Старасвецкая Беларусь
Галерэі
Уваход
Зараз на сайце
Цяпер 126 госцяў анлайн
СЛОЎНIК ПАЛАНIЗМАЎ I ДЫЯЛЕКТЫЗМАЎ,
А — i (... вы яго таўчэце мужыцкаю рукою, а будзе вольнасць i рэкрутаў не будзе... — МП5; А будзе ў нас вольнасць, якой не было нашым дзядам... — МП7). Адзiнакі — аднолькавы (МП2). Адстанаўляць — прадстаўляць, перадаваць. Акром — акрамя (ПШ1). Апора — супрацiўленне, адпор. Ставiць апору (ПШ1) — аказваць супрацiўленне, супрацiўляцца. Бардзей. Тым бардзей — тым больш. Бацькаўшчызна — бацькаўшчына. Без паўстаня — гл. Паўстане. Браць — атрымлiваць. * Буг — Бог. Вшэхмоцны — усемагутны. Выжаняць — выганяць (...выжанi ... з нашага краю... — МП6; блiзкае ў ГДС4). * Вымiнуць — пазбегнуць. Вычаўпляць — вытвараць, вычвараць, сваволiць. * Вяра — вера (ГДС2). Гараць — араць. Гдзесь — кудысьцi (...i не гнаў гдзесь у канец света... — ПШ1). Дапокуль — пакуль (ПШ3). Дастаць — атрымаць. Даходзiць. Не даходзiць на вас людской крыўды (ПНЗЛБ) — дараваць вам людскую крыўду. * Дванасьце — дванаццаць. Дзела — справа (у высокiм грамадскiм сэнсе: ...наша дзела... — ПШ; ...дзела наша... — ПНЗЛБ). Дыбы — аковы, ланцугi. Енарал — генерал. * Ест — ёсць. Ею — яе (...i якiм адно спосабам мужык ею дастаць можа — МП3; Выганiць нам ею трэба...—ПБЧ). * Жадны — нiякi, нiводны. Без жаднай вiны (ГДС3) — без усякай вiны. * Жывiнка — свойская жывёла. Зарадзiць — паспрыяць, даць рады (...ронд польскi гэтаму зарадзiць... — ПШ1). Зараз — адразу (Зараз на вайне з пранцузам... — ПШ1). Застаўляць — расстаўляць, ставiць (...разумна застаўляць палкi народныя... — ПШ1). Заўсiм — саўсiм, зусiм. Збыткаваць — здзекавацца (...над людзьмi збыткуе... — МП2). Згледзiцца — убачыць (МП4). Здасца — будзе прыдатным (МП1); будзе ўдавацца (МП3). Здзерства, здзерца — рабаўнiцтва, рабаўнiк. Змiлаванне — лiтасць. Зняверыцца — згубiць давер, стаць не вартым веры (...хоць нам царскiя служкi зняверылiсь надта... — МП7). Зьля — дзеля, для (ПШ3). Iнак — iнакш, iначай (МП3). * Кантэнт — задаволены, шчаслiвы. Каралеўшчызна — каралеўшчына, каралеўскi (дзяржаўны) маёнтак. Карыставаць — карыстацца (МП3). Качаргешка — памяншальнае ад «качарга», качарэшка, палка з загнутым канцом. Колька — колькi. Колька — колiкi (...каб iх так колька схапiла... — МП2). Крулества — каралеўства, царства. Крулества нябеснае — царства нябеснае. Ксёнжкі — кнiжкi. * Кту — хто. Лапсэсар — асэсар-хабарнiк. Леты — гады. Лёстачкі — лiслiвыя словы, усхваленнi. Магчыме — будзе магчы, зможа (Тагды ён толька магчыме жыцi ў багацтве ... калi збагацiць наукай розум... — ПШ3). Марнаваць — жыць, нiчога не робячы (...адзiн марнуе да над людзьмi збыткуе... — МП2). Мейсца. У мейсцу — замест. Места — горад. * Мнейшы — меншы. * Муй — мой. Мэнкі — мукi, пакуты. На весні — вясной. * Нагрода — узнагарода. Над сiлы — звыш сiлы, не пад сiлу. Нажлаптацца — напiцца, нажлукцiцца. Некрут — рэкрут (МП7). Непаказны — непрыкметны, някiдкi. * Нiц — нiчога, зусiм. * Нута — нота. Нутаю — на матыў. Нявера — нявер’е. Нязмога — немагчыма, няма сiл (Ждаць моўчкi больш ужэ нязмога! — МП7). * Отуж — вось жа, дык вось. * Падданства — прыгон. Пазуры — кiпцюры. * Памеры — празмерныя патрабаваннi? (...з яго рэкрутчынаю, з яго сабачымi памерамi i аброкамі — ПЯГ). Памоц — помач (...ждалі памоцы з заграніцы... — ПШ1). Паншчызна — паншчына. Паняўчасе — запозна. * Парондне — акуратна, старанна. Пасярэднiк — (мiравы) пасрэднiк (МП7). * Патэнпене. Вечнае патэнпене — вечныя мукi, вечны праклён. Паўстане. Без паўстаня — беззваротна. Пiсьмо — пасланне, адозва, зварот. * Покі — пакуль. Права — закон як юрыдычны акт i як натуральны закон грамадскага жыцця (...Кароль наш i напiсаў такое права... — МП2; Гэта права, што народ робiцца разумнейшым, выходзiць ад самога Бога... — МП3). Пракленты — пракляты. Пранцуз, Пранцузы — француз, французы, Францыя. Прастота. У прастоце духа — у прастаце душэўнай. Праўдзiвы — сапраўдны. Прыпадак — выпадак (...пераняўшы на прыпадак пiсьмо гэта... — ПШ1). Прыходзiць — прыходзiцца (...прыходзiць мне да вас пiсацi... — ПШ3). Рок — год. Ронд — урад, праўленне, парадак. Рондзiць — правiць, кiраваць. Ронды — парадкi, праўленне. Сакера — сякера. Самарондства — самакiраванне, суверэннасць. Свенты — святы. * Сверан — свiран. Скутэчны — паспяховы, вынiковы. * Слоньца — сонца. * Строна — старана. Тагды — тады. Там — туды (...трэба нашым хлопцам спяшыць з вiламi i косамi там, гдзе... — МП7). Тамты — той (...на гэтам, i на тамтам свеце... — МП6). * Тыле — столькi. * Тылька — толькi. * Тысёнц — тысяча. Тысяч — тысяча (МП5). У другэ — зноў. * Уласцiвы — сапраўдны, правiльны (ГДС4). У мейсцу — гл. Мейсца. Уперад — раней (...не такія дурныя, як былі уперад... — МП3). Усенька — усё. * Усенькi, усенкі — усе. * Фас — бочка, кубел для захоўвання прадуктаў. (У беларускiх дыялектах слова бытуе яшчэ ў форме «пас»). Хвала — слава (...за сваю хвалу, за сваю бацькаўшчыну — ПШ1). Хто-лень — хто-небудзь. Параўн.: чаго-лень. * Хцэ, хцеў — хоча, хацеў. Ценжары (слова iснуе i цяпер у форме «ценжары», i «цянжары») — цяжары, цяжкасцi. * Цэсар — цар. Цяменжыць — прыгнятаць. Чаго-лень — чаго-небудзь. Параўн.: хто-лень. Шаранча — саранча. * Школа — габрэйскi малiтоўны дом, бажнiца, сiнагога. Шубенiца — шыбенiца. * Шыхаваць — весцiся, удавацца, (...I жывiнка [жывёла] не шыхуе... — ГДС2). |