AДАМ БРЭМЕНСКІ

ДЗЕІ АРХІБІСКУПАЎ ГАМБУРГСКАЙ ЦАРКВЫ

GESTA HAMMABURGENSIS ECCLESIAE PONTIFICUM

КНІГА IV

АПІСАННЕ ПАЎНОЧНЫХ ВЫСПАЎ

….18. Недалёка ад вобласці склаваў знаходзяцца, наколькі нам вядома, тры характэрных выспы. Першая з іх завецца Фембрэ.  Яна ляжыць супраць краіны ваграў, так што яго, як і Лаланд, можна бачыць з Альдзінбурга. Другая выспа  размешчана  насупраць краіны вільцаў. Яе насяляе магутнае склаўскае племя ранаў, [ці рунаў]. Па закону  без уліку іх меркавання не прымаецца ніводнае рашэнне па грамадскіх справах. Іх так баяцца па тым чынніку, што з гэтым племем водзяць блізкае сяброўства  богі, а дакладней, нячысцікі, глыбокай пашане якім яны адданы больш, чым іншыя. Абедзве выспы перапоўнены піратамі і бязлітаснымі разбойнікамі, якія не літуюць нікога з падарожных. Бо ўсіх, каго іншыя піраты звычайна прадаюць, гэтыя забіваюць. Трэцюю выспу называюць Семландам, яна суседнічае з абласцямі русаў і паланаў, а засяляюць яе сембы, ці прусы, людзі вельмі добразычлівыя. Яны, у адрозненне ад папярэдніх, працягваюць руку дапамогі тым, хто падвергся небяспецы  на моры ці выпрабаваў напад піратаў. Тамтэйшыя жыхары вельмі нізка шануюць золата і срэбра, а чужацкіх скурак, пах якіх данёс пагібельны яд ганарыстасці ў нашы землі, у іх у лішку. На Семландзе гэта дабро трымаюць за гной, мяркую, да асуджэння нас, бо мы, задыхаючыся, усімі праўдамі і няпраўдамі рвемся да адзенняў з куньяга меха, як быццам да вышэйшай выгоды. І вось: за ваўняныя адзенні, якія мы завём фальдонамі, тутэйшыя жыхары даюць гэтак каштоўныя [для нас] куніцы. Можна было б паказаць шматлікае ў норавах гэтых людзей, што годна хвалы, калі б толькі яны паверылі ў Хрыста, прапаведнікаў якога яны жорстка пераследваюць. У апісваемых землях прыняў вянок  пакутніцтва светлы біскуп багемаў Адальберт.  Аж да сённяшняга дня-пры тым, што ўсё астатняе ў іх гэтак жа, як і ў нас, - яны забараняюць падыходзіць да святых гаёў і крыніц, асцерагаючыся, што гэтыя месцы будуць апаганены самой прысутнасцю хрысціян. Тамтэйшыя жыхары ўжываюць у ежу мяса коней, выкарыстоўваючы ў якасці пітва іх малако і кроў, што, кажуць, даводзіць гэтых людзей да ап'янення. Насельнікі тых краёў блакітнавокія, чырванатварыя і доўгавалосыя. Быўшы закінуты ў непраходнай багне яны не жадаюць трываць над сабой ніякага спадара…..

Схолія 117. Выспа рунаў Ройне ляжыць побач з горадам Юмне,  так што ў іх агульны кароль.

Рунды

Краіны пражывання: Бурундзі, Дэмакратычная Рэспубліка Конга, Уганда
Рэгіён пражывання: Афрыка

РУНДЫ, барунды (саманазва), варунды, народ групы банту, асноўнае насельніцтва Бурундзі. Колькасць 5200 тыс. чалавек. Засяляюць таксама прымежныя раёны на ўсходзе Дэмакратычнай Рэспублікі Конга (1500 тыс. чалавек), на паўночным захадзе Танзаніі (180 тыс. чалавек), жывуць таксама ў Угандзе (294 тыс. чалавек) і ў Руандзе (100 тыс. чалавек). Агульная колькасць 7200 тыс. чалавек. Блізкія да суседняга народа руанда. Кажуць на мове рунды. Значная частка рунды двухмоўная — кажа і на французскай мове. Частка рунды — хрысціяне (галоўным чынам каталікі, пратэстанты, англікане), захоўваюцца традыцыйныя вераванні і культы.

У этнакультурным стаўленні рунды падпадзяляюцца на дзве групы: жывёлагадоўцы — тутсі (15%), земляробы — хуту (85%) і яшчэ невялікая група паляўнічых і збіральнікаў пігмеяў — тва (0,75%). Пігмеі тва (батва) — рэшткі аўтахтоннага насельніцтва, выцесненага падчас міграцыі з паўночнага захаду груп банту хуту ва ўнутраныя лясныя раёны напачатку 1-го тысячагоддзі нашай эры. Тутсі — нілоты па паходжанні, характэрная асаблівасць — высокі рост, доўгія канечнасці, па мове не адрозніваюцца ад хуту. Нізкарослыя хуту — больш старажытнае карэннае насельніцтва іх сучаснай тэрыторыі пасялення. Рухомыя пастухоўскія жывёлагадоўцы тутсі прыйшлі сюды пазней, каля XVI стагоддзі з тэрыторыі сучаснага Судану, падпарадкавалі земляробаў хуту, пры гэтым успрыняўшы іх мова. Тутсі склалі сацыяльную верхавіну ўзніклага тут раннеполіціческого адукацыі. Сваё прывілеяванае становішча тутсі выкарыстоўвалі для эксплуатацыі хуту, якія склалі абслуговы тутсі пласт падпарадкаваных бедных земляробаў, змушаных забяспечваць пераможцаў-жывёлагадоўцаў пладамі сваёй земляробчай працы. Такім чынам склалася гістарычна падзел працы: тутсі разводзілі буйнае і дробнае рагатае быдла і працягвалі весці рухомы лад жыцця, хуту — займаліся ручным перакладным земляробствам (проса-элеўсіна, сорга, кукуруза, банан-плантэн, бабовыя, маніёк; таварная культура — кава). Хуту ўжываюць складаную сістэму сезонных севооборотаў, тэрасаванне палёў на ўзгорках і горных схілах, месцамі выкарыстоўваюць тэхніку ірыгацыйных каналаў. Пігмеі тва кажуць на мове рунды. Яны займаюцца земляробствам і адыходніцтвам па найманні.

Селішчы маюць безуважлівую планоўку. Традыцыйнае жыллё: у хуту — халупы круглыя, каркасныя з канічным саламяным дахам, у тутсі — «ўльевідные» плеценыя халупы, у тва — невялікія буданы з галінак і трава. Шлюб патрылокален. З канца XIX стагоддзі з'явілася нарматыўная манагамія. У аснове сацыяльнай арганізацыі — патрылінейные генеалагічныя племянныя сувязі, якія ствараюць лініджно-кланавую (сегментарную) сацыяльную структуру. Хатняя гаспадарка вялікай сям'і складае адзінку сельскай абшчыны.

Асноўная ежа: кашы, поліўкі са збожжавых, бабовых, запраўленыя маслам, перцам; волкія і печаныя ў лісці бананы, кісла-малочныя прадукты і рыба, калі качавая абшчына апыняецца зблізку вадаёмаў; бананавае піва.

Зараз пераважае адзежа еўрапейскага тыпу; на святах тутсі апранаюць вольныя доўгія кашулі і яркія накідкі, завязаныя вузлом на адным плячы і перахопленыя ў поясе, гэты гарнітур — даніна традыцыі. Мастацкая творчасць прадстаўлена ў рамястве пляцення (цінаўкі, кошыкі з чырвоным і чорным геаметрычным арнаментам), гарбарным рамястве (апрацоўка шкур, выраб скур і выраб вырабаў з іх), ткацкім (кілімкі з сізалевого валокны з чырвона-чорна-памяранцавым арнаментам), ганчарным (выраб вялікіх гліняных чыгуноў), у вырабе ўпрыгожванняў з пацерак, касці, музычных прылад, а таксама ва ўпрыгожванні сцен халуп арнаментаванымі аплікацыямі. Народная творчасць прадстаўлена гістарычнымі баладамі пра паходжанне, перамогах у бітвах з ворагамі плямёнаў, песнямі, танцамі, музыкай.

Гістарычна якое складвалася супрацьстаянне паміж тутсі, хуту і пігмеямі тва нярэдка вылівалася ў вострыя ваенна-палітычныя канфлікты. Значная частка хуту ў выніку сталых прыгнятанняў і дыскрымінацыі беглі ў Руанду з Бурундзі на працягу апошніх дзесяцігоддзяў. Напачатку 90-х гг. канфлікт паміж тутсі і хуту абвастрыўся, міжплемянная вайна практычна трансфармавалася ў грамадзянскую ў Руандзе. Хуту ў барацьбе за свае грамадзянскія правы ўтварылі народнае апалчэнне. Аднак тутсі, якія заўсёды былі палітычна больш арганізаваны, галоўным чынам складаючы гарадское насельніцтва, у адрозненне ад сучасных хуту, стварылі Руандыйскій патрыятычны фронт і захапілі пры садзейнічанні вайскоўцаў улада ў краіне. Войскі хуту і якія прынялі іх бок пігмеяў тва былі разгромлены сіламі тутсі і змушаны бегчы з Руанды і рассеяцца па лагерах уцекачоў ва Ўсходнім Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга і Танзаніі, дзе іх падтрымлівае міжнародная дапамога. Умовы іх існавання вельмі цяжкія, шматлікія хуту і асабліва пігмеі тва гінуць ад голаду і хвароб.

http://narodimira.ru/aziya/236-galeshy

Геаграфічныя назовы ў Беларусі, злучаныя з ранамі (рунамі)

в. Рандоўка> Гомельская вобласць > Гомель >Прыбарскі

в.  Раніна>Віцебская вобласць > Віцебск >Варонаўскі

в. Рандары> Віцебская вобласць > Міёры > Завуцьяўскі

в. Рані >Брэсцкая вобласць > Камянец > Пелішчанскі

в. Раневічы>Гарадзенская вобласць > Свіслач >Свіслацкі

в. Рандзілаўшчына>Гарадзенская вобласць > Дзятлава >Дзянісаўскі

в. Рандзілаўшчына>Гарадзенская вобласць > Дзятлава >Казлоўшчынскі

в. Раннае >Менская вобласць > Барысаў >Навасёлкаўскі

в. Старыя Ранчыцы>Віцебская вобласць > Бешанковічы > Верхнякрывінскі

в. Новыя Ранчыцы>Віцебская вобласць > Бешанковічы > Верхнякрывінскі

х. Рунгі> Гарадзенская вобласць > Ваўкавыск >Ізабелінскі

в. Рунды > Віцебская вобласць > Міёры >Завуцьяўскі

в. Зялёная Рунь> Гомельская вобласць > Рагачоў >Дварэцкі

в. Баруны> Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Барунскі

в. Баруны > Віцебская вобласць > Браслаў >Плюскі

Прозвішчы: Ранвід, Ранцэвіч, Ранчкоўскі, Ранчынскі, Роня – старажытныя беларускія шляхецкія роды.

Геаграфічныя назовы за мяжой, злучаныя з ранамі (рунамі)

Ранкагуа — Чылі
Руан — Францыя

МІФАЛОГІЯ

Ран (міфалогія)

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Ран - у германа-скандынаўскай міфалогіі - волатка, штармавое бажаство мора, сястра і жонка Эгіра. Ран валодала чароўнай сеткай, якую накідвала на караблі, каб пацягнуць іх на дно. Дочкамі Ран лічыліся хвалі. Ран любіла золата, якое паўночныя народы звалі марскім агнём. Жадаючы пазбегнуць небяспекі і заручыцца падтрымкай Ран, прадбачлівыя маракі бралі ў плаванне залатыя вырабы.

Крыніца -

«http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BD_(%D0%BC%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F)»

Раніца

Ранiца — прамежак часу ад узыходу сонца i да поўдня, час з 6 i да 9 гадзiн (у летнi перыяд — з 4 да 9 гадзiн). Абуджэнне чалавека ад сну праходзiла сiнхронна актывiзацыi прыродных працэсаў. У асноўным гаспадарчая дзейнасць пачыналася разам з першым промнем узыходнага сонца.

- Неабходна было ўлiчваць, з якой нагi каму ўставаць з ложку (жанчыны павiнны памятаць, што ў абрадавай прасторы iм належыць усё тое, што знаходзiцца злева ад эпiцэнтра падзеi; мужчыны адпаведна размяшчаюцца ў правай частцы абрадавай прасторы).

-У сялянскiм асяродку строга прытрымлiвалiся i такога залатога правiла жыцця: засцiлаць ложак можна было толькi пасля таго, як ён "астыне" (у iншым выпадку можна было справакаваць хуткую смерць людзей, якiя займалi гэту жыццёвую прастору).

-Гэты час быў напоўнены i шматлiкiмi малiтвамi. Адны з iх прысвячалiся Тварцу i Боскай Мацi, другiя — адпаведнаму дню тыдня, трэцiя — свайму Анёлу-ахоўнiку, чацвёртыя распачыналi сумесную сямейную трапезу.

-У народным асяродку добра ведалi пра тое, што нарыхтоўваць лес для будоўлi хаты трэба ў першай палове дня (да поўдня!).

Паводле меркавання вядомых народных лекараў, ранiца была самым спрыяльным часам для лячэння шэрагу захворванняў. Для магiчных дзеянняў, накiраваных на лячэнне чалавека ад бяссiлля,  лепш за ўсё падыходзiў час ад 10 да 12 гадзiн.

Калi вы адчуваеце стомленасць, санлiвасць, нежаданне рухацца, iсцi на працу цi ў школу, выкарыстайце такi рэцэпт народнай медыцыны.  Ранiцай, калi вы мыецеся, прагаварыце наступныя словы:  "У чыстым полi стаiць караватка, у той караватцы Прачыстая матка, яна сядзiць i Iвана дзяржыць. Цешыла, нежыла, думала, гадала, нуду ссылала на мха, на балата, на нiцыя лозы; дзе пеўняў голас не даходзiць, няхай туды нуда сходзiць" .

Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК.

РУНЫ

Аб ЕЎРАПЕЙСКАЙ РУНІЦКАЙ ПІСЬМЕННАСЦІ

1. Што такое "футарк" і чаму дагэтуль у Еўропе не прачытаны руніцкія  надпісы  першага  тысячагоддзя н.э.

Лічаць, што "футарк" (" FUDARC ", што дакладней па-руску будзе гучаць як "фударк") азначае не што іншае, як пачатковую частку вызначанай паслядоўнасці знакаў у некаторых руніцкіх надпісаў, якія, уяўляюць сабой руніцкі "алфавіт". Пры гэтым адрозніваюць старэйшы германскі футарк I - VIII стагоддзя  н.э. (Мал. 1) і малодшыя скандынаўскія руны (швецка-нарвежскія і дацкія руны IX - XI стагоддзяў н.э.). Акрамя таго, у Брытаніі вядомы так званыя ангельска-саксонскія руны V - VII стагоддзяў н.э.

Мал. 1. "Старэйшыя германскія руны" або "старэйшы футарк".

Руны "старэйшага футарка" агучаны пераважна па аналогіі з гучаннем найболей падобных літар лацінскага алфавіту. Сапраўды,  першы знак "старэйшага футарка" па выгляду найболей адпавядае лацінскай літары " F ", другая руна адпавядае  перавернутай лацінскай літары " U ", трэцяя руна нагадвае лацінскую літару " D ",  чацвёртая руна - у нейкай ступені падобная на лацінскую літару "А",  пятая - супадае з лацінскай " R ", шостая руна слова "футарк" прынятая за лацінскае "С",  якое вымаўляецца, як "К".  Дзявяты знак адпавядае лацінскай літары "Н", а адзінаццаты - " I ". З шаснаццатай па васемнаццатую, руны маюць гучанне,  якое адпавядае лацінскім " S , T , B ", адпаведна.  Дзевятнаццатая руна была прынятая за лацінскае "Е" (звернутае на 90 градусаў па гадзіннікавай стрэлцы), дваццатая руна - за лацінскае "М". Апошняя, 24-я руна была прынятая за лацінскае "О". Астатнія 8 рун былі агучаны з нейкіх іншых меркаванняў. Гэта значыць у аснову "старэйшых германскіх рун" (футарка)  яго стваральнікамі быў закладзены пераважна лацінскі алфавіт.

Акрамя надпісаў на камянях, руніцкія надпісы сустракаюцца і на іншых прадметах, у прыватнасці, на залатых і срэбных аднабаковых медальёнах - брактэатах (Мал. 4).  Як правіла,  руніцкія надпісы на брактэатах кароткія, і толькі некалькі знойдзеных брактэатаў маюць поўныя кругавыя надпісы.

Мал. 4. Залатыя брактэаты Скандынавіі з кароткімі руніцкімі надпісамі.

Адкуль жа ўзялася менавіта паслядоўнасць рун, званая "старэйшым футарком"?  Сярод знойдзеных ранніх руніцкіх надпісаў, былі некалькі такіх, якія пачынаюцца з паслядоўнасці рун, падобнай паслядоўнасці рун  у "старэйшым футарке". Прычым падобныя руніцкія надпісы былі выяўлены і ў Скандынавіі, і ў кантынентальнай частцы Еўропы. Мабыць, гэта і прычынілася  за прынятую зараз аксіёму-здагадку, што такая паслядоўнасць рун з'яўляецца нейкім руніцкім "алфавітам".

Тэксты на прыведзеных вышэй надпісаў  па парадку і, галоўнае, па складзе рун не супадаюць сябар з сябрам або з якім-небудзь іншым надпісам. Ужо таму руны "старэйшага футарка" не могуць служыць руніцкім алфавітам. Акрамя таго, агульная колькасць рун ва ўсіх гэтых надпісах не адпавядае  24 знакам "старэйшага футарка",  паказаным на Мал. 1.

Руніцкія надпісы першай паловы першага тысячагоддзя н.э. выкананы пераважна рунамі, уваходнымі ў "старэйшы германскі футарк". Найбольшая частка руніцкіх помнікаў апынулася размешчанай на тэрыторыі пражывання народаў германскай моўнай групы. Менавіта таму ў самім пачатку вывучэння еўрапейскай руніцкай пісьменнасці першыя даследнікі аднеслі яе да старажытнай германскай пісьменнасці і культуры,  і да гэтага пытання больш ніхто не вяртаўся. Такім чынам апынулася, што ў аснову дэшыфроўкі еўрапейскай руніцкай пісьменнасці былі пакладзены лацінскі алфавіт і германскія мовы.

За ўвесь час вывучэння паўночнаеўрапейскай руніцкай пісьменнасці напісаны тысячы артыкулаў і мноства шматтомных прац, па гэтай тэме абаронены дзясяткі дысертацый,  з'явіўся вялікі лік адмыслоўцаў і экспертаў па германскай руніцкай пісьменнасці (у тым ліку і ў РФ). Здавалася б, усё добра і значны фрагмент старажытнай і раннесярэднявечнай еўрапейскай гісторыі, пісьменнасці і культуры будзе адноўлены, калі б не адно "але"… Вынікі дэшыфровак надпісаў на германскіх мовах пры дапамозе "старэйшых германскіх рун" былі абагульненыя ў кнізе. Як вынікае з апублікаванага там раздзелу "Карпусы найстаражытных руніцкіх надпісаў", задавальняючага чытання сэнсавых руніцкіх надпісаў папросту няма. Для большасці прыведзеных там надпісаў маецца зацемка, што дадзены надпіс альбо "цалкам смутны", альбо мяркуецца,  што гэта "імя ўласнае",  альбо гэта "руніцкае сакральнае слова"  або і таго прасцей - "набор рун". Нездарма ў ім прыводзіцца фраза, прыналежная  К. Марстрандэру:  "З вядомай падставай можна сцвярджаць, што аж да цяперашняга часу не атрымалася вытлумачыць ні адзін руніцкі запіс".  У 2002 году выдавецтва УРСС выпусціла  другое выданне кнігі,  хоць за сорак з лішнім гадоў, якія прайшлі з тых часоў, сітуацыя не змянілася. Руніцкіх камянёў  знойдзена ўжо некалькі тысяч, а пэўна прачытаных надпісаў па-ранейшаму няма.  Рунолагі,  эпіграфісты і гісторыкі працягваюць сцвярджаць, што гэта руны германскія, нягледзячы на тое, што на германскіх мовах ні адзін сэнсавы руніцкі надпіс "старэйшымі германскімі рунамі" не прачытаны ! Ну а туды, дзе пануе поўная невядомасць, адразу жа прыходзіць містыка. Калі няма разумення напісаных рунамі тэкстаў, то гэта азначае, яны маюць нейкі іншы, напрыклад, магічны сэнс. Так старажытная і раннесярэднявечная еўрапейская руніцкая пісьменнасць стала сучаснай руніцкай магіяй, а новаз'явіўшыяся жрацы гэтай магіі ўжо злажылі і працягваюць складаць для кожнага руніцкага знака свае адмысловыя містычныя значэнні і схемы ўплыву рун на здароўе і дабрабыт даверлівых суграмадзян. А як жа германская руніцкая пісьменнасць? Яна працягвае шчасна існаваць у афіцыйнай навуцы. Пішуцца навуковыя працы,  праводзяцца міжнародныя канферэнцыі, - навуковы мір упарта і настойліва працягвае вывучаць старажытную германскую культуру  і германскую руніцкую пісьменнасць.

Асобныя руніцкія надпісы і іх фрагменты былі знойдзены і ў месцах рассялення прыбалтыйскіх і славянскіх народаў (Мікоржынскія камяні, Кракаўскі медальён, дзіда з Ковеля, наскальныя надпісы Балгарыі, руніцкія надпісы з Старой Ладагі і інш.).  На наяўнасць у славян пісьменнасці яшчэ да нараджэння Хрыста, зважалі яшчэ Ламаносаў, і нават Кацярына II. Аднак прадстаўнікі гістарычнай навукі лічаць сляды гэтай пісьменнасці прыўнесенымі і не меўшымі прамога стаўлення да славянскіх народаў. Акрамя германскай руніцкай пісьменнасці ў Еўропе афіцыйная навука прызнае толькі раннюю руніцкую пісьменнасць этрускаў,  якую лічаць нечытаемай,  ды азіяцкую цюркскую руніцкую пісьменнасць, даследаванне якой, увогуле, не сустракае такога супрацьдзеяння, як спробы пошуку славянскай дахрысціянскай пісьменнасці. Культура кожнага народа заслугоўвае  павагі і павінна быць  даступнай для вывучэння хоць бы ўласным народам,  па-за залежнасцю ад прыхільнасцяў афіцыйнай навукі, дагодліва абслуговаючай уладу заможных.

Добра, што акрамя афіцыйнай навукі ёсць яшчэ і энтузіясты-аматары. Яны па крохам збіралі нешматлікія,  якія захаваліся, асколкі дахрысціянскай і ранняй хрысціянскай славянскай пісьменнасці і змаглі паказаць,  што ў ёй таксама прасочваюцца элементы складовага руніцкага пісьма.  Кніга Г.З. Грыневіча "Праславянская пісьменнасць"  пры ўсіх  яе недахопах зрабіла галоўнае: прыцягнула ўвагу часткі насельніцтва да руніцкай пісьменнасці славян. Папулярызацыі  славянскай руніцкай пісьменнасці спрыяла кніга Л.Н. Рыжкова  "Аб старажытнасцях рускай мовы"  і, у некаторай ступені,  кніга Ў.А. Чудзінава "Загадкі славянскай пісьменнасці". Аднак  наступныя кнігі апошняга  аўтара, нягледзячы на іх гучныя і шматспадзеўныя назовы, з'яўляюцца грубымі фальсіфікацыямі на тэму аб славянскай пісьменнасці і, фактычна, накіраваныя на яе поўную дыскрэдытацыю. (Г.І.: А  дзе ж беларускія навукоўцы?  Ці гэта нікому не патрэбна?)
Першая спроба сістэматызацыі славянскай руніцкай пісьменнасці была прадпрынятая ў кнізе Г.З. Грыневіча ў выглядзе зводнай табліцы складовых рун і іх фанетычнай адпаведнасці. На Мал. 7 прайграна гэтая табліца ў рэдакцыі 1998 года. Нягледзячы на тое, што некалькі фанетычных значэнняў рун вызначаны правільна (Ка, Ра, Пе),  прачытаць рэальныя руніцкія тэксты з дапамогай гэтай табліцы не атрымаецца. Па-першае, для задавальняючых спроб чытання неабходна ведаць 70 - 80 адсоткаў правільна атаяснёных рун, а не 10 - 30 адсоткаў,  як гэта мае месца ў табліцы на Мал. 7 (прычым верхняя лічба ставіцца і да рун, для якіх няправільна вызначаны галосны гук). Па-другое, 5 - 6 знакаў, выданых  у гэтай табліцы за руны, на самай справе з'яўляюцца складовымі знакамі, гэта значыць лігатурамі, а некаторыя паказаныя знакі наогул не ставяцца да знакаў руніцкай пісьменнасці.

Мал. 7. Зводная табліца складовых рун Г.З. Грыневіча (узята з Інтэрнэту).

Па-трэцяе, у некаторыя клеткі змешчаны па тры і нават чатыры розных знака, у той  жа  час у розных клетках маюцца аднолькавыя па напісанні знакі. Такая нявызначанасць не дазваляе ўпэўнена ўжыць  для чытання нават правільна атаяснёныя знакі. Нарэшце, у табліцы змешчаны знакі розных пісьменнасцяў, розных народаў,  да таго ж яны адносяцца да рознага часу, і па гэтых чынніках не стасуюцца адначасова да якога б то ні было пэўнага руніцкага тэксту.

Але складанасць сітуацыі, у якую патрапілі расійскія даследнікі славянскай руніцкай пісьменнасці, складалася ў тым, што,  нават маючы поўны набор атаяснёных руніцкіх знакаў,  на тэрыторыі  былога  Савецкага Звяза  чытаць, практычна, было нечага.  Асобныя руніцкія знакі і кароткія надпісы на прасніцах і свінцовых грузіках,  фрагменты тэксту на гліняных чыгунах, - вось мабыць і ўсё,  што захавалася да нашых дзён. (Г.І.: Але ў Беларусі маюцца камяні з руніцкімі надпісамі.)

Наступным крокам у зразуменні славянскай руніцкай пісьменнасці было ўсведамленне таго, што руніцкая пісьменнасць Усходняй, Паўночнай і нават Цэнтральнай Еўропы першага тысячагоддзя н.э. адзіная ў сваёй аснове. Апынулася, што старэйшыя "германскія руны" зусім не германскія, і менавіта таму іх чытанне на германскіх мовах не дало вынікаў.

Высвятлілася, што практычна ўсе вядомыя, якія захаваліся, сэнсавыя еўрапейскія руніцкія надпісы чытаюцца на славянскіх мовах, пры гэтым руніцкія знакі "старэйшага футарка" складаюць толькі каля паловы руніцкіх знакаў агульнаеўрапейскай (славянскай або праславянской)  руніцкай пісьменнасці. З 24 знакаў "старэйшага футарка", паказаных на Мал. 1, першы, дзявяты і чатырнаццаты  з'яўляюцца складовымі рунамі (лігатурамі).  З 21 пакінутага руніцкага знака толькі чатыры  супадаюць па сваім гукавым значэнні, а шматлікіх знакаў, шматкроць сустракаемых у вядомых руніцкіх надпісах, сярод  рун "старэйшага футарка" няма.

Падрыхтавала Галіна Арцёменка