  Пасля перамогі Тарык павінен быў вярнуцца дахаты,  але яго раздзіралі два жаданні: распаўсюдзіць сваю рэлігію на краіну няслушных  і захапіць легендарныя скарбы цара Саламона,  якія нібы знаходзяцца ў раёне Таледо.  Да  714 года  маўры ўсталявалі кантроль над большай часткай паўвострава.

У літаратуры

-        На  Іспанію родную (Пушкін)

Дынастыя каралёў вестготаў

Папярэднік:  Віціца - кароль вестготаў  - 710 - 711

Пераемнік:  Агіла II

Літаратура

• Ахмед ибн Мохаммед аль-Маккари. История мусульманских династий в Испании. Кн. 4. Гл. 1-2.
• Хроника Альфонсо III.
• Клауде Дитрих. История вестготов / Перевод с немецкого. — СПб.: Издательская группа «Евразия», 2002. — 288 с. — 2 000 экз. — ISBN 5-8071-0115-4

Крыніца  — «http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%85»

АГІЛА II

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Агіла II (гоцк.