Вучоны правазнавец у Вялікім княстве Літоўскім у 2й палове 18 ст.; адзін з першых свецкіх прафесараў Віленскай акадэміі, дзе выкладаў цывільнае права. Выступаў з крытыкай судаводства i некаторых іншых бакоў палітычнага жыцця ЛітоўскаБеларускай дзяржавы. Яго погляды выкладзены ў прамове «Пра высакароднасць, неабходнасць i карысць юрыспрудэнцыі ці прававой разважлівасці», сказанай ім 21.7.1761 у Віленскай акадэміі (прамова надрукавана ў тым жа годзе). У адпаведнасці з тагачаснай прыродазнаўчаправавой дактрынай ён лічыў, што «ўсякае права можна назваць «боскім». Асновай прыроднага права 3. лічыў боскі закон — вечны i універсальны закон Сусвету, да якога павінна дапасоўвацца чалавечае заканадаўства. Таму юрыспрудэнцыю ён тлумачыў як навуку аб боскіх i чалавечых законах, закліканых вызначаць, што справядліва, а што не. Ён быў упэўнены, што веданне юрыспрудэнцыі неабходна ўсім людзям, якія выконваюць грамадскія i дзяржаўныя абавязкі, асабліва суддзям. Ён рэзка крытыкаваў пагарду да прававой навукі, з трывогай адзначаў, што права не вывучаецца ні ў адной школе ЛітоўскаБеларускай дзяржавы. Становішча ў судаводстве ацэньваў як крызіснае. Узвышэнне ролі прававой навукі ў жыцці грамадства i імкненне паставіць закон на месца самавольства сведчылі пра наспелую тэндэнцыю да перагляду асноў феадальнага права. Гэта дае падставы гаварыць, што 3. — адзін з папярэднікаў прыродазнаўчаправавога вучэння ў асветніцкай думцы Беларусі i Літвы апошняй трэці 18 ст. Яго меркаванні адносна неаходнасці прававой адукацыі ўсяго насельніцтва дзяржавы адпавядаюць патрабаванням нашай сучаснасці.
|